Οι απόψεις των συμμετεχόντων συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια του διαδικτυακού συμμετοχικού εργαστηρίου της 27 Ιανουαρίου 2021 που διοργανώθηκε στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων διαβούλευσης που προβλέπονται για την αναθεώρηση της οδηγίας για τη μείωση του κόστους ευρυζωνικών υπηρεσιών (BCRD). Τα σχόλια που συγκεντρώθηκαν ως εκ τούτου από τα ενδιαφερόμενα μέρη κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου, καθώς και οι παρατηρήσεις που ελήφθησαν μέσω της δημόσιας διαβούλευσης και άλλων δραστηριοτήτων διαβούλευσης θα τροφοδοτήσουν την αξιολόγηση, την εκτίμηση επιπτώσεων και τη νέα νομοθετική πρόταση της Επιτροπής. Η παρούσα έκθεση δεν αντιπροσωπεύει τη θέση της Επιτροπής όσον αφορά το αντικείμενο ούτε αποκλείει την τελική έκβαση της διαδικασίας επανεξέτασης της οδηγίας για τα βιοκτόνα.
Το διαδικτυακό συμμετοχικό εργαστήριο επωφελήθηκε από ισόρροπη συμμετοχή (42 % ενδιαφερόμενα μέρη της αγοράς και 53 % δημόσιες αρχές) περίπου 180 εκπροσώπων από 23 κράτη μέλη και διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών, από φορείς εκμετάλλευσης ηλεκτρονικών επικοινωνιών, άλλους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων, φορείς εκμετάλλευσης υλικών υποδομών, καθώς και τις αντίστοιχες ενώσεις τους, δημόσιες αρχές (εθνικές, περιφερειακές, τοπικές) που είναι επιφορτισμένες με τα καθήκοντα που καθορίζονται στην οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών και εμπειρογνώμονες.
Το εργαστήριο εγκαινιάστηκε με την κεντρική ομιλία της κ. Rita Wezenbeek, διευθύντριας συνδεσιμότητας στη ΓΔ CONNECT, η οποία παρουσίασε τη διττή μετάβαση — σε μια πράσινη και ψηφιακή οικονομία- ως τεράστια ευκαιρία για την Ευρώπη και μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επιπλέον, η πανδημία COVID-19 τόνισε τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών στη ζωή των πολιτών και στις στρατηγικές των επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η κ. Wezenbeek υπενθύμισε ότι, για την περίοδο 2021-2027, η ΕΕ θα διαθέσει χρηματοδότηση ύψους 1.8 τρισεκατομμυρίων ευρώ για τη στήριξη της ανάκαμψης από την κρίση της πανδημίας COVID-19 και των μακροπρόθεσμων προτεραιοτήτων της ΕΕ σε διάφορους τομείς πολιτικής. Εκτός από τους ψηφιακούς στόχους που υποστηρίζονται από διάφορα προγράμματα της ΕΕ, κάθε εθνικό σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον το 20 % στην ψηφιακή μετάβαση.
Η κ. Wezenbeek υπενθύμισε ότι οι κύριοι στόχοι της επανεξέτασης της BCRD, η οποία προβλέπεται για το δεύτερο τρίμηνο του 1 2022, είναι οι εξής: να καταστεί δυνατή η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη ανάπτυξη δικτύων πολύ υψηλής χωρητικότητας (VHCN), συμπεριλαμβανομένων των οπτικών ινών και του 5G· να διασφαλιστεί ότι οι κανόνες ευθυγραμμίζονται με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών (ΕΚΗΕ), τον οποίο τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν από το τέλος του προηγούμενου έτους, και να διερευνηθούν πιθανά κίνητρα για τη μετάβαση σε πιο βιώσιμα δίκτυα. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα συνεχίσει τις προσπάθειές της για την παροχή κινήτρων για επενδύσεις σε ιδιωτικά δίκτυα με έξυπνες και μακρόπνοες ρυθμίσεις, προκειμένου να προωθηθεί η αποδοτικότερη εγκατάσταση προηγμένων δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Τέλος, κάλεσε όλους τους συμμετέχοντες να συμβάλουν ενεργά στις συζητήσεις και να διαμορφώσουν από κοινού την αναθεώρηση της εν λόγω οδηγίας.
