Ευρωπαϊκή έρευνα, ανάπτυξη και εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης

Η επιστήμη και η τεχνολογική πρόοδος είναι οι κινητήριες δυνάμεις που βελτιώνουν την ΤΝ και την εφαρμογή της σε πολλούς τομείς. Οι ερευνητές της ΕΕ αξιοποιούν ήδη την ΤΝ με πρωτοποριακούς τρόπους, από τη βελτίωση των αντικαρκινικών θεραπειών έως την επίλυση περιβαλλοντικών ζητημάτων και τη βελτίωση των προβλέψεων επιπτώσεων των σεισμών.

Η Επιτροπή καθιστά δυνατή αυτή την πρωτοποριακή έρευνα στον τομέα της ΤΝ μέσω διαφόρων στρατηγικών. Η Λευκή Βίβλος του 2020 για την ΤΝ, τα συντονισμένα σχέδια για την ΤΝ, η δέσμη μέτρων για την καινοτομία στον τομέα της ΤΝ και το σχέδιο δράσης για την ήπειρο της ΤΝ τονίζουν τη σημασία της ανάπτυξης και της εφαρμογής της ΤΝ που είναι αξιόπιστη και ευθυγραμμισμένη με τις ευρωπαϊκές αξίες. Στο πλαίσιο της Επιτροπής, η Υπηρεσία ΤΝ της ΕΕ προωθεί ενεργά την εφαρμογή αυτών των στρατηγικών, παράλληλα με τον καίριο ρόλο της στην επιβολή της πράξης για την ΤΝ —ιδίως για την ΤΝ γενικού σκοπού— προωθώντας παράλληλα την ανάπτυξη και την υιοθέτηση αξιόπιστης ΤΝ και ενισχύοντας τη διεθνή συνεργασία.

Μέσω των προγραμμάτων «Ορίζων Ευρώπη» και «Ψηφιακή Ευρώπη», η Επιτροπή επενδύει πάνω από 1 δισ. EUR ετησίως στην ΤΝ, με μέτρα για τη χρηματοδότηση και την κλιμάκωση καινοτόμων ιδεών και λύσεων. Στόχος είναι η κινητοποίηση πρόσθετων επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα και τα κράτη μέλη για την επίτευξη ετήσιου όγκου επενδύσεων ύψους 20 δισ. EUR κατά τη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας.

Το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη», το κύριο πρόγραμμα χρηματοδότησης της έρευνας της ΕΕ, διέθεσε 2,6 δισ. EUR στην έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα της ΤΝ για τα έτη 2021-2022. Επίσης, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», προκηρύχθηκαν διάφορες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων τον Απρίλιο του 2024, με χρηματοδότηση άνω των 112 εκατ. EUR για έργα ΤΝ και κβαντικής τεχνολογίας. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται 50 εκατ. EUR για την προώθηση μεγάλων μοντέλων ΤΝ και 15 εκατ. EUR για την ενίσχυση της διαφάνειας και της αξιοπιστίας της ΤΝ. Παράλληλα, το πρόγραμμα «Ψηφιακή Ευρώπη» διέθεσε πάνω από 1 δισ. EUR την περίοδο 2021-2024 για τη στήριξη της ανάπτυξης και της εφαρμογής της ΤΝ.

Η δέσμη μέτρων για την καινοτομία στον τομέα της ΤΝ ενίσχυσε τις επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη της ΤΝ με την ανακοίνωση πολλαπλών πρωτοβουλιών αξίας έως και 4 δισ. EUR για την περίοδο 2024-2027. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα στηρίξουν την ανάπτυξη του νέου κύματος τεχνολογιών παραγωγικής ΤΝ και την ανάπτυξή τους σε βασικούς βιομηχανικούς τομείς της ΕΕ και στον δημόσιο τομέα.

Η ΕΕ έχει επίσης χρηματοδοτήσει μεγάλο αριθμό έργων στον τομέα της ΤΝ τόσο με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» όσο και με το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» (πρόγραμμα χρηματοδότησης της έρευνας και της καινοτομίας της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020). Τα έργα αυτά εργάστηκαν για λύσεις σε τομείς τόσο διαφορετικούς όσο η γεωργία, η υγειονομική περίθαλψη, η μεταποίηση και οι μεταφορές. Οι εφαρμογές ΤΝ δείχνουν ήδη άμεσο όφελος για τους πολίτες σε τομείς όπως η υγεία, το περιβάλλον και η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης. Ο αριθμός των έργων που επικεντρώνονται στην ΤΝ ή χρησιμοποιούν εργαλεία ΤΝ και χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Ορίζων 2020» και το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» αυξάνεται κάθε χρόνο.

