Opinie uczestników zebrano podczas internetowych warsztatów partycypacyjnych, które odbyły się 27 stycznia 2021 r. w ramach działań konsultacyjnych przewidzianych na potrzeby przeglądu dyrektywy w sprawie ograniczenia kosztów sieci szerokopasmowych. Uwagi zebrane w ten sposób od zainteresowanych stron podczas warsztatów, a także informacje zwrotne otrzymane w ramach konsultacji publicznych i innych działań konsultacyjnych zostaną uwzględnione w ocenie Komisji, ocenie skutków i nowym wniosku ustawodawczym. Niniejsze sprawozdanie nie odzwierciedla stanowiska Komisji w odniesieniu do przedmiotowej kwestii ani nie wyklucza ostatecznego wyniku procesu przeglądu dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków.
Internetowe warsztaty partycypacyjne skorzystały ze zrównoważonego udziału (42 % zainteresowanych stron rynku i 53 % organów publicznych) około 180 przedstawicieli z 23 państw członkowskich i różnych zainteresowanych stron, począwszy od operatorów łączności elektronicznej, innych operatorów sieci, operatorów infrastruktury fizycznej, a także ich odpowiednich stowarzyszeń, organów publicznych (krajowych, regionalnych, lokalnych) odpowiedzialnych za zadania ustanowione w dyrektywie w sprawie wymogów kapitałowych oraz ekspertów.
Warsztaty zostały otwarte głównym przemówieniem dyrektor ds. łączności w DG CONNECT Rity Wezenbeek, która przedstawiła dwojaką transformację – ku gospodarce ekologicznej i cyfrowej – jako ogromną szansę dla Europy i jeden z głównych priorytetów Komisji Europejskiej. Ponadto pandemia COVID-19 uwypukliła ważną rolę, jaką sieci łączności elektronicznej odgrywają w życiu obywateli i strategiach przedsiębiorstw. W związku z tym Wezenbeek przypomniała, że na lata 2021–2027 UE udostępni finansowanie w wysokości 1,8 bln euro na wsparcie odbudowy po kryzysie związanym z pandemią COVID-19 i długoterminowych priorytetów UE w różnych obszarach polityki. Oprócz celów cyfrowych wspieranych z różnych programów UE w każdym krajowym planie odbudowy i zwiększania odporności należy przeznaczyć co najmniej 20 % na transformację cyfrową.
Wezenbeek przypomniała, że główne cele przeglądu dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, który jest przewidziany na pierwszy kwartał 2022 r., są następujące: umożliwienie szybszego i skuteczniejszego wprowadzania sieci o bardzo dużej przepustowości (VHCN), w tym światłowodów i sieci 5G; zapewnienie zgodności przepisów z Europejskim kodeksem łączności elektronicznej, który państwa członkowskie muszą stosować od końca ubiegłego roku, oraz zbadanie potencjalnych zachęt do przejścia na bardziej zrównoważone sieci. W związku z tym Komisja kontynuowałaby wysiłki na rzecz zachęcania do inwestycji w sieci prywatne za pomocą inteligentnych i przyszłych regulacji w celu wspierania skuteczniejszego wdrażania zaawansowanych sieci łączności elektronicznej. Ponadto zachęciła wszystkich uczestników do aktywnego udziału w dyskusjach i wspólnego kształtowania przeglądu tej dyrektywy.
Podsumowanie głównych poglądów zebranych od uczestników
- Infrastruktura łączności odegra kluczową rolę w ożywieniu gospodarczym Europy. Będzie również wspierać rozwój przyszłych innowacyjnych usług, osiągnięcie większej cyfryzacji gospodarki, a także zlikwidowanie przepaści cyfrowej, która nadal ma kluczowe znaczenie. UE powinna utrzymać swoje ambicje, ponieważ istnieją oczekiwania dotyczące wszechobecnego pokrycia światłowodowego w całej Europie.