Σύνοψη των κυριότερων απόψεων που συγκεντρώθηκαν από τους συμμετέχοντες
- Οι υποδομές συνδεσιμότητας θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης. Θα στηρίξει επίσης την ανάπτυξη μελλοντικών καινοτόμων υπηρεσιών, την επίτευξη μεγαλύτερης ψηφιοποίησης της οικονομίας, καθώς και τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος που παραμένει κρίσιμο ζήτημα. Η ΕΕ θα πρέπει να διατηρήσει τις φιλοδοξίες της, καθώς υπάρχουν προσδοκίες για πανταχού παρούσα κάλυψη οπτικών ινών σε ολόκληρη την Ευρώπη.
- Ο ΕΚΗΕ και η έγκαιρη μεταφορά και εφαρμογή του είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη του δικτύου. Είναι επίσης σημαντικό να αποσαφηνιστεί η σχέση με την αναθεωρημένη πράξη, ιδίως όσον αφορά τις συμμετρικές/ασύμμετρες υποχρεώσεις και τις έννοιες που χρησιμοποιούνται και στα δύο μέσα.
- Η BCRD είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη του δικτύου. Ορισμένοι από τους χρήσιμους κανόνες που πρότεινε η οδηγία δεν αξιοποιήθηκαν πλήρως, εν μέρει λόγω του εθελοντικού χαρακτήρα πολλών διατάξεων. Ορισμένοι συμμετέχοντες επισήμαναν την κατακερματισμένη εφαρμογή της οδηγίας και τις δυσκολίες επιβολής της, οι οποίες ενδεχομένως οδήγησαν σε κατακερματισμό της αγοράς σε ολόκληρη την ΕΕ.
- Τα ακόλουθα ζητήματα παραμένουν καίριας σημασίας για την ανάπτυξη του δικτύου: απλούστευση των επαχθών διοικητικών διαδικασιών (χορήγηση αδειών, διαδικασία, χρονοδιάγραμμα, κανόνες), διάθεση πληροφοριών τόσο για τα προγραμματισμένα τεχνικά έργα όσο και για την υφιστάμενη υλική υποδομή, επέκταση της πρόσβασης στις υλικές υποδομές των δημόσιων φορέων, υπέρβαση των δυσκολιών στην οικοδόμηση συνεργειών με διαφορετικά δίκτυα υπηρεσιών κοινής ωφελείας, βελτίωση του σχεδιασμού και του συντονισμού, ενίσχυση του ρόλου του ενιαίου σημείου πληροφόρησης (SIP).
- Το ενιαίο σημείο πληροφόρησης (ΣΣΠ) και οι αρχές επίλυσης διαφορών διαδραματίζουν αμφότερα βασικό ρόλο. Ο ρόλος του SIP θα μπορούσε να ενισχυθεί (π.χ. μέσω ενός ενιαίου σημείου εισόδου για τις αιτήσεις αδειοδότησης, μέσω περισσότερου συντονισμού και διαφάνειας, αρχών πρόσβασης και κόστους, διακυβέρνησης, χρήσης τυποποιημένων και ψηφιακών διαδικασιών). Οι πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα των διαδικασιών επίλυσης διαφορών, καθώς και η συνεργασία μεταξύ των ΣΣΥ και των φορέων επίλυσης διαφορών θα μπορούσαν να βελτιωθούν.
