FAQ ġenerali
L-Intelliġenza Artifiċjali (“IA”)twiegħed benefiċċji kbar għall-ekonomija u s-soċjetà tagħna. Il-mudelli tal-IA bi skop ġenerali għandhom rwol importanti f’dak ir-rigward, peress li jistgħu jintużaw għal varjetà ta’ kompiti u għalhekk jiffurmaw il-bażi għal firxa ta’ sistemi tal-IA downstream, użati fl-Ewropa u madwar id-dinja.
L-Att dwar l-IA għandu l-għan li jiżgura li l-mudelli tal-IA bi skop ġenerali jkunu sikuri u affidabbli.
Biex jintlaħaq dak l-għan, huwa kruċjali li l-fornituri tal-mudelli tal-IA bi skop ġenerali jiżguraw fehim tajjeb tal-mudelli tagħhom tul il-katina tal-valur kollha tal-IA, sabiex il-fornituri downstream ikunu jistgħu jintegraw dawn il-mudelli fis-sistemi tal-IA u jissodisfaw l-obbligi tagħhom stess skont l-Att dwar l-IA. B’mod aktar speċifiku, u kif spjegat f’aktar dettall hawn taħt, il-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali jridu jfasslu dokumentazzjoni teknika tal-mudelli tagħhom biex jagħmlu disponibbli għall-fornituri downstream u jipprovdu fuq talba lill-Uffiċċju għall-IA u lill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti, jistabbilixxu politika dwar id-drittijiet tal-awtur, u jippubblikaw sommarju tal-kontenut tat-taħriġ. Barra minn hekk, il-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali li jippreżentaw riskji sistemiċi, li jista’ jkun il-każ jew minħabba li l-mudelli jkunu kapaċi ħafna jew minħabba li jkollhom impatt sinifikanti fuq is-suq intern għal raġunijiet oħra, iridu jinnotifikaw dawk il-mudelli lill-Kummissjoni, jivvalutaw u jimmitigaw ir-riskji sistemiċi li jirriżultaw minn dawk il-mudelli, inkluż permezz tat-twettiq ta’ evalwazzjonijiet tal-mudelli, ir-rapportar ta’ inċidenti serji, u l-iżgurar ta’ ċibersigurtà adegwata ta’ dawn il-mudelli.
B’dan il-mod, l-Att dwar l-IA jikkontribwixxi għal innovazzjoni sikura u affidabbli fl-Unjoni Ewropea.
L-Att dwar l-IA jiddefinixxi mudell tal-IA bi skop ġenerali bħala “mudell tal-IA, inkluż meta tali mudell tal-IA jkun imħarreġ b’ammont kbir ta’ data bl-użu ta’ awtosuperviżjoni fuq skala kbira, li juri ġeneralità sinifikanti u jkun kapaċi jwettaq b’mod kompetenti firxa wiesgħa ta’ kompiti distinti irrispettivament mill-mod kif il-mudell jiġi introdott fis-suq u li jista’ jiġi integrat f’varjetà ta’ sistemi jew applikazzjonijiet downstream” (l-Artikolu 3(63) tal-Att dwar l-IA).
Il-premessi tal-Att dwar l-IA jkomplu jiċċaraw liema mudelli għandhom jitqiesu li juru ġeneralità sinifikanti u li huma kapaċi jwettqu firxa wiesgħa ta’ kompiti distinti.
Skont il-premessa 98 tal-Att dwar l-IA, “billi l-ġeneralità ta’ mudell tista’, fost l-oħrajn, tiġi ddeterminata wkoll minn għadd ta’ parametri, mudelli b’mill-inqas biljun parametru u mħarrġa b’ammont kbir ta’ data bl-użu tal-awtosuperviżjoni fuq skala kbira jenħtieġ li jitqiesu li juru ġeneralità sinifikanti u li jwettqu b’mod kompetenti firxa wiesgħa ta’ kompiti distintivi.”
Il-premessa 99 tal-Att dwar l-IA żżid li “mudelli ġenerattivi kbar tal-IA huma eżempju tipiku għal mudell tal-IA bi skop ġenerali, minħabba li jippermettu ġenerazzjoni flessibbli ta’ kontenut, bħal fil-forma ta’ test, awdjo, immaġnijiet jew vidjo, li jistgħu faċilment jakkomodaw firxa wiesgħa ta’ kompiti distintivi.”