- Europejski kodeks łączności elektronicznej oraz jego terminowa transpozycja i wdrożenie mają zasadnicze znaczenie dla wdrażania sieci. Ważne jest również wyjaśnienie związku ze zmienionym instrumentem, w szczególności w odniesieniu do obowiązków symetrycznych/asymetrycznych oraz pojęć stosowanych w obu instrumentach.
- BCRD ma zasadnicze znaczenie dla wdrażania sieci. Niektóre z użytecznych przepisów przedstawionych w dyrektywie nie zostały w pełni wykorzystane, częściowo ze względu na dobrowolny charakter wielu przepisów. Niektórzy uczestnicy zwrócili uwagę na fragmentaryczne wdrażanie dyrektywy i trudności w jej egzekwowaniu, co prawdopodobnie doprowadziło do fragmentacji rynku w całej UE.
- Kluczowe znaczenie dla wdrażania sieci nadal mają następujące kwestie: uproszczenie uciążliwych procedur administracyjnych (udzielanie zezwoleń, proces, harmonogram, zasady), udostępnianie informacji dotyczących zarówno planowanych robót budowlanych, jak i istniejącej infrastruktury fizycznej, rozszerzenie dostępu do infrastruktury technicznej organów publicznych, przezwyciężenie trudności w budowaniu synergii z różnymi sieciami użyteczności publicznej, poprawa planowania i koordynacji, wzmocnienie roli pojedynczego punktu informacyjnego (SIP).
- Kluczową rolę odgrywają zarówno pojedynczy punkt informacyjny, jak i organy rozstrzygające spory. Można by zwiększyć rolę SIP (np. poprzez pojedynczy punkt kontaktowy dla wniosków o wydanie pozwolenia, większą koordynację i przejrzystość, zasady dostępu i kosztów, zarządzanie, stosowanie znormalizowanych i cyfrowych procedur). Można by poprawić informacje na temat wyników procesów rozstrzygania sporów, a także na temat współpracy między platformami internetowymi i organami rozstrzygającymi spory.
- Sytuacja na rynku i sytuacja prawna są bardzo różne w całej UE, chociaż wyzwania wydają się takie same. Potencjalnie łagodniejsze podejścia mogą być przydatne w niektórych obszarach, a zestaw narzędzi na rzecz łączności jest pozytywnym narzędziem. Chociaż bardzo daleko idąca harmonizacja na szczeblu UE mogłaby stanowić wyzwanie w niektórych obszarach, można by poprawić sytuację w celu usunięcia różnych przepisów, warunków i procesów w poszczególnych państwach członkowskich (np. poprzez wprowadzenie szybszych i skuteczniejszych procedur wydawania pozwoleń w ramach scentralizowanego systemu lub zharmonizowanych przepisów, wytycznych dotyczących podziału kosztów i innych aspektów ustalania cen itp.). Jeżeli chodzi o potencjalny instrument prawny, niektórzy uczestnicy apelowali o przyjęcie rozporządzenia, podczas gdy inni opowiedzieli się za dyrektywą.
- Jeżeli chodzi o bardziej zrównoważone sieci łączności elektronicznej, dzielenie się siecią lub wspólne wdrażanie może przyczynić się do osiągnięcia tego celu. Przejście z sieci miedzianych na sieci światłowodowe prowadzące do wyłączenia miedzi może odegrać ważną rolę w zmniejszaniu śladu środowiskowego tego sektora. Przegląd dyrektywy BCRD powinien również uwzględniać wpływ sieci na środowisko.
- Można rozważyć ułatwienie dostępu do aktywów publicznych w celu zainstalowania elementów sieci wykraczających poza koncepcję małych ogniw, a także pewne spójne podejścia do stosowanych technik wdrażania, takich jak mikrotrenowanie.
- Istnieje potrzeba szybkiej współpracy i koordynacji między odpowiednimi właściwymi organami, w tym na szczeblu lokalnym. W tym względzie w szczególności władze lokalne skorzystałyby ze zwiększonego wsparcia (np. za pomocą narzędzi informatycznych, szkoleń i materiałów informacyjnych itp.).
