De EU-wetgeving inzake auteursrechten

Door geharmoniseerde normen vast te stellen, vermindert het EU-recht inzake auteursrechten nationale verschillen en garandeert het beschermingsniveau dat nodig is om creativiteit en investeringen in creativiteit te bevorderen. Geharmoniseerde normen bevorderen culturele diversiteit en zorgen voor betere toegang voor consumenten en bedrijven tot digitale inhoud en diensten in heel Europa. 

Het EU-acquis

Het regelgevingskader van de EU voor auteursrechten en naburige rechten (acquis) bestaat uit:

• Richtlijn betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij (hierna: „InfoSoc-richtlijn”), 22 mei 2001
• Richtlijn betreffende het verhuurrecht en het uitleenrecht en betreffende bepaalde naburige rechten op het gebied van intellectuele eigendom (hierna:„huur- en kredietrichtlijn”), 12 december 2006
• Richtlijn betreffende het volgrecht ten behoeve van de auteur van een origineel kunstwerk (hierna: „richtlijn betreffende het volgrecht”), 27 september 2001
• Richtlijn betreffende de coördinatie van bepaalde regels inzake auteursrechten en naburige rechten op satellietomroep en doorgifte via de kabel (hierna: „satelliet- en kabelrichtlijn”), 27 september 1993
• Richtlijn betreffende de rechtsbescherming van computerprogramma’s (hierna: „softwarerichtlijn”), 23 april 2009
• Richtlijn betreffende de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten (hierna: „IPRED”), 29 april 2004
• Richtlijn betreffende de rechtsbescherming van databanken (hierna: „databankenrichtlijn”), 11 maart 1996
• Richtlijn betreffende de beschermingstermijn van het auteursrecht en bepaalde naburige rechten tot wijziging van de vorige richtlijn van 2006 (hierna: „termijnrichtlijn”), 27 september 2011
• Richtlijn betreffende bepaalde toegestane toepassingen van verweesde werken („richtlijn weeswerk”), 25 oktober 2012
• Richtlijn inzake collectief beheer van auteursrechten en naburige rechten en multiterritoriale licentieverlening van rechten op muziekwerken voor onlinegebruik in de interne markt (hierna: „richtlijn gegevensbescherming”), 26 februari 2014
• Richtlijn betreffende bepaalde toegestane toepassingen van bepaalde werken en ander materiaal die door het auteursrecht en naburige rechten worden beschermd ten behoeve van personen die blind zijn, visueel gehandicapt of anderszins een leeshandicap hebben (richtlijn tot uitvoering van het Verdrag van Marrakesh in de EU), 13 september 2017
• Verordening betreffende de grensoverschrijdende uitwisseling tussen de Unie en derde landen van exemplaren in toegankelijke vorm van bepaalde door auteursrechten en naburige rechten beschermde werken en ander materiaal ten behoeve van personen die blind zijn, visueel gehandicapt of anderszins een leeshandicap hebben (verordening tot uitvoering van het Verdrag van Marrakesh in de EU), 13 september 2017
• Verordening betreffende de grensoverschrijdende portabiliteit van online-inhoudsdiensten in de interne markt („portabiliteitsverordening”), 14 juni 2017
• Richtlijn inzake auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt („DSM-richtlijn”), 17 april 2019
• Richtlijn betreffende de uitoefening van het auteursrecht en de naburige rechten die van toepassing zijn op bepaalde online-uitzendingen van omroeporganisaties en doorgifte van televisie- en radioprogramma’s (hierna: „satelliet- en kabel II”), 17 april 2019

Drie aanvullende instrumenten (Richtlijn 87/54/EG, Beschikking 94/824/EG van de Raad en Beschikking 96/644/EGvan de Raad) harmoniseren de rechtsbescherming van topografieën van halfgeleiderproducten. Bovendien bevatten de richtlijn elektronische handel en de richtlijn inzake voorwaardelijke toegang ook bepalingen die relevant zijn voor de uitoefening en handhaving van het auteursrecht.

Het algemene doel van de EU-harmonisatie-inspanningen is om auteursrechtelijk beschermde goederen (bv. boeken, muziek, films, software enz.) en diensten (bv. diensten die toegang tot deze goederen bieden) in staat te stellen zich vrij binnen de interne markt te verplaatsen.

Het internationale kader

Veel van de EU-richtlijnen weerspiegelen de verplichtingen van de lidstaten uit hoofde van de Berner Conventie en het Verdrag van Rome, alsook de verplichtingen van de EU en haar lidstaten in het kader van de „TRIP’s”-overeenkomst van de Wereldhandelsorganisatie en de twee internetverdragen van de Wereldorganisatie voor intellectuele eigendom (WIPO) (het WIPO- verdrag inzake het auteursrecht en het WIPO-verdrag inzake prestaties en fonogrammen).

In de afgelopen jaren heeft de EU twee andere WIPO-verdragen ondertekend: het Verdrag van Peking inzake de bescherming van audiovisuele prestaties en het Verdrag van Marrakesh om de toegang tot gepubliceerde werken te vergemakkelijken voor personen die blind zijn, visueel gehandicapt zijn of anderszins een leeshandicap hebben.

Bovendien weerspiegelen vrijhandelsovereenkomsten, die de EU met een groot aantal derde landen heeft gesloten, veel bepalingen van het EU-recht.

Uitvoering van het EU-kader

De Commissie houdt toezicht op de tijdige en correcte tenuitvoerlegging van het EU-recht inzake auteursrechten en in de afgelopen jaren heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) een inhoudelijk geheel van jurisprudentie ontwikkeld waarin de bepalingen van de richtlijnen worden geïnterpreteerd.

Dit heeft aanzienlijk bijgedragen tot de consistente toepassing van de auteursrechtregels in de hele EU.