Η νομοθεσία της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας

Με τον καθορισμό εναρμονισμένων προτύπων, η νομοθεσία της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μειώνει τις εθνικές διαφορές και εγγυάται το επίπεδο προστασίας που απαιτείται για την προώθηση της δημιουργικότητας και των επενδύσεων στη δημιουργικότητα. Τα εναρμονισμένα πρότυπα προωθούν την πολιτιστική πολυμορφία και εξασφαλίζουν καλύτερη πρόσβαση των καταναλωτών και των επιχειρήσεων σε ψηφιακό περιεχόμενο και υπηρεσίες σε ολόκληρη την Ευρώπη. 

Το κεκτημένο της ΕΕ

Το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα (κεκτημένο) αποτελείται από:

• Οδηγία για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας («οδηγία InfoSoc»), 22 Μαΐου 2001
• Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας («οδηγία για την εκμίσθωση καιτον δανεισμό»), 12 Δεκεμβρίου 2006
• Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού πρωτότυπου έργου τέχνης («οδηγία για το δικαίωμα παρακολούθησης»), 27 Σεπτεμβρίου 2001
• Οδηγία για το συντονισμό ορισμένων κανόνων σχετικά με το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που εφαρμόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή αναμετάδοση («οδηγία για τη δορυφορική και καλωδιακή μετάδοση»), 27 Σεπτεμβρίου 1993
• Οδηγία για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών («οδηγία γιατο λογισμικό»), 23 Απριλίου 2009
• Οδηγία σχετικά με την επιβολή του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας («ΟΕΔΔΙ»), 29 Απριλίου 2004
• Οδηγία για τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων («οδηγία γιατις βάσεις δεδομένων»), 11 Μαρτίου 1996
• Οδηγία για τη διάρκεια προστασίας του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας και ορισμένων συγγενικών δικαιωμάτων που τροποποιεί την προηγούμενη οδηγία του 2006 («οδηγία για τους όρους»), 27 Σεπτεμβρίου 2011
• Οδηγία σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορφανών έργων («οδηγία για τα ορφανά έργα»), 25 Οκτωβρίου 2012
• Οδηγία για τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων και για τη χορήγηση διακρατικών αδειών εκμετάλλευσης δικαιωμάτων επί μουσικών έργων για επιγραμμική χρήση στην εσωτερική αγορά («οδηγία CRM»), 26 Φεβρουαρίου 2014
• Οδηγία σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων έργων και άλλων προστατευόμενων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων ή των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων (οδηγία για την εφαρμογή της Συνθήκης του Μαρακές στην ΕΕ), 13 Σεπτεμβρίου 2017
• Κανονισμός για τη διασυνοριακή ανταλλαγή μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο ορισμένων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικά δικαιώματα προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων ή των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων (κανονισμός για την εφαρμογή της Συνθήκης του Μαρακές στην ΕΕ), 13 Σεπτεμβρίου 2017
• Κανονισμός για τη διασυνοριακή φορητότητα των υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου στην εσωτερική αγορά («κανονισμός για τη φορητότητα»), 14 Ιουνίου 2017
• Οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά («οδηγία για τηνψηφιακή ενιαία αγορά»), 17 Απριλίου 2019
• Οδηγία σχετικά με την άσκηση του δικαιώματος του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων που εφαρμόζονται σε ορισμένες επιγραμμικές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και αναμεταδόσεις τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων («Δορυφορική και καλωδιακή II»), 17 Απριλίου 2019

Τρία πρόσθετα μέσα (οδηγία 87/54/ΕΚ, απόφαση 94/824/ΕΚ του Συμβουλίου και απόφαση 96/644/ΕΚ τουΣυμβουλίου) εναρμονίζουν τη νομική προστασία των τοπογραφιών προϊόντων ημιαγωγών. Επιπλέον, η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο και η οδηγία για την πρόσβαση υπό όρους περιέχουν επίσης διατάξεις σχετικές με την άσκηση και την επιβολή του δικαιώματος του δημιουργού.

Ο γενικός στόχος των προσπαθειών εναρμόνισης της ΕΕ είναι να δοθεί η δυνατότητα σε αγαθά που προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (π.χ. βιβλία, μουσική, ταινίες, λογισμικό κ.λπ.) και υπηρεσίες (π.χ. υπηρεσίες που παρέχουν πρόσβαση σε αυτά τα αγαθά) να κυκλοφορούν ελεύθερα εντός της εσωτερικής αγοράς.

Το ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΛΑΙΣΙΟ

Πολλές από τις οδηγίες της ΕΕ αντικατοπτρίζουν τις υποχρεώσεις των κρατών μελών στο πλαίσιο της σύμβασης της Βέρνης και της σύμβασης της Ρώμης, καθώς και τις υποχρεώσεις της ΕΕ και των κρατών μελών της στο πλαίσιο της συμφωνίας «TRIPs» του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και των δύο συνθηκών του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΠΟΔΙ) του 1996 (Συνθήκη του ΠΟΔΙ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και Συνθήκη του ΠΟΔΙ για τις εκτελέσεις και τα φωνογραφήματα).

Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ έχει υπογράψει δύο άλλες Συνθήκες του ΠΟΔΙ: η Συνθήκη του Πεκίνου για την προστασία των οπτικοακουστικών έργων και η Συνθήκη του Μαρακές για τη διευκόλυνση της πρόσβασης τυφλών, αμβλυώπων ή ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων σε δημοσιευμένα έργα.

Επιπλέον, οι συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, τις οποίες η ΕΕ έχει συνάψει με μεγάλο αριθμό τρίτων χωρών, αντικατοπτρίζουν πολλές διατάξεις του δικαίου της ΕΕ.

Εφαρμογή του πλαισίου της ΕΕ

Η Επιτροπή παρακολουθεί την έγκαιρη και ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και, κατά τα τελευταία έτη, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έχει αναπτύξει ένα ουσιαστικό σύνολο νομολογίας για την ερμηνεία των διατάξεων των οδηγιών.

Αυτό συνέβαλε σημαντικά στη συνεπή εφαρμογή των κανόνων περί πνευματικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρη την ΕΕ.