Ενώ το θεματολόγιο για τη διαφάνεια οδήγησε σε ένα παγκόσμιο κίνημα γύρω από τα ανοικτά δεδομένα, μεταξύ του 2014 και του 2020 έχει ανοίξει μόνο το 3 % περίπου των παγκόσμιων δεδομένων. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι είχε ως γνώμονα την αποδοτικότητα και την τεχνολογία και, ως εκ τούτου, μόνο μεγάλες πόλεις — πάνω από 1 εκατομμύρια κάτοικοι — έχουν γενικά ωφεληθεί. Οι τρέχουσες εξελίξεις δείχνουν ότι από την απλή διάθεση υπηρεσιών και δεδομένων στο διαδίκτυο, οι κυβερνήσεις και οι τοπικές διοικήσεις κινούνται πλέον προς ένα συνεργατικό μοντέλο κοινοχρησίας δεδομένων. Αυτό το νέο πρότυπο θα μπορούσε να δημιουργήσει αξία για το 85 % των ευρωπαϊκών πόλεων που δεν έχουν επωφεληθεί από τις υποσχέσεις των ανοικτών δεδομένων.
Προκειμένου να δημιουργηθεί το ευνοϊκό νομικό περιβάλλον, η στρατηγική της ΕΕ για τα δεδομένα έχει ως στόχο να καταστήσει την ΕΕ πρωτοπόρο σε μια κοινωνία που βασίζεται στα δεδομένα, δημιουργώντας μια ενιαία αγορά δεδομένων. Προτείνει τη δημιουργία ενός πλαισίου δεδομένων της ΕΕ που θα στηρίζει την ανταλλαγή δεδομένων για τους φορείς καινοτομίας. Η πράξη για τη διακυβέρνηση δεδομένων προτείνει ένα κοινό επίπεδο διακυβέρνησης για τους ευρωπαϊκούς χώρους δεδομένων, ενώ η πράξη για τα δεδομένα (που προβλέπεται για το δεύτερο τρίμηνο του 3 2021) θα αφορά την κοινοχρησία δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων και κυβερνήσεων (B2G). Τέλος, ο εκτελεστικός κανονισμός της οδηγίας για τα ανοικτά δεδομένα θα καθορίσει μια σειρά συνόλων δεδομένων υψηλής αξίας, τα οποία θα πρέπει να διατίθενται δωρεάν και μέσω διεπαφών του προγράμματος εφαρμογής.
Ωστόσο, η δυνατότητα πρόσβασης των πόλεων και των κοινοτήτων σε πιο συναφή δεδομένα που απαιτούνται για τη διαχείριση και τη χάραξη πολιτικής της πόλης τους και η δημιουργία αγορών δεδομένων για τη διαφύλαξη της ιδιωτικής ζωής θα απαιτήσουν επίσης ειδικούς μηχανισμούς για την κοινοχρησία δεδομένων. Αυτό θα πρέπει να δημιουργήσει ο χώρος δεδομένων για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες κοινότητες · ένα διαλειτουργικό, αξιόπιστο και ασφαλές περιβάλλον, όπου τα επί του παρόντος κατακερματισμένα και διάσπαρτα δεδομένα μπορούν να ανταλλάσσονται μεταξύ εκείνων που αποτελούν μέρος αυτού του χώρου δεδομένων, βάσει εθελοντικών συμφωνιών και υπό ορισμένες προϋποθέσεις (π.χ. δικαιώματα πρόσβασης, δικαιώματα επαναχρησιμοποίησης, άδειες, ετικέτες τιμών κ.λπ.). Υπάρχουν διάφοροι πιθανοί τρόποι με τους οποίους οι πόλεις αξιοποιούν ήδη δεδομένα που βρίσκονται στην κατοχή του ιδιωτικού τομέα, για παράδειγμα μέσω της χορηγίας δεδομένων, της σύναψης δημόσιων συμβάσεων δεδομένων, των δεξαμενών κοινοχρησίας δεδομένων ή ακόμη και μέσω ρητρών υποβολής προσφορών. Ωστόσο, ο επικείμενος χώρος δεδομένων θα πρέπει να συμβάλει στην κλιμάκωση αυτών των λύσεων μέσω ενός πολυμερούς συστήματος διακυβέρνησης και της κατάλληλης τεχνικής αρχιτεκτονικής. Θα στηρίξει επίσης την αντιμετώπιση διασυνοριακών προκλήσεων, π.χ. τον εντοπισμό πλημμυρών ή τον μετριασμό των κλιματικών συμβάντων.
