Πρόταση για ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας για έξυπνες πόλεις και κοινότητες (EIF4SCC)

Αναγνωρίζοντας τη σημασία της διαλειτουργικότητας και τις συγκεκριμένες προκλήσεις που παρουσιάζει σε ένα αστικό πλαίσιο, η Επιτροπή (ΓΔ DIGIT και ΓΔ CONNECT) όρισε την Deloitte και την KU Leven για την εκπόνηση «πρότασης για ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας για έξυπνες πόλεις και κοινότητες». Ενώ από το 2010 λειτουργεί ένα ΕΤαΕ για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, είναι η πρώτη φορά που οι έννοιες και οι ιδέες που αναπτύχθηκαν έχουν προσαρμοστεί στο τοπικό πλαίσιο.

Στόχος του EIF4SCC είναι να παράσχει στους ηγέτες της τοπικής αυτοδιοίκησης της ΕΕ ορισμούς, αρχές, συστάσεις, πρακτικές περιπτώσεις χρήσης από πόλεις και κοινότητες από ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής, καθώς και ένα κοινό μοντέλο για τη διευκόλυνση της παροχής υπηρεσιών στο κοινό σε όλους τους τομείς, τις πόλεις, τις περιφέρειες και τα σύνορα.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Το πλαίσιο αναπτύχθηκε με την αξιοποίηση και την εξεύρεση συμπληρωματικότητας με προηγούμενες και εν εξελίξει πρωτοβουλίες, όπως το κίνημα Living-in.EU, το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας (ΕΠΔ) του 2017, οι ελάχιστοι μηχανισμοί διαλειτουργικότητας (MIMs Plus) και τα αποτελέσματα των χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ πρωτοβουλιών (π.χ. τα ψηφιακά δομικά στοιχεία του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF), η αγορά έξυπνων πόλεων, η πρόκληση «Ευφυείς πόλεις», η εταιρική σχέση για την ψηφιακή μετάβαση στο πλαίσιο του αστικού θεματολογίου) και τα έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ ( συγχρονισμός, Triangulum κ.λπ.).

Γιατί οι πόλεις και οι κοινότητες έχουν ανάγκη εγγύτητας;

Το EIF4SCC έχει ως στόχο να παράσχει ένα γενικό πλαίσιο διαλειτουργικότητας όλων των τύπων και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας έξυπνης (πιο) πόλης/κοινότητας. Αυτό θα προετοιμάσει το έδαφος ώστε οι υπηρεσίες για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να παρέχονται όχι μόνο σε μία πόλη, αλλά και σε όλες τις πόλεις, τις περιφέρειες και σε διασυνοριακό επίπεδο.

Ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας για έξυπνες πόλεις και κοινότητες

Το EIF4SCC περιλαμβάνει τρεις έννοιες (διαλειτουργικότητα, έξυπνη πόλη ή κοινότητα, EIF4SCC), πέντε αρχές (με βάση τη δήλωση «Living-in.EU») και επτά στοιχεία (αποτελούμενα από τις πέντε συνιστώσες της διαλειτουργικότητας, ένα οριζόντιο επίπεδο — ολοκληρωμένη διακυβέρνηση υπηρεσιών και ένα θεμελιώδες επίπεδο διακυβέρνησης διαλειτουργικότητας).

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Συνιστώσες διαλειτουργικότητας

Η πρόταση για το EIF4SCC προσδιόρισε πέντε πτυχές της διαλειτουργικότητας που είναι σημαντικές σε ένα πλαίσιο πόλης και κοινότητας. Αυτά είναι παρόμοια με τα «επίπεδα» διαλειτουργικότητας του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας του 2017, με την προσθήκη πολιτιστικής διαλειτουργικότητας. Η έκθεση παρέχει παραδείγματα από πόλεις της ΕΕ για να καταδείξει τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται στην πράξη.