- Η αγορά και η νομική κατάσταση είναι πολύ διαφορετικές σε ολόκληρη την ΕΕ, αν και οι προκλήσεις φαίνεται να είναι οι ίδιες. Οι δυνητικά ηπιότερες προσεγγίσεις μπορούν να είναι χρήσιμες σε ορισμένους τομείς και η εργαλειοθήκη συνδεσιμότητας αποτελεί θετικό εργαλείο. Ενώ η πολύ εκτεταμένη εναρμόνιση σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκληση σε ορισμένους τομείς, η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί ώστε να αρθούν οι διαφορετικοί κανόνες, όροι και διαδικασίες στο εσωτερικό κάθε κράτους μέλους (π.χ. με τη θέσπιση ταχύτερων και αποτελεσματικότερων διαδικασιών χορήγησης αδειών στο πλαίσιο ενός κεντρικού συστήματος και/ή εναρμονισμένων κανόνων, την καθοδήγηση σχετικά με τον επιμερισμό του κόστους και άλλες πτυχές τιμολόγησης κ.λπ.). Όσον αφορά το δυνητικό νομικό μέσο, ορισμένοι συμμετέχοντες ζήτησαν την έκδοση κανονισμού, ενώ άλλοι εξέφρασαν την προτίμησή τους για μια οδηγία.
- Όσον αφορά τα πιο βιώσιμα δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ο μερισμός δικτύου ή η από κοινού εγκατάσταση μπορεί ενδεχομένως να συμβάλει στην επίτευξη αυτού του στόχου. Η μετάβαση από τα δίκτυα χαλκού σε δίκτυα οπτικών ινών που οδηγεί στην απενεργοποίηση του χαλκού μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του τομέα. Η αναθεώρηση της BCRD θα πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των δικτύων.
- Θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο διευκόλυνσης της πρόσβασης σε δημόσια περιουσιακά στοιχεία, για την εγκατάσταση στοιχείων δικτύου πέραν της έννοιας των μικρών κυψελών, καθώς και ορισμένων συνεκτικών προσεγγίσεων όσον αφορά τις χρησιμοποιούμενες τεχνικές ανάπτυξης, όπως η μικροτάση.
- Υπάρχει ανάγκη για ταχεία συνεργασία και συντονισμό μεταξύ των σχετικών αρμόδιων αρχών, μεταξύ άλλων και σε τοπικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, ιδίως οι τοπικές αρχές θα επωφεληθούν από την ενισχυμένη στήριξη (π.χ. με εργαλεία ΤΠ, με εκπαιδευτικό και ενημερωτικό υλικό κ.λπ.).
Νέες κινητήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη του δικτύου — απόψεις των συμμετεχόντων
Οι νέες ανάγκες στην αγορά ηλεκτρονικών επικοινωνιών στο πλαίσιο της εγκατάστασης VHCN περιλαμβάνουν την εναρμόνιση του κατακερματισμένου τοπίου όσον αφορά τις άδειες ανάπτυξης δικτύων και την καλύτερη επιβολή της νομοθεσίας. Η συνεργασία μεταξύ των τοπικών αρχών και με τους φορείς εκμετάλλευσης, καθώς και ο συντονισμός των μηχανισμών σχεδιασμού θα ήταν πολύ σημαντικές, καθώς οι διαδικασίες χορήγησης αδειών είχαν ορισμένες φορές επιβραδύνει την ανάπτυξη του δικτύου.
Ορισμένοι συμμετέχοντες ζήτησαν επίσης κοινό σχεδιασμό των δικτύων οπτικών ινών έως το σπίτι (FTTH) και 5G λόγω συνεργειών μεταξύ τους, επισημαίνοντας παράλληλα την έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού και την απροθυμία ορισμένων τοπικών αρχών να εφαρμόσουν τεχνικές μικροτάσης που θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά το κόστος εγκατάστασης. Όσον αφορά τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη της ανάπτυξης του VHCN για τις τοπικές κοινότητες, ορισμένοι συμμετέχοντες υπογράμμισαν τη σημασία της στήριξης των μικρών και μεσαίων φορέων μέσω της ενίσχυσης της εμπειρογνωμοσύνης, καθώς και της παροχής κατευθυντήριων γραμμών στις τοπικές αρχές και της διάθεσης δημόσιας χρηματοδότησης.
