Het „nieuwsinitiatief”

Bescherming van mediavrijheid en pluralisme

Mediavrijheid en pluriformiteit zijn twee beginselen die zijn vastgelegd in het Europees Handvest van de grondrechten, en de Commissie heeft een rol bij de handhaving ervan.

• In het kader van hetactieplanvoor Europese democratie heeft de Commissie in 2021 eenaanbeveling over de bescherming, veiligheid en empowerment van journalistenen andere mediawerkers gepubliceerd. Het biedt ook ondersteunende acties, zoals het monitoren van mediapluralisme en -eigendom, het verstrekken van juridisch advies aan journalisten en het stimuleren van mediakwaliteitsnormen en zelfregulering.
• Ter aanvulling van deze acties en de huidige mediaregels publiceerde de Commissie in september 2022 haar voorstel voor de Europese wet inzake mediavrijheid,een nieuwe reeks regels ter bescherming van het pluralisme en de onafhankelijkheid van de media in de eengemaakte markt. Deze handeling gaat vergezeld van een aanbeveling om interne waarborgen voor redactionele onafhankelijkheid aan te moedigen.
• De Commissie wil de positie van pers-en mediaraden versterken en helpen bij de verdere ontwikkeling van deontologische normen. Daarnaast brengt eenmechanisme voor snelle responsschendingen van de pers- en mediavrijheid op de voorgrond en biedt het praktische hulp aan journalisten die worden bedreigd, met inbegrip van concrete instrumenten zoals advies en juridische ondersteuning, alsook het bieden van onderdak en logistieke bijstand.
• Het door deEU gesteundemonitoringsysteem voor media -eigendom vormt een landendatabank met informatie over media-eigendom en een systematische beoordeling van zowel relevante rechtskaders als risico’s voor de transparantie van media-eigendom.
• Na het in kaart brengen van dewoestijnen van nieuwsmedia inde hele Unie, wijst de Commissie in 2023 financiering toe ter ondersteuning van nieuwsmediasectoren die van bijzonder belang zijn voor de democratie, zoals lokale en regionale media, gemeenschapsmedia en onderzoeksjournalistiek.

Verbetering van de veerkracht van de media

De Commissie wil de transformatie en het concurrentievermogen van de nieuwsmediasector ondersteunen.

• Het heeft tot doel een betere toegang tot financiering te vergemakkelijken door middel van twee acties:
  • Enerzijds via toegang tot schulden, met de steun van InvestEU-garanties,voortbouwend op het succes van degarantiefaciliteit voor deculturele en creatieve sector (CCSGF), die de toegang tot financiering voor nieuwsmedia vergemakkelijkt.
  • Anderzijds werkt de Commissievia eigenvermogensinstrumenten samen met stichtingen en filantropische investeerders in het kader van InvestEU om synergieën te zoeken op gebieden van hoge maatschappelijke waarde, waaronder steun voor democratie en nieuwsmedia.

• Daarnaast stimuleert de Commissie meer samenwerkingen in de nieuwsmedia, met subsidies in het kader van het programma Creatief Europa. Deze subsidies („journalistiekpartnerschappen”) kunnen de sector helpen bij het testen van levensvatbare bedrijfsmodellen, het ontwikkelen van bedrijfs- en redactionele normen, het bevorderen van gezamenlijke inhoud, opleiding en mobiliteit van professionals en het delen van beste praktijken.
• Deze steunmaatregelen vormeneen aanvulling op andere juridische initiatieven die het concurrentievermogen en de financiële basis van de sector kunnen versterken, zoals de richtlijn audiovisuele mediadiensten (AVMSD),de richtlijn auteursrechten in de digitale eengemaakte markt,de wet inzakedigitale diensten, de wet inzake digitale markten en de algemene verordening gegevensbescherming.
• Bovendien bood de herstel- en veerkrachtfaciliteit van de EUde lidstaten de kans om de veerkracht van de industrie te versterken. Elk nationaal herstel- en veerkrachtplan had de keuze om maatregelen op te nemen om de productie en distributie van digitale inhoud te stimuleren (mogelijk ook digitale media).
• In 2024 presenteerde de Commissie een nieuwe studie over de overheidsfinanciering van de mediasector in heel Europa om goede praktijken op het gebied van overheidsfinancieringsmechanismen in de lidstaten in kaart te brengen.

Ondersteuning van media-innovatie

Europese nieuwsmediabedrijven moeten nieuwe manieren vinden om concurrerender te zijn, de inkomsten te verhogen en hun aanbod te verbeteren.

• De Commissie stelt voor dit probleem aan te pakken door steun te verlenen aan een Europees initiatief voor „mediagegevensruimte”. Dit omvat datatoepassingen, data-infrastructuren, strategieën voor gegevensinteroperabiliteit, geavanceerde instrumenten, enz. Het initiatief bouwt voort op de Europese datastrategie en wordtgefinancierd via het programma Digitaal Europa.

Stimuleren van mediaparticipatie

De Commissie wil een levendige en diverse publieke sfeer stimuleren, waarin burgers toegang hebben tot betrouwbare informatie, onder meer over EU-aangelegenheden.

• Met haar Multimedia- acties wil de EU burgers onafhankelijk informeren over Europese onderwerpen die verder gaan dan lokale en nationale invalshoeken. De volgende soorten acties krijgen steun: de tv-zender Euronews, dekking van EU-aangelegenheden via een radionetwerk, datagestuurd nieuws over EU-aangelegenheden en meertalige inhoud op Europese platforms.
• Om de toegang tot informatie voor het jonge publiek te verbeteren, steunt de Commissie de ontwikkeling van innovatieve en aantrekkelijke nieuwsprojecten voor jonge Europeanen. Projecten produceren en distribueren tot nadenken stemmende inhoud op een dagelijkse basis, met meerdere gezichtspunten, in aantrekkelijke formaten voor jongeren.
• Daarnaast steunt de Commissie acties op het gebied van mediageletterdheid, zoals de publicatie van haar richtsnoeren voormediageletterdheid,de publicatie van een toolbox voor mediageletterdheidin samenwerking met de Europese Groep van audiovisuele regelgevers (ERGA), de Europese Weekvan mediageletterdheid en financiering van projecten voor mediageletterdheid, om burgers van alle leeftijden te helpen door de moderne nieuwsomgeving te navigeren en beter toegerust te zijn om de bedreigingen van desinformatie het hoofd te bieden.

Samenwerking met de mediasector

De Commissie houdt zich regelmatig bezig met de nieuwsmedia-industrie om haar prioriteiten en uitdagingen beter te begrijpen en te werken aan een agenda voor innovatie in de nieuwsmedia.

• Daartoe organiseert zij ten minste eenmaal per jaar een European News Media Forum (ENMF),hetverzamelen van nieuwsmediaorganisaties, professionals, vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld en internationale organisaties en het bespreken van nieuwsmediagerelateerde onderwerpen:
  • De eerste editie (maart 2021) besprak de veiligheid van journalisten.
  • De tweede editie (november 2021) was gericht op industriële transformatie.
  • De derde editie (november 2022) draaide om media-innovatie.
  • Het thema dat is gekozen voor de vierde editie, die momenteel gepland staat voor het vierde kwartaal van 2023, is de European Media Freedom Act.