• Η τεχνική διαλειτουργικότητα αναφέρεται στη συμπερίληψη προδιαγραφών διεπαφών, υπηρεσιών διασύνδεσης, υπηρεσιών ενσωμάτωσης δεδομένων, παρουσίασης και ανταλλαγής δεδομένων, καθώς και ασφαλών πρωτοκόλλων επικοινωνίας. Οι ανοικτές τεχνικές προδιαγραφές θα πρέπει να προσαρμόζονται στο συγκεκριμένο πλαίσιο στο οποίο θα χρησιμοποιηθούν. Για παράδειγμα, οι ελάχιστοι μηχανισμοί διαλειτουργικότητας (MIMs Plus) και τα δομικά στοιχεία του ΜΣΕ, που βασίζονται σε από κοινού συμφωνηθέντα ανοικτά πρότυπα και ανοικτές τεχνικές προδιαγραφές, διασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα των δεδομένων, των συστημάτων και των υπηρεσιών μεταξύ πόλεων και προμηθευτών ανά τον κόσμο, και μπορούν να καθοδηγήσουν όσους εργάζονται για τη διαλειτουργικότητα σε ένα οικοσύστημα έξυπνων πόλεων.
• Σημασιολογική διαλειτουργικότητα σημαίνει ότι ο μορφότυπος και το νόημα των ανταλλασσόμενων δεδομένων και πληροφοριών διαφυλάσσονται και γίνονται κατανοητά κατά τις ανταλλαγές μεταξύ ατόμων και οργανισμών. Η σημασιολογική διαλειτουργικότητα περιλαμβάνει τόσο σημασιολογικές όσο και συντακτικές πτυχές. Η σημασιολογική πτυχή αφορά την έννοια των στοιχείων των δεδομένων και τη μεταξύ τους σχέση και περιλαμβάνει μοντέλα δεδομένων, ελεγχόμενα λεξιλόγια και κοινούς καταλόγους κωδικών για την περιγραφή των ανταλλαγών δεδομένων. Η συντακτική πτυχή αναφέρεται στην ακριβή μορφή των πληροφοριών που πρέπει να ανταλλάσσονται όσον αφορά τη γραμματική και τη μορφή.
• Η οργανωτική διαλειτουργικότητα αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί ευθυγραμμίζουν τις διαδικασίες, τις αρμοδιότητες και τις προσδοκίες τους για την επίτευξη από κοινού συμφωνημένων στόχων. Ως οργανωτική διαλειτουργικότητα νοείται η τεκμηρίωση, η ολοκλήρωση ή η ευθυγράμμιση των διαδικασιών και η ανταλλαγή σχετικών πληροφοριών. Η ενεργός συμμετοχή της κοινότητας των χρηστών στη συνδημιουργία λύσεων αποτελεί μέρος της οργανωτικής συνιστώσας διαλειτουργικότητας.
• Ως νομική διαλειτουργικότητα νοείται η διασφάλιση της συνεργασίας ατόμων και οργανισμών, δημόσιων ή μη, που λειτουργούν βάσει διαφορετικών νομικών και κανονιστικών πλαισίων, κανόνων, πολιτικών και στρατηγικών για τις δημόσιες συμβάσεις. Οι πολιτικές, οι κανονισμοί και η νομοθεσία θα πρέπει να επιτρέπουν τη δημιουργία υπηρεσιών εντός και μεταξύ πόλεων και κοινοτήτων. Θα πρέπει να υπάρξει σαφής συμφωνία σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των διαφορών στις πολιτικές, τους κανονισμούς και τη νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένης της επιλογής νέων πολιτικών, κανονισμών και νομοθεσίας. Η κοινοχρησία δεδομένων επηρεάζεται, για παράδειγμα, σε μεγάλο βαθμό από τη νομική διαλειτουργικότητα, καθώς αυτό απαιτεί την ανάπτυξη και τη χρήση αδειών δεδομένων.
• Η πολιτιστική διαλειτουργικότητα αναφέρεται στα μέτρα που λαμβάνουν τα άτομα και οι οργανισμοί για να λάβουν υπόψη τις κοινωνικές και πολιτιστικές διαφορές τους και, κατά περίπτωση, τις οργανωτικές πολιτισμικές διαφορές τους.
• Το βασικό επίπεδο διακυβέρνησης της διαλειτουργικότητας είναι καίριας σημασίας για μια ολιστική προσέγγιση της διαλειτουργικότητας. Αναφέρεται σε αποφάσεις σχετικά με πλαίσια διαλειτουργικότητας, θεσμικές ρυθμίσεις, οργανωτικές δομές, ρόλους και αρμοδιότητες, πολιτικές, συμφωνίες και άλλες πτυχές της διασφάλισης και της παρακολούθησης της διαλειτουργικότητας σε τοπικό, εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Προκειμένου να εφαρμοστούν αυτά τα είδη διαλειτουργικότητας σε όλο το πολύπλοκο περιβάλλον μιας πόλης, η πρόταση περιλαμβάνει ένα εννοιολογικό μοντέλο για την ολοκληρωμένη διακυβέρνηση υπηρεσιών, το οποίο οι τοπικές αρχές μπορούν να προσαρμόσουν στις συγκεκριμένες δομές των οργανώσεών τους.