Innota li ġeneralità u kapaċità sinifikanti biex titwettaq b’mod kompetenti firxa wiesgħa ta’ kompiti distintivi jistgħu jinkisbu minn mudelli f’modalità waħda, bħal test, awdjo, immaġnijiet, jew vidjo, jekk il-modalità tkun flessibbli biżżejjed. Dan jista’ jinkiseb ukoll permezz ta’ mudelli li ġew żviluppati, irfinati, jew modifikati b’xi mod ieħor biex ikunu partikolarment tajbin f’kompitu speċifiku jew f’għadd ta’ kompiti f’dominju speċifiku.
Stadji differenti tal-iżvilupp ta’ mudell ma jikkostitwixxux mudelli differenti.
L-Uffiċċju għall-IA beħsiebu jipprovdi aktar kjarifiki dwar x’għandu jitqies bħala mudell tal-IA bi skop ġenerali, abbażi tal-għarfien miċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka tal-Kummissjoni, li bħalissa qed jaħdem fuq proġett ta’ riċerka xjentifika li jindirizza din il-mistoqsija u mistoqsijiet oħra.
Ir-riskji sistemiċi huma riskji ta’ ħsara fuq skala kbira mill-aktar mudelli avvanzati (jiġifieri l-aktar avvanzati) fi kwalunkwe mument partikolari jew minn mudelli oħra li għandhom impatt ekwivalenti (ara l-Artikolu 3(65) tal-Att dwar l-IA). Tali riskji jistgħu jimmanifestaw ruħhom, pereżempju, permezz tat-tnaqqis tal-ostakli għall-iżvilupp ta’ armi kimiċi jew bijoloġiċi, jew kwistjonijiet mhux intenzjonati ta’ kontroll fuq mudelli awtonomi tal-IA bi skop ġenerali (il-premessa 110 tal-Att dwar l-IA). L-aktar mudelli avvanzati fi kwalunkwe ħin partikolari jistgħu joħolqu riskji sistemiċi, inklużi riskji ġodda, peress li qed jimbuttaw l-ogħla livell ta’ żvilupp tekniku. Fl-istess ħin, xi mudelli taħt il-limitu li jirriflettu l-ogħla livell ta’ żvilupp tekniku jistgħu joħolqu wkoll riskji sistemiċi, pereżempju permezz tal-ilħuq, l-iskalabbiltà, jew l-iscaffolding.
Għaldaqstant, l-Att dwar l-IA jikklassifika mudell tal-IA bi skop ġenerali bħala mudell tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku jekk ikun wieħed mill-aktar mudelli avvanzati f’dak il-mument jew jekk ikollu impatt ekwivalenti (l-Artikolu 51(1) tal-Att dwar l-IA). Liema mudelli jitqiesu bħala mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku jistgħu jinbidlu maż-żmien, u dan jirrifletti l-ogħla livell ta’ żvilupp tekniku li qed jevolvi u l-adattament potenzjali tas-soċjetà għal mudelli dejjem aktar avvanzati. Bħalissa, il-mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku huma żviluppati minn għadd żgħir ta’ kumpaniji, għalkemm dan jista’ jinbidel fil-futur.
Biex ikopri l-aktar mudelli avvanzati, jiġifieri mudelli li jaqblu jew jaqbżu l-kapaċitajiet irreġistrati fl-aktar mudelli avvanzati s’issa, l-Att dwar l-IA jistabbilixxi limitu ta’ 10^25 operazzjoni b’punt varjabbli (FLOP) użati għat-taħriġ tal-mudell (l-Artikolu 51(1)(a) u (2) tal-Att dwar l-IA). It-taħriġ ta’ mudell li jissodisfa dan il-limitu bħalissa huwa stmat li jiswa għexieren ta’ miljuni ta’ Euro (Epoch AI, 2024). L-Uffiċċju għall-IA qed jimmonitorja kontinwament l-iżviluppi teknoloġiċi u industrijali, u l-Kummissjoni tista’ taġġorna l-limitu, permezz tal-adozzjoni ta’ att delegat (l-Artikolu 51(3) tal-Att dwar l-IA), biex tiżgura li jkompli jidentifika l-aktar mudelli avvanzati hekk kif jevolvi l-ogħla livell ta’ żvilupp tekniku. Pereżempju, il-valur tal-limitu nnifsu jista’ jiġi aġġustat u/jew jistgħu jiġu introdotti limiti addizzjonali.