Όσον αφορά τη διττή μετάβαση σε μια πράσινη και ψηφιακή οικονομία, οι συμμετέχοντες συμφώνησαν σχετικά με τη σημασία πιθανών μέτρων για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ανάπτυξης δικτύων και ζήτησαν μια ισορροπημένη προσέγγιση. Στα βασικά στοιχεία που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, τόσο για τα παθητικά όσο και για τα ενεργητικά στοιχεία, περιλαμβάνονται η κοινή χρήση υφιστάμενων υποδομών, ο συντονισμός τεχνικών έργων, η διευκόλυνση καλύτερης πρόσβασης σε δημόσια περιουσιακά στοιχεία και υπηρεσίες κοινής ωφελείας, καθώς και η χρήση υπόγειων δικτύων.
Επίμονα προβλήματα και προτεινόμενες λύσεις — απόψεις των συμμετεχόντων
Οι συμμετέχοντες ζήτησαν να αποσαφηνιστεί το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας BCRD, ιδίως για να ληφθεί υπόψη η έννοια της VHCN, να αναθεωρηθεί ο ορισμός της υλικής υποδομής, να συμπεριληφθούν τα περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν ή τελούν υπό τη διαχείριση δημόσιων αρχών, να αποσαφηνιστούν οι υποχρεώσεις σχετικά με την πρόσβαση σε υλική υποδομή, καθώς και η έννοια των «δίκαιων και εύλογων όρων» όσον αφορά την πρόσβαση και την τιμολόγηση σε υλική υποδομή και να διασφαλιστεί η συνοχή με τις διατάξεις του ΕΚΗΕ.
Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ως προς την ανάγκη καλύτερου συντονισμού μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων και εκτίμησαν την εργαλειοθήκη για τη συνδεσιμότητα ως πολύ χρήσιμο εργαλείο το οποίο, με τη συλλογή βέλτιστων πρακτικών και την ενθάρρυνση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων, επιτρέπει στα κράτη μέλη να μαθαίνουν το ένα από το άλλο και να εφαρμόζουν μέτρα για την υπέρβαση ορισμένων από τα κύρια υφιστάμενα εμπόδια.
Οι συμμετέχοντες θεώρησαν ότι η ασφάλεια δικαίου και η διακυβέρνηση αποτελούν σημαντικά ζητήματα και ορισμένοι από αυτούς ζήτησαν εθνικές κατευθυντήριες γραμμές για την επίλυση διαφορών (π.χ. όσον αφορά τους μηχανισμούς καθορισμού των τιμών, τα χρονοδιαγράμματα), καθώς και ένα επικαιροποιημένο νομικό πλαίσιο, ιδίως όσον αφορά τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, τις διοικητικές διαδικασίες και τις κυρώσεις για τους διαχειριστές κτιρίων που αρνούνται αδικαιολόγητα την πρόσβαση σε φορείς εκμετάλλευσης.
Ορισμένοι συμμετέχοντες αναγνώρισαν ότι οι διατάξεις BCRD σχετικά με τον συντονισμό τεχνικών έργων δεν έχουν χρησιμοποιηθεί εκτενώς και επισήμαναν την ανάγκη θέσπισης εναρμονισμένων κανόνων, ιδίως όσον αφορά τα επίπεδα των ΗΜΠ και τις διαδικασίες χορήγησης αδειών. Ορισμένοι συμμετέχοντες ισχυρίστηκαν ότι η έλλειψη συντονισμού όσον αφορά την πρόσβαση στο δίκτυο είχε επιβραδύνει την ανάπτυξη και είχε αυξήσει το κόστος της. Ζήτησαν τον συντονισμό της χορήγησης δικαιωμάτων διέλευσης τόσο για την ανάπτυξη δικτύου όσο και για την εγκατάσταση κεραιών κεραιών, ιδίως για την ανάπτυξη δικτύων 5G και οπτικών ινών. Ορισμένοι συμμετέχοντες επισήμαναν επίσης τις διαφορετικές τεχνικές και νομικές διατάξεις που εφαρμόζονται σε άλλους τομείς δικτύου, γεγονός που δυσχεραίνει τον διατομεακό συντονισμό.
Ορισμένοι συμμετέχοντες τόνισαν ότι η πρόσβαση σε δημόσιες υποδομές θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση του κόστους εγκατάστασης και ζήτησαν να βελτιωθεί η πρόσβαση σε δημόσια περιουσιακά στοιχεία και υποδομές.