Εννοιολογικό μοντέλο για την ολοκληρωμένη διακυβέρνηση υπηρεσιών σε έξυπνη πόλη ή κοινότητα (SCC)

Για να διασφαλιστεί ότι οι ηγέτες της τοπικής αυτοδιοίκησης της ΕΕ μπορούν εύκολα να εφαρμόσουν το EIF4SCC στην πόλη ή την κοινότητά τους, αναπτύχθηκε ένα εννοιολογικό μοντέλο για την ολοκληρωμένη διακυβέρνηση των υπηρεσιών. Αυτό το εννοιολογικό μοντέλο παρουσιάζει την υποστήριξη της διακυβέρνησης που απαιτείται για τον συντονισμό των δραστηριοτήτων.

Το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας του 2017 αναφέρεται στον δημόσιο χαρακτήρα των υπηρεσιών και αναφέρει ότι η παροχή ευρωπαϊκών δημόσιων υπηρεσιών απαιτεί συχνά τη συνεργασία των δημόσιων διοικήσεων για την κάλυψη των αναγκών των τελικών χρηστών και την παροχή δημόσιων υπηρεσιών με ολοκληρωμένο τρόπο. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας τον ρόλο των φορέων που δεν ανήκουν στη δημόσια διοίκηση στην παροχή υπηρεσιών στο πλαίσιο μιας έξυπνης πόλης ή κοινότητας, η έννοια του κοινού απαλείφεται. Δεδομένου ότι σημαντικός όγκος δεδομένων και πληροφοριών σε ένα πλαίσιο έξυπνων πόλεων δεν ανήκει στις δημόσιες διοικήσεις, η ολοκληρωμένη διακυβέρνηση υπηρεσιών πρέπει να έχει ευρύτερη θεώρηση.

Η ολοκληρωμένη διακυβέρνηση υπηρεσιών αναφέρεται στο πλαίσιο διακυβέρνησης και περιλαμβάνει όλες τις συνιστώσες της διαλειτουργικότητας: πολιτιστικός, νομικός, οργανωτικός, σημασιολογικός και τεχνικός. Η διασφάλιση της διαλειτουργικότητας κατά τον καθορισμό του πολιτιστικού πλαισίου, η προετοιμασία νομικών πράξεων, η οργάνωση διαδικασιών συνεργασίας, η ανταλλαγή δεδομένων και πληροφοριών, κατά την παροχή υπηρεσιών SCC αποτελεί διαρκές καθήκον. Η ολοκληρωμένη διακυβέρνηση των υπηρεσιών οδηγεί σε μια ολοκληρωμένη πορεία παροχής υπηρεσιών και σε κοινές ροές εργασίας.

