Η νομοθεσία της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας

Με τον καθορισμό εναρμονισμένων προτύπων, η νομοθεσία της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μειώνει τις εθνικές αποκλίσεις και εγγυάται το επίπεδο προστασίας που απαιτείται για την προώθηση της δημιουργικότητας και των επενδύσεων στη δημιουργικότητα. Τα εναρμονισμένα πρότυπα προωθούν την πολιτιστική πολυμορφία και προσφέρουν καλύτερη πρόσβαση των καταναλωτών και των επιχειρήσεων σε ψηφιακό περιεχόμενο και υπηρεσίες σε ολόκληρη την Ευρώπη. 

Το κεκτημένο της ΕΕ

Το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα (κεκτημένο) αποτελείται από:

• Οδηγία για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας («οδηγία InfoSoc»), 22 Μαΐου 2001
• Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης και το δικαίωμα δανεισμού και σχετικά με ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας («οδηγία για την εκμίσθωση καιτη δανειοδότηση»), της 12ης Δεκεμβρίου 2006
• Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού πρωτότυπου έργου τέχνης («οδηγία για το δικαίωμα παρακολούθησης»), 27 Σεπτεμβρίου 2001
• Οδηγία για τον συντονισμό ορισμένων κανόνων σχετικά με το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που εφαρμόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή αναμετάδοση (στο εξής: οδηγία για τη δορυφορική και καλωδιακήμετάδοση), 27 Σεπτεμβρίου 1993
• Οδηγία για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών (στο εξής:οδηγίαγια το λογισμικό), της 23ης Απριλίου 2009
• Οδηγία σχετικά με την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας («ΟΕΔΔΙ»), 29 Απριλίου 2004
• Οδηγία για τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων («οδηγία για τις βάσεις δεδομένων»), της 11ης Μαρτίου 1996
• Οδηγία για τη διάρκεια προστασίας του δικαιώματος του δημιουργού και ορισμένων συγγενικών δικαιωμάτων, η οποία τροποποιεί την προηγούμενη οδηγία του 2006 («οδηγίαγια τους όρους») της 27ης Σεπτεμβρίου 2011
• Οδηγία για ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορφανών έργων («οδηγία για τα ορφανάέργα»), 25 Οκτωβρίου 2012
• Οδηγία για τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων και τη χορήγηση διακρατικών αδειών σε δικαιώματα επί μουσικών έργων για επιγραμμική χρήση στην εσωτερική αγορά («οδηγία CRM»), 26 Φεβρουαρίου 2014
• Οδηγία για ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος τυφλών, αμβλυώπων ή ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων (οδηγία για την εφαρμογή της Συνθήκης του Μαρακές στην ΕΕ), 13 Σεπτεμβρίου 2017
• Κανονισμός για τη διασυνοριακή ανταλλαγή μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο ορισμένων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων ή των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων (κανονισμός για την εφαρμογή της Συνθήκης του Μαρακές στην ΕΕ), 13 Σεπτεμβρίου 2017
• Κανονισμός για τη διασυνοριακή φορητότητα των υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου στην εσωτερική αγορά («κανονισμός για τη φορητότητα»), 14 Ιουνίου 2017
• Οδηγία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά («οδηγία για τηνψηφιακή ενιαία αγορά»), 17 Απριλίου 2019
• Οδηγία για την άσκηση του δικαιώματος του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων που εφαρμόζονται σε ορισμένες επιγραμμικές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και αναμεταδόσεις τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων («Δορυφορική και Καλωδιακή ΙΙ») της 17ης Απριλίου 2019

Τρία πρόσθετα μέσα (οδηγία 87/54/ΕΚ, απόφαση 94/824/ΕΚ του Συμβουλίου και απόφαση 96/644/ΕΚ τουΣυμβουλίου) εναρμονίζουν τη νομική προστασία των τοπογραφιών των προϊόντων ημιαγωγών. Επιπλέον, η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο και η οδηγία για την πρόσβαση υπό όρους περιέχουν επίσης διατάξεις σχετικές με την άσκηση και την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ο γενικός στόχος των προσπαθειών εναρμόνισης της ΕΕ είναι να δοθεί η δυνατότητα σε αγαθά που προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (π.χ. βιβλία, μουσική, ταινίες, λογισμικό κ.λπ.) και σε υπηρεσίες (π.χ. υπηρεσίες που παρέχουν πρόσβαση σε αυτά τα αγαθά) να κυκλοφορούν ελεύθερα εντός της εσωτερικής αγοράς.

Το ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΛΑΙΣΙΟ

Πολλές από τις οδηγίες της ΕΕ αντικατοπτρίζουν τις υποχρεώσεις των κρατών μελών που απορρέουν από τη Σύμβαση της Βέρνης και τη Σύμβαση της Ρώμης, καθώς και τις υποχρεώσεις της ΕΕ και των κρατών μελών της στο πλαίσιο της συμφωνίας «TRIPs» του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και των δύο Συνθηκών του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΠΟΔΙ) για το Διαδίκτυο (η συνθήκη τουΠΟΔΙγια τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και η συνθήκη του ΠΟΔΙ για τις εκτελέσεις και τα φωνογραφήματα).

Τα τελευταία χρόνια η ΕΕ έχει υπογράψει δύο άλλες Συνθήκες του ΠΟΔΙ: η Συνθήκη του Πεκίνου για την προστασία των οπτικοακουστικών εκτελέσεων και η Συνθήκη του Μαρακές για τη διευκόλυνση της πρόσβασης τυφλών, αμβλυώπων ή ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων σε δημοσιευμένα έργα.

Επιπλέον, οι συμφωνίες ελευθέρων συναλλαγών, τις οποίες συνήψε η ΕΕ με μεγάλο αριθμό τρίτων χωρών, αντικατοπτρίζουν πολλές διατάξεις του δικαίου της ΕΕ.

Εφαρμογή του πλαισίου της ΕΕ

Η Επιτροπή παρακολουθεί την έγκαιρη και ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και, κατά τα τελευταία έτη, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έχει αναπτύξει μια ουσιαστική νομολογία για την ερμηνεία των διατάξεων των οδηγιών.

Αυτό συνέβαλε σημαντικά στη συνεπή εφαρμογή των κανόνων για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρη την ΕΕ.