Αυτές και άλλες στρατηγικές δράσεις και επενδύσεις καθιστούν δυνατές τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη και την υιοθέτηση της ΤΝ. Η ΕΕ αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ακμάζοντος οικοσυστήματος για νεοφυείς επιχειρήσεις, με γνώμονα την αριστεία και την εμπιστοσύνη, το οποίο θα καθιστά δυνατή την καινοτομία και θα αξιοποιεί την ισχυρή επιστημονική βάση, την υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και τους ταλαντούχους ερευνητές της Ευρώπης. Τα εργοστάσια ΤΝ ζωντανεύουν αυτό το οικοσύστημα συνδυάζοντας πόρους υπερυπολογιστικής, κέντρα δεδομένων και ανθρώπινο κεφάλαιο για την ανάπτυξη προηγμένων μοντέλων και εφαρμογών ΤΝ. Παράλληλα, η πρωτοβουλία GenAI4EU προωθεί την παραγωγική ΤΝ, ώστε οι στρατηγικές βιομηχανίες και ο δημόσιος τομέας της Ευρώπης να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Προωθεί ανοικτά οικοσυστήματα καινοτομίας, ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ νεοφυών επιχειρήσεων και οντοτήτων ΤΝ για την ανάπτυξη και την εγκατάσταση εφαρμογών που βασίζονται στην ΤΝ.

Η στρατηγική της ΕΕ για την ΤΝ περιλαμβάνει πρωτοβουλίες για την ομαλή μετάβαση από το εργαστήριο στην αγορά, την προώθηση της έρευνας, την ενθάρρυνση της υιοθέτησης της ΤΝ και τη χρηματοδότηση της καινοτομίας. Οι βασικές δράσεις περιλαμβάνουν την προώθηση συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, τη στήριξη της έρευνας στον τομέα της ΤΝ, την παροχή εγκαταστάσεων δοκιμών και την ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής αγοράς λύσεων ΤΝ. Με την οικοδόμηση μιας αγοράς για αξιόπιστες λύσεις ΤΝ και την κινητοποίηση ερευνητικών ικανοτήτων, η ΕΕ προτίθεται να καταστεί παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα της ΤΝ.

Τα Ευρωπαϊκά Δίκτυα Αριστείας στην Τεχνητή Νοημοσύνη (NoEs) φέρνουν σε επαφή τα λαμπρότερα μυαλά της τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη για την αντιμετώπιση δύσκολων προβλημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Τα ΔΑ επωφελούνται από χρηματοδότηση τόσο στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020» όσο και στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη» και προωθούν την έρευνα και την ανάπτυξη. Αυτά τα δίκτυα παγκόσμιας κλάσης περιλαμβάνουν σημαντικό μέρος της κορυφαίας εμπειρογνωμοσύνης της Ευρώπης στον τομέα της ΤΝ. Προωθούν τη συνέργεια και την κρίσιμη μάζα στην ευρωπαϊκή ΤΝ, ώστε να συμβάλουν στη μετατροπή των εξελίξεων στον τομέα της ΤΝ σε απτές πραγματικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς.

Αυτές οι διαφορετικές πρωτοβουλίες πλαισιώνονται από διαφορετικές πολιτικές που επιδιώκουν το κοινό όραμα της αξιόπιστης ΤΝ. Για τη στήριξη της καινοτομίας, η πράξη για την ΤΝ περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις σχετικά με την επιστημονική έρευνα. Ο κανονισμός δεν εφαρμόζεται σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την έρευνα, τη δοκιμή και την ανάπτυξη της ΤΝ πριν από την εμπορία ή τη θέση της σε λειτουργία. Η εξαίρεση αυτή δεν ισχύει για δοκιμές σε σενάρια σε πραγματικές συνθήκες. Καλύπτει μόνο συστήματα ΤΝ (συμπεριλαμβανομένων των στοιχείων εξόδου τους) που αναπτύχθηκαν και τέθηκαν σε λειτουργία ειδικά για τον αποκλειστικό σκοπό της επιστημονικής έρευνας και ανάπτυξης.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η τεχνητή νοημοσύνη κερδίζει εξέχουσα θέση στην επιστημονική έρευνα, οδηγεί σε ανακαλύψεις και διευρύνει τα όρια. Η ΕΕ επιθυμεί να επιταχύνει την υιοθέτηση της ΤΝ από τους επιστήμονες —μέσω βελτιωμένης πρόσβασης σε δεδομένα, υπολογιστικής ισχύος και κατάρτισης— αλλά και να διασφαλίσει την ακεραιότητα και την ακρίβεια της επιστημονικής διαδικασίας. Για τον σκοπό αυτό, τον Μάρτιο του 2024 δημοσιεύθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την υπεύθυνη χρήση της παραγωγικής ΤΝ στην έρευνα.

Η Υπηρεσία ΤΝ προωθεί επίσης την καινοτομία με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, ο επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της Υπηρεσίας ΤΝ τηρεί το πρότυπο επιστημονικής αριστείας κατά την αξιολόγηση μοντέλων ΤΝ και τη διερεύνηση καινοτόμων μεθοδολογιών. Η Υπηρεσία ΤΝ παρακολουθεί επίσης τις αναδυόμενες τάσεις και ενθαρρύνει την υιοθέτηση της ΤΝ, σε συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς κόμβους ψηφιακής καινοτομίας.