Chociaż program na rzecz przejrzystości doprowadził do globalnego ruchu wokół otwartych danych, w latach 2014–2020 otwarto jedynie około 3 % światowych danych. Wynika to głównie z faktu, że opierał się on na efektywności i opierał się na technologii, a zatem korzyści odniosły zasadniczo tylko duże miasta – ponad milion mieszkańców. Obecne zmiany pokazują, że od samego udostępniania usług i danych w internecie rządy i administracje lokalne przechodzą obecnie na model wymiany danych oparty na współpracy. Ten nowy paradygmat mógłby stworzyć wartość dla tych 85 % europejskich miast, które nie skorzystały z obietnic otwartych danych.
Aby stworzyć sprzyjające otoczenie prawne, strategia UE w zakresie danych ma na celu uczynienie UE liderem w społeczeństwie opartym na danych poprzez stworzenie jednolitego rynku danych. Zaproponowano w nim stworzenie unijnych ram dotyczących danych, które ułatwiłyby wymianę danych dla innowatorów. W akcie w sprawie zarządzania danymi przedstawiono wspólną warstwę zarządzania europejskimi przestrzeniami danych, natomiast akt w sprawie danych (przewidziany na trzeci kwartał 2021 r.) będzie dotyczył wymiany danych między przedsiębiorstwami a rządem (B2G). Ponadto rozporządzenie wykonawcze do dyrektywy w sprawie otwartych danych określi szereg zbiorów danych o wysokiej wartości, które będą musiały być udostępniane bezpłatnie i za pośrednictwem interfejsów programów aplikacyjnych.
Umożliwienie miastom i społecznościom dostępu do bardziej istotnych danych potrzebnych do zarządzania miastem i kształtowania polityki oraz tworzenie rynków danych chroniących prywatność będzie jednak wymagało również specjalnych mechanizmów udostępniania danych. To właśnie powinna stworzyć przestrzeń danych dla neutralnych dla klimatu i inteligentnych społeczności; interoperacyjne, zaufane i bezpieczne środowisko, w którym dane obecnie rozdrobnione i rozproszone mogą być udostępniane osobom, które stają się częścią tej przestrzeni danych, w oparciu o dobrowolne porozumienia i pod pewnymi warunkami (np. prawa dostępu, prawa do ponownego wykorzystania, licencje, znaczniki cen itp.). Istnieje szereg możliwych sposobów wykorzystania przez miasta danych będących w posiadaniu sektora prywatnego, na przykład poprzez przekazywanie danych, zamówienia publiczne na dane, pule danych lub nawet klauzule przetargowe. Przyszła przestrzeń danych powinna jednak pomóc w zwiększeniu skali tych rozwiązań poprzez system zarządzania z udziałem wielu zainteresowanych stron i odpowiednią architekturę techniczną. Będzie również wspierać rozwiązywanie problemów między miastami, np. wykrywanie powodzi lub łagodzenie zjawisk klimatycznych.
Członkowie przestrzeni danych uzgodnią wspólnie podstawowe tematy danych (mające znaczenie dla celów Zielonego Ładu), które mają być dostępne, udostępniane, wykorzystywane i ponownie wykorzystywane we wszystkich miastach i społecznościach UE, na podobnych warunkach. Przestrzeń danych powinna być kierowana popytem; zarówno zaspokojenie konkretnych potrzeb miast, jak i zapewnienie projektu usług zorientowanego na obywateli. Z punktu widzenia miast kluczowe znaczenie ma dostęp do danych sektora prywatnego w interesie publicznym, więc być może mogą one korzystać z preferencyjnych warunków dostępu do takich danych i ich ponownego wykorzystywania.
W odniesieniu do podstawowych zbiorów danych lub tematów danych za bardzo ważne uznano informacje o lokalizacji (GIS, INSPIRE), dane z mediów (np. odpady, woda, zużycie energii), a także dane środowiskowe (np. jakość powietrza, pogoda itp.). W zależności od uzasadnienia biznesowego i potrzeb miast ważne są również dane dotyczące ludności i spisu ludności oraz dane pochodzące od operatorów telefonii komórkowej i sieci 5G, ponieważ mogą one zapewnić przedstawienie ruchu w czasie zbliżonym do rzeczywistego, rozkładu ludności w ciągu dnia i przepływów dojazdów do pracy. W kontekście inteligentnych miast połączenie tych danych umożliwiłoby zintegrowane (między domeny) usługi miejskie, co wymaga interoperacyjności, modułowości, wspólnych modeli danych, interfejsów programowania aplikacji, a także zaufania.