Biex jinqabdu mudelli b’impatt ekwivalenti għall-aktar mudelli avvanzati, l-Att dwar l-IA jagħti s-setgħa lill-Kummissjoni tiddeżinja mudelli addizzjonali bħala li jippreżentaw riskju sistemiku, abbażi ta’ kriterji bħall-evalwazzjonijiet tal-kapaċitajiet tal-mudell, l-għadd ta’ utenti, l-iskalabbiltà, jew l-aċċess għall-għodod (l-Artikolu 51(1)(b) u l-Anness XIII tal-Att dwar l-IA).
L-Uffiċċju għall-IA beħsiebu jipprovdi aktar kjarifiki dwar kif il-mudelli tal-IA bi skop ġenerali se jiġu kklassifikati bħala mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku, abbażi tal-għarfien miċ-Ċentru Konġunt tar-Riċerka tal-Kummissjoni li bħalissa qed jaħdem fuq proġett ta’ riċerka xjentifika li jindirizza din il-mistoqsija u mistoqsijiet oħra.
Ir-regoli tal-Att dwar l-IA dwar mudelli tal-IA bi skop ġenerali japplikaw għall-fornituri li jqiegħdu tali mudelli fis-suq fl-Unjoni, irrispettivament minn jekk dawk il-fornituri jkunux stabbiliti jew jinsabu fl-Unjoni jew f’pajjiż terz (l-Artikolu 2(1)(a) tal-Att dwar l-IA).
Fornitur ta’ mudell tal-IA bi skop ġenerali tfisser persuna fiżika jew ġuridika, awtorità pubblika, aġenzija jew korp ieħor li jiżviluppa mudell tal-IA bi skop ġenerali jew li jkollu tali mudell żviluppat u mqiegħed fis-suq, kemm jekk bi ħlas kif ukoll jekk mingħajr ħlas (l-Artikolu 3(3) tal-Att dwar l-IA).
Li mudell jitqiegħed fis-suq tfisser l-ewwel darba li l-mudell isir disponibbli fis-suq tal-Unjoni (l-Artikolu 3(9) tal-Att dwar l-IA), jiġifieri, li jiġi pprovdut għad-distribuzzjoni jew għall-użu fis-suq tal-Unjoni għall-ewwel darba matul attività kummerċjali, kemm jekk bi ħlas kif ukoll jekk mingħajr ħlas (l-Artikolu 3(10) tal-Att dwar l-IA). Innota li mudell tal-IA bi skop ġenerali jitqies ukoll li jiġi introdott fis-suq jekk il-fornitur ta’ dak il-mudell jintegra l-mudell fis-sistema tal-IA tiegħu stess li ssir disponibbli fis-suq jew titqiegħed fis-servizz, sakemm il-mudell ma jkunx (a) użat għal proċessi purament interni li mhumiex essenzjali għall-forniment ta’ prodott jew servizz lil partijiet terzi, (b) id-drittijiet ta’ persuni fiżiċi ma jkunux affettwati, u (c) il-mudell ma jkunx mudell tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku (il-premessa 97 tal-Att dwar l-IA).
Il-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali jridu jiddokumentaw l-informazzjoni teknika dwar il-mudelli tagħhom għall-fini li jipprovdu dik l-informazzjoni fuq talba lill-Uffiċċju għall-IA u lill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti (l-Artikolu 53(1)(a) tal-Att dwar l-IA) u jagħmluha disponibbli għall-fornituri downstream (l-Artikolu 53(1)(b) tal-Att dwar l-IA). Iridu jistabbilixxu wkoll politika biex jikkonformaw mad-dritt tal-Unjoni dwar id-drittijiet tal-awtur u d-drittijiet relatati (l-Artikolu 53(1)(c) tal-Att dwar l-IA) u jfasslu u jagħmlu disponibbli għall-pubbliku sommarju dettaljat biżżejjed dwar il-kontenut użat għat-taħriġ tal-mudell (l-Artikolu 53(1)(d) tal-Att dwar l-IA).