Όσον αφορά τη διαφάνεια και το SIP, οι περισσότεροι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι θα ήταν επωφελής μια ενιαία πλατφόρμα που θα παρέχει καλύτερη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την υφιστάμενη υλική υποδομή και τα προγραμματισμένα τεχνικά έργα, καθώς και τη διασφάλιση ενισχυμένου συντονιστικού ρόλου. Η ενσωμάτωση των υφιστάμενων πλατφορμών τοπικού επιπέδου σε μια ενιαία πλατφόρμα εθνικού επιπέδου θα ήταν επωφελής, ιδίως για τις τοπικές αρχές που δεν διαθέτουν την απαιτούμενη εμπειρογνωμοσύνη ή πόρους. Οι συμμετέχοντες υπενθύμισαν ότι ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει επίσης να βελτιώσει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων διαφάνειας για την ακριβή χαρτογράφηση των υλικών υποδομών.
Διαδικασίες χορήγησης αδειών — απόψεις των συμμετεχόντων
Τα ενδιαφερόμενα μέρη της αγοράς τόνισαν τον μεγάλο αριθμό αδειών και τον χρόνο που απαιτείται για την προετοιμασία των αιτήσεων λόγω των διαφορετικών κανόνων εντός και μεταξύ των κρατών μελών. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη εναρμόνισης και εξορθολογισμένων διοικητικών διαδικασιών για την ανάπτυξη τόσο κινητών όσο και σταθερών δικτύων. Ειδικότερα, ορισμένοι συμμετέχοντες ζήτησαν απλούστερες διαδικασίες αδειοδότησης, ιδίως για μικρότερες κατασκευές ή μέσω συμφωνιών-πλαισίων. Οι ειδικές άδειες που αφορούν την πολιτιστική ή περιβαλλοντική κληρονομιά αναφέρθηκαν ως ιδιαίτερα επαχθείς. Ορισμένοι συμμετέχοντες τόνισαν τη χρησιμότητα της σιωπηρής έγκρισης για την προώθηση της ανάπτυξης του δικτύου και ζήτησαν να επεκταθεί η χρήση του, πέραν των απλουστευμένων διαδικασιών ή ακόμη και της εξαίρεσης ορισμένων τύπων ανάπτυξης από τις άδειες.
Πολλοί συμμετέχοντες ζήτησαν ένα κεντρικό σύστημα χορήγησης αδειών (π.χ. υπηρεσία μίας στάσης βασισμένη σε τυποποιημένες ψηφιακές διαδικασίες), το οποίο θα πρέπει να παρέχει πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση των αιτήσεων αδειοδότησης με διαφανή τρόπο, καθώς και καλύτερο διοικητικό συντονισμό, ιδίως για την εγκατάσταση μεγάλων δικτύων που καλύπτουν διάφορες περιφέρειες. Η λύση αυτή αποσκοπεί ιδίως στη στήριξη των τοπικών αρχών που δεν διαθέτουν πόρους ή εμπειρογνωμοσύνη.
Αρκετοί συμμετέχοντες ζήτησαν παράταση των διαδικασιών αδειοδότησης πέραν των σημείων ασύρματης πρόσβασης μικρής εμβέλειας, σύμφωνα με το άρθρο 57 του ΕΚΗΕ. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες υποστήριξαν την ευθυγράμμιση των όρων αδειοδότησης με τη χορήγηση δικαιωμάτων διέλευσης, μεταξύ άλλων όσον αφορά τις ισχύουσες επιβαρύνσεις και τέλη. Οι συμμετέχοντες υποστήριξαν επίσης την ιδέα των τελών άδειας και εγκατάστασης βάσει του κόστους, καθώς και των δικαιωμάτων διέλευσης, και ορισμένοι από αυτούς ζήτησαν δωρεάν πρόσβαση στις στέγες ή σε ορισμένα είδη απλών εγκαταστάσεων/έργων, όπως ορισμένες κεραίες για δίκτυα κινητής τηλεφωνίας ή μικροεκτάσεις.