Τα μέλη του ρυθμού δεδομένων θα συμφωνήσουν από κοινού σχετικά με τα βασικά θέματα δεδομένων (που σχετίζονται με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας) που θα είναι προσβάσιμα, κοινά, χρησιμοποιούμενα και επαναχρησιμοποιούμενα σε πόλεις και κοινότητες της ΕΕ, υπό παρόμοιους όρους. Ο ρυθμός δεδομένων θα πρέπει να βασίζεται στη ζήτηση· τόσο για την αντιμετώπιση των συγκεκριμένων αναγκών των πόλεων όσο και για τη διασφάλιση ενός σχεδιασμού υπηρεσιών με γνώμονα τον πολίτη. Από την άποψη των πόλεων, η πρόσβαση σε δεδομένα του ιδιωτικού τομέα με δημόσιο συμφέρον είναι καίριας σημασίας και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να επωφεληθούν από προτιμησιακούς όρους για την πρόσβαση και την περαιτέρω χρήση των δεδομένων αυτών.
Όσον αφορά τα βασικά σύνολα δεδομένων ή τα θέματα δεδομένων, οι πληροφορίες θέσης (GIS, INSPIRE), τα δεδομένα από υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (π.χ. απόβλητα, νερό, κατανάλωση ενέργειας), καθώς και τα περιβαλλοντικά δεδομένα (π.χ. ποιότητα του αέρα, καιρός κ.λπ.) αναφέρθηκαν ως εξαιρετικά σημαντικά. Ανάλογα με την επιχειρηματική σκοπιμότητα και τις ανάγκες των πόλεων, τα δεδομένα πληθυσμού/απογραφής, καθώς και τα δεδομένα από φορείς εκμετάλλευσης κινητής τηλεφωνίας και δίκτυα 5G είναι επίσης σημαντικά, καθώς μπορούν να παρέχουν σχεδόν πραγματικό χρόνο αναπαράσταση της κυκλοφορίας, της κατανομής του πληθυσμού κατά τη διάρκεια της ημέρας και των ροών μετακίνησης. Σε ένα πλαίσιο έξυπνης πόλης, ο συνδυασμός αυτών των δεδομένων θα επιτρέψει την παροχή ολοκληρωμένων (διατομεακών) αστικών υπηρεσιών, οι οποίες απαιτούν διαλειτουργικότητα, δομοστοιχείο, κοινά μοντέλα δεδομένων, API, καθώς και εμπιστοσύνη.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα, οι ελάχιστοι μηχανισμοί διαλειτουργικότητας (MIM) που έχουν εγκριθεί από τη δήλωση και την κοινότητα Living-in.eu παρέχουν κοινά μοντέλα δεδομένων (με βάση υφιστάμενα μοντέλα όπως τα SAREF, DATEX II, GSMA, σχηματικά.org) και iii) μια Marketplace (με βάση το φόρουμ TM, το Business API και το επιχειρηματικό οικολογικό σύστημα Fiware) ώστε να καταστεί δυνατή η πρόσβαση στα εν λόγω μοντέλα δεδομένων. Διευκολύνουν επίσης τη διαχείριση πληροφοριών πλαισίου, τη διαχείριση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και την προμήθεια δίκαιου MIM για την τεχνητή νοημοσύνη· οι δύο τελευταίες βρίσκονται σε εξέλιξη. Όπως και τα MIM, τα δομικά στοιχεία της υποδομής ψηφιακών υπηρεσιών του ΜΣΕ — όπως ο μεσίτης πλαισίου, η υποδομή δοκιμής μαζικών δεδομένων, η ηλεκτρονική ταυτοποίηση, η ηλεκτρονική παράδοση και η ηλεκτρονική υπογραφή — αποτελούν ένα σύνολο προτύπων και τεχνικών προδιαγραφών και καλύπτουν κοινές γενικές ψηφιακές ικανότητες που καλύπτουν τις βασικές ανάγκες κάθε