Il-Kodiċi ta’ Prattika tal-IA bi Skop Ġenerali għandu jipprovdi lill-firmatarji b’aktar dettall dwar kif jiżguraw il-konformità ma’ dawn l-obbligi fit-taqsimiet li jittrattaw it-trasparenza u d-drittijiet tal-awtur (immexxija mill-Grupp ta’ Ħidma 1).
Skont l-Att dwar l-IA, il-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku għandhom obbligi addizzjonali. Huma jridu jivvalutaw u jimmitigaw ir-riskji sistemiċi, b’mod partikolari billi jwettqu evalwazzjonijiet tal-mudell, iżommu rekord ta’ inċidenti serji, jiddokumentawhom u jirrapportawhom, u jiżguraw protezzjoni adegwata taċ-ċibersigurtà għall-mudell u għall-infrastruttura fiżika tiegħu (l-Artikolu 55 tal-Att dwar l-IA).
Il-Kodiċi ta’ Prattika tal-IA bi Skop Ġenerali jenħtieġ li jipprovdi lill-firmatarji b’aktar dettall dwar kif jiżguraw il-konformità ma’ dawn l-obbligi fit-taqsimiet li jittrattaw il-valutazzjoni tar-riskju sistemiku, il-mitigazzjoni tar-riskju tekniku, u l-mitigazzjoni tar-riskju ta’ governanza (immexxija mill-Gruppi ta’ Ħidma 2, 3, u 4 rispettivament).
L-obbligi għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali japplikaw mit-2 ta’ Awwissu 2025 (l-Artikolu 113(b) tal-Att dwar l-IA), b’regoli speċjali għall-mudelli tal-IA bi skop ġenerali mqiegħda fis-suq qabel dik id-data (l-Artikolu 111(3)) tal-Att dwar l-IA.
L-obbligi li jitfasslu u jiġu pprovduti dokumentazzjoni lill-Uffiċċju għall-IA, lill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti, u lill-fornituri downstream (l-Artikolu 53(1)(a) u (b) tal-Att dwar l-IA) ma japplikawx jekk il-mudell jiġi rilaxxat b’liċenzja libera u b’sors miftuħ u l-parametri tiegħu, inklużi l-piżijiet, l-informazzjoni dwar l-arkitettura tal-mudell, u l-informazzjoni dwar l-użu tal-mudell, isiru disponibbli għall-pubbliku (l-Artikolu 53(2) tal-Att dwar l-IA). Il-premessi 102 u 103 tal-Att dwar l-IA jkomplu jiċċaraw x’jikkostitwixxi liċenzja libera u b’sors miftuħ u l-Uffiċċju għall-IA biħsiebu jipprovdi aktar kjarifiki dwar mistoqsijiet li jikkonċernaw mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’sors miftuħ.
L-eżenzjoni ma tapplikax għal mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku. Wara r-rilaxx tal-mudell b’sors miftuħ, il-miżuri meħtieġa biex tiġi żgurata l-konformità mal-obbligi tal-Artikolu 55 jistgħu jkunu aktar diffiċli biex jiġu implimentati (il-Premessa 112 tal-Att dwar l-IA). Konsegwentement, il-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku jista’ jkollhom bżonn jivvalutaw u jimmitigaw ir-riskji sistemiċi qabel ma jirrilaxxaw il-mudelli tagħhom bħala sors miftuħ.
Il-Kodiċi ta' Prattika tal-IA bi Skop Ġenerali jenħtieġ li jipprovdi lill-firmatarji b'aktar dettall dwar kif għandhom jikkonformaw mal-obbligi fl-Artikoli 53 u 55 fir-rigward tal-modi differenti ta' rilaxx ta' mudelli tal-IA bi skop ġenerali, inkluż l-akkwist miftuħ.
Kwistjoni importanti iżda diffiċli li tirfed il-proċess tat-tfassil tal-Kodiċi ta’ Prattika hija dik li jinstab bilanċ bejn l-insegwiment tal-benefiċċji u l-mitigazzjoni tar-riskji mill-akkwist miftuħ ta’ mudelli avvanzati tal-IA bi skop ġenerali: mudelli avvanzati tal-IA bi skop ġenerali li joffru sorsi miftuħa jistgħu tabilħaqq jagħtu benefiċċji soċjetali sinifikanti, inkluż permezz tat-trawwim tar-riċerka dwar is-sikurezza tal-IA; fl-istess ħin, meta tali mudelli jkunu b’sors miftuħ, il-mitigazzjonijiet tar-riskju jiġu evitati jew jitneħħew b’mod aktar faċli.