W celu zapewnienia interoperacyjności minimalne mechanizmy interoperacyjności (MIM) zatwierdzone w deklaracji Living-in.eu i w społeczności lokalnej zapewniają wspólne modele danych (oparte na istniejących modelach, takich jak SAREF, DATEX II, GSMA, schema.org) oraz (iii) platformęhandlową (opartą na forum TM, Business API i Fiware Business EcoSystem), aby umożliwić dostęp do tych modeli danych. Ułatwiają one również zarządzanie informacjami kontekstowymi, zarządzanie danymi osobowymi oraz zamawianie sprawiedliwego mechanizmu MIM opartego na sztucznej inteligencji; dwa ostatnie prace są w toku. Podobnie jak MIM, elementy składowe infrastruktury usług cyfrowych w ramach instrumentu „Łącząc Europę” – takie jak Context Broker, Big Data Test Infrastructure, eID, eDelivery i eSignature – stanowią zbiór norm i specyfikacji technicznych i dotyczą wspólnych ogólnych zdolności cyfrowych, które zaspokajają podstawowe potrzeby każdej platformy usług cyfrowych. W związku z tym miasta nie powinny rozpoczynać się od zera, ale mogą zacząć od wykorzystania istniejących narzędzi i korzystać z nich, a zatem od samego początku powinny być interoperacyjne. Prace nad europejskimi ramami interoperacyjności dla inteligentnych miast i społeczności (EIF4SCC) mają również kluczowe znaczenie dla stworzenia przestrzeni danych dla inteligentnych społeczności. Celem tego projektu jest ułatwienie szerszego przyjęcia inteligentnych miast i technologii oraz rozwoju nowych usług poprzez zapewnienie interoperacyjności między obszarami, miastami, regionami i granicami. Projekt ten zapewni wspólne podejście do definicji interoperacyjności dla inteligentnych miast i społeczności oraz zapewni spójne podejście do jej aspektów.
Kluczowe znaczenie będzie miało równieżzarządzanie przestrzenią danych, a tym samym cały lokalny ekosystem danych. W niedawnym badaniu podkreślono rolę władz lokalnych w organizacji ekosystemu, znaczenie zaangażowania zainteresowanych stron, które ma kluczowe znaczenie dla określenia i zintegrowania odpowiednich zainteresowanych stron, a następnie dla podziału wartości w ramach ekosystemu między podmiotami, kwestii związanych z danymi i podejścia do zrównoważonego rozwoju gospodarczego:
Zarządzanie wszystkimi danymi istotnymi dla miast może stanowić problem, zwłaszcza że prognozy wskazują, że eksplozja danych zostanie pomnożona przez pięć w nadchodzących latach ze względu na podłączone urządzenia, co wywiera presję na miejsce i sposób przechowywania i przetwarzania naszych danych w Europie. Tendencja ta wskazuje również na przejście od głównie centralnej infrastruktury chmury obliczeniowej do brzegu sieci, tj. w pobliżu użytkowników końcowych, w tym miast. W połączeniu z rosnącymi oczekiwaniami użytkowników końcowych w zakresie bezpiecznej infrastruktury o niskim zużyciu energii i przetwarzaniu w czasie rzeczywistym miasta mogą być zainteresowane korzystaniem z infrastruktury chmury obliczeniowej. Mogłoby to przynieść 50-procentowy wzrost wydajności ich budżetu informatycznego, umożliwić świadczenie usług przetwarzania danych w czasie rzeczywistym oraz zapewnić bezpieczny sposób przechowywania danych na szczeblu lokalnym lub w sposób sfederowany z innymi miastami.
Równolegle do rozwoju przestrzeni danych inteligentnych społeczności tworzy się kilka innych sektorowych przestrzeni danych, z których każda ma własną specyfikę. Przestrzeń danych dotyczących mobilności ma na celu zwiększenie dostępności podstawowych danych w celu wsparcia transportu pasażerskiego i towarowego, ułatwienie międzysektorowej wymiany i ponownego wykorzystania danych na potrzeby multimodalności, pomoc w ponownym wykorzystywaniu danych oraz poprawę możliwości znalezienia danych. Przestrzeń danych dotyczących zdrowia będzie obejmować (bardzo) wrażliwe dane, zaufane zbiory danych dotyczących zdrowia, wyjątkowo wrażliwe dane genomowe i obrazy nowotworów. W celu zapewnienia interoperacyjności opracowywane są wspólne specyfikacje techniczne, ramy zaufania i ramy cyberbezpieczeństwa, wraz z wnioskiem ustawodawczym w sprawie europejskiej przestrzeni danych dotyczących zdrowia w 2021 r.
Przestrzeń danych dla neutralnych dla klimatu i inteligentnych społeczności będzie również ważna dla miejskich cyfrowych bliźniaków. Koncepcja ta jest pilotowana w kilku projektach UE(DUET, LEAD, DigiTranScope, URBANAGE itp.), natomiast Eindhoven, Newcastle, Rennes, Luksemburg i Zjednoczone Królestwo również wprowadzają bliźniaki koncentrujące się na ich szczególnych potrzebach. W przypadku miejskich cyfrowych bliźniaków kwestie związane z bezpieczeństwem prawnym w zakresie udostępniania danych, własności danych, ról i obowiązków w zakresie danych, dostępności i jakości danych, a także aspektów prywatności są bardzo ważne. Z drugiej strony pomocne mogłyby być przepisy techniczne, podejścia organizacyjne, wyciągnięte wnioski oraz wspólnota związana z wdrażaniem dyrektywy INSPIRE (informacje przestrzenne na potrzeby monitorowania polityki ochrony środowiska).
W ramach ruchu Living- in.eu społeczność określiła szereg projektów symbolicznych; rozwiązania cyfrowe dla szeregu wyzwań społecznych z wykorzystaniem wielu technologii. Na początku nacisk zostanie położony na cyfrowe bliźniaki miejskie (np. w zakresie planowania urbanistycznego lub konserwacji prognostycznej), kartę obywatelską i miejską mobilność powietrzną, podczas gdy inne mogą być kontynuowane w przyszłości. W związku z tym zachęca się miasta i społeczności do przyłączenia się do ruchu i rozpoczęcia współpracy nad wspólną wizją i warunkami, które ją umożliwiają.
Bardziej szczegółowe informacje znajdują się w załączonym pełnym sprawozdaniu.