Nowe czynniki rozwoju sieci – opinie uczestników
Nowe potrzeby na rynku łączności elektronicznej w kontekście wdrażania sieci VHCN obejmują harmonizację fragmentarycznego otoczenia w zakresie zezwoleń na wdrażanie sieci i lepsze egzekwowanie przepisów. Bardzo ważna byłaby współpraca między władzami lokalnymi i z operatorami, a także koordynacja mechanizmów planowania, ponieważ procedury wydawania pozwoleń czasami spowalniały wdrażanie sieci.
Niektórzy uczestnicy wezwali również do wspólnego planowania sieci światłowodowych do domu (FTTH) i sieci 5G ze względu na synergie między nimi, zwracając jednocześnie uwagę na brak wykwalifikowanej siły roboczej i niechęć niektórych władz lokalnych do stosowania technik mikrotrenowania, które mogłyby znacznie obniżyć koszty wdrożenia. Jeżeli chodzi o korzyści społeczno-gospodarcze wynikające z wprowadzenia sieci VHCN dla społeczności lokalnych, niektórzy uczestnicy podkreślili znaczenie wspierania małych i średnich operatorów poprzez rozwijanie wiedzy fachowej, a także znaczenie zapewnienia władzom lokalnym wytycznych i udostępnienia finansowania publicznego.
Jeżeli chodzi o dwojaką transformację w kierunku gospodarki ekologicznej i cyfrowej, uczestnicy zgodzili się co do znaczenia potencjalnych środków mających na celu zmniejszenie śladu środowiskowego wdrażania sieci i zaapelowali o zrównoważone podejście. Kluczowe elementy, które mogłyby doprowadzić do zmniejszenia śladu środowiskowego, zarówno w odniesieniu do elementów pasywnych, jak i aktywnych, obejmują współdzielenie istniejącej infrastruktury, koordynację prac budowlanych, umożliwienie lepszego dostępu do aktywów publicznych i usług użyteczności publicznej, a także wykorzystanie sieci podziemnych.
Utrzymujące się problemy i proponowane rozwiązania – opinie uczestników
Uczestnicy wezwali do wyjaśnienia zakresu dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, w szczególności w celu uwzględnienia koncepcji VHCN, zmiany definicji infrastruktury fizycznej, włączenia aktywów będących własnością organów publicznych lub przez nie zarządzanych, wyjaśnienia obowiązków w zakresie dostępu do infrastruktury technicznej, a także pojęcia „sprawiedliwych i rozsądnych warunków” w odniesieniu do dostępu do infrastruktury fizycznej i ustalania cen za nią oraz zapewnienia spójności z przepisami Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej.
Uczestnicy zgodzili się co do konieczności lepszej koordynacji między administracjami publicznymi i docenili zestaw narzędzi na rzecz łączności jako bardzo przydatne narzędzie, które dzięki gromadzeniu najlepszych praktyk i zachęcaniu do wymiany informacji między administracjami publicznymi pozwala państwom członkowskim uczyć się od siebie nawzajem i wdrażać środki mające na celu przezwyciężenie niektórych głównych obecnych przeszkód.
Uczestnicy uznali, że pewność prawa i zarządzanie to główne kwestie, a niektórzy z nich wezwali do opracowania krajowych wytycznych dotyczących rozstrzygania sporów (np. w odniesieniu do mechanizmów ustalania cen, terminów), a także do uaktualnienia ram prawnych, w szczególności w odniesieniu do zasad pomocy państwa, procedur administracyjnych i kar dla tych administratorów budynków, którzy bezzasadnie odmawiają dostępu operatorom.