πλατφόρμας ψηφιακών υπηρεσιών. Ως εκ τούτου, οι πόλεις δεν θα πρέπει να ξεκινούν από το μηδέν, αλλά μπορούν να ξεκινούν με τη χρήση υφιστάμενων εργαλείων και να βασίζονται σε αυτά και, ως εκ τούτου, να είναι διαλειτουργικές από την αρχή. Οι εργασίες σχετικά με ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο διαλειτουργικότητας για έξυπνες πόλεις και κοινότητες (EIF4SCC) είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία ενός χώρου δεδομένων για έξυπνες κοινότητες. Φιλοδοξία του έργου αυτού είναι να διευκολύνει την ευρύτερη υιοθέτηση έξυπνων πόλεων και τεχνολογιών και την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών, διασφαλίζοντας τη διαλειτουργικότητα σε όλους τους τομείς, τις πόλεις, τις περιφέρειες και τα σύνορα. Το έργο αυτό θα παράσχει μια κοινή προσέγγιση για τον ορισμό της διαλειτουργικότητας για έξυπνες πόλεις και κοινότητες και θα εξασφαλίσει μια ευθυγραμμισμένη νοοτροπία όσον αφορά τις πτυχές της.
Η διακυβέρνηση του ρυθμού δεδομένων και με αυτόν τον τρόπο θα είναι επίσης καίριας σημασίας για ολόκληρο το τοπικό οικοσύστημα δεδομένων. Μια πρόσφατη μελέτη ανέδειξε τον ρόλο των τοπικών αρχών στην ενορχήστρωση του οικοσυστήματος, τη σημασία της συμμετοχής των κατόχων στοιχημάτων, η οποία είναι καίριας σημασίας για τον καθορισμό και την ενσωμάτωση των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών και, στη συνέχεια, για την κατανομή της αξίας εντός του οικοσυστήματος μεταξύ των φορέων, ζητήματα που σχετίζονται με τα δεδομένα και μια προσέγγιση για την οικονομική βιωσιμότητα:
Η διαχείριση όλων των δεδομένων που αφορούν τις πόλεις θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα, ιδίως δεδομένου ότι οι προβλέψεις δείχνουν ότι η έκρηξη των δεδομένων θα πολλαπλασιαστεί επί πέντε κατά τα επόμενα πέντε έτη λόγω των συνδεδεμένων συσκευών, ασκώντας πίεση στον τόπο και στον τρόπο αποθήκευσης και επεξεργασίας των δεδομένων μας στην Ευρώπη. Η τάση δείχνει επίσης τη μετάβαση από κυρίως κεντρικές υποδομές υπολογιστικού νέφους προς τις παρυφές του δικτύου, δηλαδή κοντά στους τελικούς χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων. Αυτή η μετατόπιση, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες προσδοκίες των τελικών χρηστών για ασφαλείς υποδομές με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και επεξεργασία σε πραγματικό χρόνο, ενδέχεται να ενδιαφέρονται για τη χρήση των υποδομών υπολογιστικού νέφους. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της αποδοτικότητας του προϋπολογισμού ΤΠ κατά 50 %, να καταστήσει δυνατές υπηρεσίες επεξεργασίας δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και να διασφαλίσει έναν ασφαλή τρόπο για τη φιλοξενία δεδομένων σε τοπικό επίπεδο ή σε ομοσπονδιοποιημένο τρόπο με άλλες πόλεις.