Το μοντέλο περιλαμβάνει έξι βασικά στοιχεία:

1. Οι χρήστες υπηρεσιών — κάτοικοι, επισκέπτες, επιχειρήσεις, οργανισμοί και διοικητικοί υπάλληλοι θα πρέπει να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στη συνδημιουργία υπηρεσιών έξυπνων πόλεων και κοινοτήτων. Οι χρήστες υπηρεσιών μπορούν να παρέχουν τις εισροές τους ψηφιακά, οδηγώντας σε βελτιωμένες υπηρεσίες που τους προσφέρονται. Η δυναμική αυτή συνεπάγεται τη συνεχή ανταλλαγή δεδομένων, διασφαλίζοντας την ασφάλεια και την ιδιωτική ζωή.
2. Ολοκληρωμένες υπηρεσίες SCC — Ολοκληρωμένες υπηρεσίες SCC μπορούν να προσφέρονται από τον δημόσιο τομέα ή μέσω συνεργασίας μεταξύ του δημόσιου και του μη δημόσιου τομέα. Τα παραδείγματα κυμαίνονται από την ανάπτυξη υπηρεσιών που βασίζονται στο υπολογιστικό νέφος και παρέχουν μια φιλική προς τον χρήστη διεπαφή για τους χρήστες υπηρεσιών έως την ανάπτυξη ενός τοπικού ψηφιακού δίσκου. Το Digital Twin είναι ένα ψηφιακό αντίγραφο της πόλης ή της κοινότητας που επιτρέπει τη δοκιμή αποφάσεων πολιτικής σε ψηφιακό περιβάλλον. Οι υπηρεσίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιούν δομοστοιχεία που είναι διαθέσιμα για επαναχρησιμοποίηση. Παραδείγματα τέτοιων δομικών στοιχείων είναι οι λύσεις ISA² και τα δομικά στοιχεία του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη» (CEF), τα οποία προσφέρουν βασικές ικανότητες και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε κάθε ευρωπαϊκό έργο για τη διευκόλυνση της παροχής ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών σε διασυνοριακό επίπεδο. Παραδείγματα δομικών στοιχείων ISA² και CEF είναι τα βασικά λεξιλόγια, η ηλεκτρονική υπογραφή και η ηλεκτρονική τιμολόγηση.
3. Οι πάροχοι υπηρεσιών — τόσο οι δημόσιοι όσο και οι ιδιωτικοί, παρέχουν διάφορες υπηρεσίες στους χρήστες υπηρεσιών εντός μιας πόλης ή μιας κοινότητας. Αυτά κυμαίνονται από την καταγραφή της γέννησης ενός παιδιού έως τη συλλογή αποβλήτων κατά τη διαχείριση των φωτεινών οδών. Η αλληλεπίδραση μεταξύ παρόχων υπηρεσιών και χρηστών υπηρεσιών στο πλαίσιο έξυπνων πόλεων μπορεί να προκύψει στο πλαίσιο ενός κοινού συμβουλίου ΤΣΡ. Το Συμβούλιο συγκεντρώνει αυτούς τους παράγοντες και μπορεί να συμβάλει στον προσδιορισμό των αναγκών σε υπηρεσίες, στον προγραμματισμό της εφαρμογής τους, στην εκτέλεση της παροχής υπηρεσιών και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.
4. Πηγές δεδομένων — Υπάρχουν πολλές πηγές δεδομένων εντός μιας πόλης, συμπεριλαμβανομένων διοικητικών δεδομένων, επιστημονικών δεδομένων, δεδομένων που προέρχονται από πληθοπορισμό και στατιστικών δεδομένων, δεδομένων που συλλέγονται μέσω του διαδικτύου των πραγμάτων ή δεδομένων που συλλέγονται μέσω περιβαλλοντικών και αστικών αισθητήρων ή δεδομένων που παράγονται από άτομα στην πόλη. Τα δεδομένα μπορούν να ταξινομηθούν ως ανοικτά, κοινόχρηστα ή κλειστά, ανάλογα με την ιδιοκτησία, την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια. Τα δεδομένα μπορούν να ανταλλάσσονται μεταξύ δημόσιων και μη δημόσιων φορέων στην έξυπνη πόλη ή κοινότητα για τη βελτίωση της παροχής υπηρεσιών. Οι υπηρεσίες μπορούν επίσης να είναι ανοικτές, κοινές ή κλειστές.  