Niektórzy uczestnicy przyznali, że przepisy dyrektywy w sprawie naprawy oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków dotyczące koordynacji prac budowlanych nie były szeroko stosowane, i zwrócili uwagę na potrzebę zharmonizowanych przepisów, zwłaszcza w odniesieniu do poziomów pól elektromagnetycznych i procedur wydawania pozwoleń. Niektórzy uczestnicy twierdzili, że brak koordynacji w zakresie dostępu do sieci spowolnił wdrażanie i zwiększył koszty. Zaapelowali o koordynację przyznawania praw drogi zarówno w odniesieniu do rozmieszczania sieci, jak i instalacji anten antenowych, w szczególności w odniesieniu do wdrażania sieci 5G i światłowodów. Niektórzy uczestnicy zwrócili również uwagę na różne techniki i przepisy prawne mające zastosowanie do innych sektorów sieciowych, co utrudnia koordynację międzysektorową.
Niektórzy uczestnicy podkreślili, że dostęp do infrastruktury publicznej mógłby przyczynić się do obniżenia kosztów wdrożenia, i wezwali do poprawy dostępu do zasobów publicznych i infrastruktury publicznej.
Jeżeli chodzi o przejrzystość i SIP, większość uczestników zgodziła się, że korzystna byłaby jedna platforma zapewniająca lepszy dostęp do informacji na temat istniejącej infrastruktury fizycznej i planowanych robót budowlanych, a także zapewnienie zwiększonej roli koordynacyjnej. Włączenie istniejących platform na szczeblu lokalnym do jednej platformy na szczeblu krajowym byłoby korzystne, w szczególności dla władz lokalnych, które nie posiadają potrzebnej wiedzy fachowej ani zasobów. Uczestnicy przypomnieli, że sektor prywatny powinien również poprawić wypełnianie obowiązków w zakresie przejrzystości w celu dokładnego odwzorowania infrastruktury fizycznej.
Procedury wydawania pozwoleń – opinie uczestników
Zainteresowane strony działające na rynku podkreśliły dużą liczbę zezwoleń i czas potrzebny na przygotowanie wniosków ze względu na zróżnicowane przepisy w poszczególnych państwach członkowskich i między nimi. Uczestnicy zgodzili się co do silnej potrzeby harmonizacji i usprawnienia procedur administracyjnych w celu wdrożenia zarówno sieci ruchomej, jak i stacjonarnej. W szczególności niektórzy uczestnicy wezwali do uproszczenia procedur wydawania pozwoleń, w szczególności w odniesieniu do mniejszych budowli lub w drodze umów ramowych. Szczególne pozwolenia dotyczące dziedzictwa kulturowego lub środowiskowego zostały wymienione jako szczególnie uciążliwe. Niektórzy uczestnicy zwrócili uwagę na użyteczność milczącej zgody na wdrażanie sieci i wezwali do jej szerszego stosowania, a także do uproszczenia procedur lub nawet zwolnienia niektórych rodzajów wdrażania z obowiązku uzyskania pozwolenia.
Wielu uczestników zaapelowało o scentralizowany system wydawania pozwoleń (np. punkt kompleksowej obsługi oparty na znormalizowanych procedurach cyfrowych), który w przejrzysty sposób powinien dostarczać informacji na temat statusu wniosków o pozwolenie, a także o lepszą koordynację administracyjną, w szczególności w przypadku wdrażania dużych sieci obejmujących kilka regionów. Rozwiązanie to ma w szczególności na celu wsparcie tych władz lokalnych, które nie dysponują zasobami lub wiedzą fachową.
Kilku uczestników wezwało do rozszerzenia procedur wydawania pozwoleń poza punkty dostępu bezprzewodowego o bliskim zasięgu, zgodnie z art. 57 Europejskiego kodeksu łączności elektronicznej. Ponadto uczestnicy poparli dostosowanie warunków wydawania zezwoleń do przyznawania praw drogi, w tym w odniesieniu do mających zastosowanie należności i opłat. Uczestnicy poparli również ideę opartych na kosztach opłat za pozwolenie i instalację, a także praw drogi, a niektórzy z nich apelowali o bezpłatny dostęp do dachów lub niektórych rodzajów prostych instalacji/robów, takich jak niektóre anteny sieci ruchomej lub mikrotrenchingu.