Przyspieszenie transformacji cyfrowej europejskiego systemu energetycznego

Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 55 % i osiągnięcie 45 % udziału odnawialnych źródeł energii w 2030 r. może nastąpić tylko wtedy, gdy system energetyczny jest na to gotowy. Aby osiągnąć te cele, Europa musi zbudować system energetyczny o wiele inteligentniejszy i bardziej interaktywny niż obecnie.

Ponieważ oczekuje się, że zużycie energii elektrycznej wzrośnie o około 60 % do 2030 r., sieci elektroenergetyczne będą musiały zintegrować duży udział energii odnawialnej ze źródeł odnawialnych. Moce wytwórcze energii wiatrowej i słonecznej muszą wzrosnąć z 400 GW w 2022 r. do co najmniej 1 000 GW do 2030 r., w tym duże nagromadzenie morskich odnawialnych źródeł energii do 317 GW, które mają być podłączone do lądu.

W związku z tym sieci muszą dostosować się do bardziej zdecentralizowanego, cyfrowego i elastycznego systemu elektroenergetycznego z milionami paneli słonecznych na dachu i lokalnymi społecznościami energetycznymi współdzielonymi zasobami.

Inwestowanie w technologie cyfrowe, takie jak urządzenia IoT i inteligentne liczniki, łączność 5G i 6G, ogólnoeuropejska przestrzeń danych energetycznych zasilana przez serwery obliczeniowe typu cloud-edge oraz cyfrowe bliźnięta systemu elektroenergetycznego, ma zasadnicze znaczenie dla przyspieszenia cyfrowej i zrównoważonej transformacji energetycznej, przynosząc jednocześnie korzyści dla naszego codziennego życia.

Rysunek 1: Przyszły zintegrowany system energetyczny UE: przepływy energii między użytkownikami a producentami, zmniejszając marnowane zasoby i pieniądze © Unia Europejska; Źródło: Strategia UE dotycząca integracji systemów energetycznych (europa.eu)

Cyfryzacja jest już w toku w sektorze energetycznym, podobnie jak w wielu innych branżach. Pojazdy elektryczne, panele słoneczne, pompy ciepła i wiele innych urządzeń są wyposażone w inteligentne technologie, które generują dane i umożliwiają zdalne sterowanie. Oczekuje się, że liczba aktywnych urządzeń IoT na świecie szybko wzrośnie i przekroczy 25,4 mld w 2030 r., podczas gdy 51 % wszystkich gospodarstw domowych i MŚP w UE posiada inteligentne liczniki energii elektrycznej. Polityka cyfrowa i energetyczna UE w skoordynowany sposób kieruje się cyfryzacją europejskiego systemu energetycznego, ponieważ kwestie takie jak interoperacyjność danych, bezpieczeństwo dostaw, cyberbezpieczeństwo, prywatność i ochrona konsumentów nie mogą być pozostawione samemu rynkowi, a odpowiednie wdrożenie ma zasadnicze znaczenie.

Cyfryzacja systemu energetycznego – plan działania UE

Aby wesprzeć tę transformację, Komisja podejmuje szereg działań poprzez inicjatywy ustawodawcze, inwestycje i koordynację z państwami członkowskimi.

W perspektywie średnioterminowej cyfryzacja ułatwi płynne interakcje między różnymi podmiotami, umożliwiając konsumentom czerpanie korzyści z krajowych źródeł energii, takich jak panele słoneczne i turbiny wiatrowe będące własnością społeczności.

Na przykład konsumenci mogliby uczestniczyć w społecznościach energetycznych i w zbiorowych systemach konsumpcji własnej, wykorzystując własne wytwarzanie paneli słonecznych i korzystając z niższych kosztów energii elektrycznej niż zakup z sieci. Podobnie, dwukierunkowe ładowanie pojazdów elektrycznych może zapewnić dodatkowe zasoby energii w godzinach szczytu.

Rysunek 2: Dyrekcja Generalna ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści i Technologii (DG CONNECT) wspiera działania na rzecz cyfryzacji systemu energetycznego. © Komisja Europejska

W perspektywie długoterminowej cyfryzacja będzie niezbędna do włączenia zdecentralizowanych form odnawialnych źródeł energii do sieci elektroenergetycznej, zmniejszając zależność od importowanych paliw kopalnych i ich zmienność cen. Integracja ta wymaga poświęcenia większej uwagi zarządzaniu siecią i większej elastyczności sieci na szczeblu lokalnym, co można osiągnąć dzięki aktywizacji konsumentów i lepszemu zarządzaniu zasobami energetycznymi prosumentów.

Bezproblemowy dostęp do szczegółowych danych na temat stanu sieci elektroenergetycznej i aktywów prosumenckich będzie miał kluczowe znaczenie dla świadczenia usług energetycznych, ale można go osiągnąć jedynie za pomocą szeroko rozpowszechnionych narzędzi cyfrowych i wspólnej infrastruktury danych.

Jednym z kluczowych rezultatów planu działania jest opracowanie wspólnych europejskich ram odniesienia (CERF) dla zastosowań energooszczędnych. 2023 r. był kluczowym rokiem w realizacji tego działania, a w marcu 2023 r. udało się zrealizować plan pierwszej generacji dotyczący CERF dla zastosowań energooszczędnych w ramach programu „Horyzont 2020” – wspieranego projektu InterConnect.

Rozpoczęto również przygotowania do wdrożenia planu drugiej generacji CERF dla zastosowań energooszczędnych, w kontekście programu DIGITAL. Więcej szczegółów na temat tych prac można znaleźć tutaj: Realizacja naszej obietnicy wdrożenia wspólnych europejskich ram odniesienia dla zastosowań energooszczędnych | Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy (europa.eu)