Παράλληλα με την ανάπτυξη ενός ρυθμού δεδομένων έξυπνων κοινοτήτων, αρκετοί άλλοι τομεακοί χώροι δεδομένων βρίσκονται στο στάδιο της δημιουργίας, καθένας με τις δικές του ιδιαιτερότητες. Ο χώρος δεδομένων κινητικότητας αποσκοπεί στην αύξηση της διαθεσιμότητας βασικών δεδομένων για την υποστήριξη των επιβατικών και εμπορευματικών μεταφορών, στη διευκόλυνση της διατομεακής ανταλλαγής δεδομένων και της επαναχρησιμοποίησης για πολυτροπικότητα, στη διευκόλυνση της επαναχρησιμοποίησης των δεδομένων και στη βελτίωση της ευρεσιμότητας των δεδομένων. Ο χώρος δεδομένων για την υγεία θα περιλαμβάνει (πολύ) ευαίσθητα δεδομένα, αξιόπιστα σύνολα δεδομένων υγείας, εξαιρετικά ευαίσθητα δεδομένα γονιδιωματικής και αντικαρκινικές εικόνες. Προκειμένου να διασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα, αναπτύσσονται κοινές τεχνικές προδιαγραφές, πλαίσια εμπιστοσύνης και πλαίσιο κυβερνοασφάλειας, μαζί με νομοθετική πρόταση για έναν ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων υγείας κατά τη διάρκεια του 2021.
Ο χώρος δεδομένων για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες κοινότητες θα είναι επίσης σημαντικός για τους αστικούς ψηφιακούς δίσκους. Διάφορα έργα της ΕΕ δοκιμάζουν την ιδέα (DUET, LEAD, DigiTranScope, URBANAGE κ.λπ.), ενώ οι Eindhoven, Newcastle, Rennes, Λουξεμβούργο και Ηνωμένο Βασίλειο εφαρμόζουν επίσης δίδυμα που εστιάζουν στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Για τα αστικά ψηφιακά δίκυκλα ζητήματα σχετικά με την ασφάλεια δικαίου όσον αφορά την κοινοχρησία δεδομένων, την ιδιοκτησία των δεδομένων, τους ρόλους και τις αρμοδιότητες των δεδομένων, τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των δεδομένων, καθώς και τις πτυχές της προστασίας της ιδιωτικής ζωής είναι εξαιρετικά σημαντικά. Από την άλλη πλευρά, οι τεχνικές διατάξεις, οι οργανωτικές προσεγγίσεις, τα διδάγματα που αντλήθηκαν και η κοινότητα σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας INSPIRE (χωρικές πληροφορίες για την παρακολούθηση της περιβαλλοντικής πολιτικής) θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα.
Στο πλαίσιο του κινήματος Living-in.eu, η κοινότητα εντόπισε ορισμένα εμβληματικά έργα· ψηφιακές λύσεις για διάφορες κοινωνικές προκλήσεις με πολλαπλές τεχνολογίες. Αρχικά, θα δοθεί έμφαση στα αστικά ψηφιακά δίδυμα (π.χ. για πολεοδομικό σχεδιασμό ή προληπτική συντήρηση), στην κάρτα πολίτη και στην αστική εναέρια κινητικότητα, ενώ άλλα ενδέχεται να ακολουθήσουν στο μέλλον. Ως εκ τούτου, οι πόλεις και οι κοινότητες καλούνται να συμμετάσχουν στο κίνημα, να αρχίσουν να συνεργάζονται για το κοινό όραμα και τις συνθήκες που το επιτρέπουν.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να ανατρέξετε στην πλήρη έκθεση που επισυνάπτεται.