Ανοικτές και κοινές υπηρεσίες, που αναπτύσσονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές διοικήσεις, είναι διαθέσιμες τόσο σε δημόσιους όσο και σε μη δημόσιους φορείς για περαιτέρω χρήση (για παράδειγμα, τα δομικά στοιχεία του ΜΣΕ). Επιτρέπουν στους παρόχους υπηρεσιών να προσφέρουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες με οικονομικά αποδοτικό και τυποποιημένο τρόπο, οδηγώντας σε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα για τους παρόχους υπηρεσιών και σε πιθανή αυξημένη φιλικότητα προς τον χρήστη για τους χρήστες υπηρεσιών. Τα δεδομένα και οι υπηρεσίες ανταλλάσσονται από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς μέσω μιας κοινής πλατφόρμας δεδομένων έξυπνης πόλης ή κοινότητας, γνωστή και ως πλατφόρμα τοπικών δεδομένων. Όλα τα είδη δεδομένων που είναι διαθέσιμα και δημιουργούνται σε μια πόλη μπορούν να προσφερθούν για περαιτέρω χρήση μέσω της πλατφόρμας δεδομένων υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις επαναχρησιμοποίησης. Οι χρήστες υπηρεσιών διαδραματίζουν επίσης καίριο ρόλο στην πλατφόρμα δεδομένων, παράγοντας δεδομένα μέσω της δραστηριότητάς τους με την πόλη και τη χρήση των υπηρεσιών που προσφέρουν οι πάροχοι υπηρεσιών. Η ιδιωτική ζωή και η ασφάλεια των δεδομένων είναι ζωτικής σημασίας και μπορούν να διευκολυνθούν και να ελεγχθούν από την πλατφόρμα δεδομένων.
5. Τεχνολογία — επιτρέπει τη συλλογή, την αποθήκευση, την ανταλλαγή, την επικαιροποίηση και τη διατήρηση δεδομένων και δημιουργεί τη δυνατότητα δημιουργίας επαναχρησιμοποιήσιμων υπηρεσιών. Επιτρέπει στους παρόχους υπηρεσιών να δημιουργούν υπηρεσίες και επιτρέπει στους χρήστες να αναλάβουν ενεργό ρόλο στη δημιουργία των εν λόγω υπηρεσιών. Παραδείγματα τεχνολογιών που σχετίζονται με την ΚΠΣ είναι η τεχνητή νοημοσύνη, τα μαζικά δεδομένα, η τεχνολογία blockchain, το υπολογιστικό νέφος, η υπολογιστική υψηλών επιδόσεων, οι ψηφιακές δίοδοι, οι πλατφόρμες δεδομένων, το διαδίκτυο των πραγμάτων, οι κινητές εφαρμογές κ.λπ.
6. Ασφάλεια/προστασία της ιδιωτικής ζωής — αποτελούν πρωταρχικές ανησυχίες όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών, και τόσο η δημόσια διοίκηση όσο και οι μη δημόσιοι φορείς πρέπει να διασφαλίζουν ότι ακολουθείται μια προσέγγιση προστασίας της ιδιωτικής ζωής ήδη από τον σχεδιασμό και της ασφάλειας ήδη από τον σχεδιασμό. Οι υπηρεσίες δεν θα πρέπει να είναι ευάλωτες σε επιθέσεις και πρέπει να συμμορφώνονται με τις συμβατικές και νομικές υποχρεώσεις όσον αφορά την προστασία των δεδομένων και της ιδιωτικής ζωής.

Επόμενα βήματα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τις τοπικές διοικήσεις σε περιφερειακό, δημοτικό και κοινοτικό επίπεδο να επανεξετάσουν την πρόταση για ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας για έξυπνες πόλεις και κοινότητες (EIF4SCC) και τη συνοδευτική έκθεση μελέτης, η οποία περιγράφει λεπτομερώς τη μεθοδολογία, την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας και τη διαδικασία συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών. Η πρόταση για το EIF4SCC θα συζητηθεί μέσω της κοινότητας Living-in.EU και μέσω άλλων φόρουμ, με σκοπό την έγκρισή της ως επίσημου εγγράφου της Επιτροπής, με βάση τις παρατηρήσεις των χρηστών και των ενδιαφερόμενων μερών.

Για περισσότερες πληροφορίες, ακολουθήστε μας στο Twitter @ConnectCitiesEU