L-Artikolu 2(8) tal-Att dwar l-IA jipprevedi li, bħala kwistjoni ġenerali, l-Att dwar l-IA “ma japplika għall-ebda attività ta’ riċerka, ittestjar jew żvilupp fir-rigward tas-sistemi tal-IA jew tal-mudelli tal-IA qabel ma jitqiegħdu fis-suq jew fis-servizz.”
Fl-istess ħin, ċerti obbligi għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali (b’riskju sistemiku u mingħajru) jappartjenu b’mod espliċitu jew impliċitu għall-fażi tal-iżvilupp ta’ mudelli maħsuba għat-tqegħid fis-suq, iżda qabel. Dan huwa l-każ, pereżempju, għall-obbligi għall-fornituri li jinnotifikaw lill-Kummissjoni li l-mudell tal-IA bi skop ġenerali tagħhom jissodisfa jew se jissodisfa l-limitu tal-kalkolu tat-taħriġ (l-Artikoli 51 u 52 tal-Att dwar l-IA), li jiddokumentaw informazzjoni dwar it-taħriġ u l-ittestjar (l-Artikolu 53 tal-Att dwar l-IA), u li jivvalutaw u jimmitigaw ir-riskju sistemiku (l-Artikolu 55 tal-Att dwar l-IA). B’mod partikolari, l-Artikolu 55(1)(b) tal-Att dwar l-IA jipprevedi b’mod espliċitu li “il-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku għandhom jivvalutaw u jimmitigaw ir-riskji sistemiċi possibbli fil-livell tal-Unjoni, inklużi s-sorsi tagħhom, li jistgħu jirriżultaw mill-iżvilupp (...) ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku.
L-Uffiċċju għall-IA jistenna li d-diskussjonijiet mal-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku jibdew kmieni fil-fażi tal-iżvilupp. Dan huwa konsistenti mal-obbligu għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali li jissodisfaw il-limitu tal-kalkolu tat-taħriġ stabbilit fl-Artikolu 51(2) tal-Att dwar l-IA li “jinnotifikaw lill-Kummissjoni mingħajr dewmien u fi kwalunkwe każ fi żmien ġimagħtejn wara li dak ir-rekwiżit jiġi ssodisfat jew isir magħruf li se jiġi ssodisfat” (l-Artikolu 52(1) tal-Att dwar l-IA). Tabilħaqq, it-taħriġ ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali jieħu ppjanar konsiderevoli, li jinkludi l-allokazzjoni bil-quddiem ta’ riżorsi tal-komputazzjoni, u l-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali għalhekk jistgħu jkunu jafu jekk il-mudell tagħhom hux se jissodisfa l-limitu tal-komputazzjoni tat-taħriġ qabel ma jitlesta t-taħriġ (il-premessa 112 tal-Att dwar l-IA).
L-Uffiċċju tal-IA beħsiebu jipprovdi aktar kjarifiki dwar din il-kwistjoni.
Il-mudelli tal-IA bi skop ġenerali jistgħu jiġu mmodifikati jew irfinati aktar f’mudelli ġodda (il-premessa 97 tal-Att dwar l-IA). Għaldaqstant, l-entitajiet downstream li jirfinaw jew jimmodifikaw b’xi mod ieħor mudell eżistenti tal-IA bi skop ġenerali jistgħu jsiru fornituri ta’ mudelli ġodda. Iċ-ċirkostanzi speċifiċi li fihom entità downstream issir fornitur ta’ mudell ġdid huma kwistjoni diffiċli b’implikazzjonijiet ekonomiċi potenzjalment kbar, peress li ħafna organizzazzjonijiet u individwi jirfinaw jew inkella jimmodifikaw mudelli tal-IA bi skop ġenerali żviluppati minn entità oħra.
Fil-każ ta’ modifika jew irfinar ta’ mudell eżistenti tal-IA bi skop ġenerali, l-obbligi għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali fl-Artikolu 53 tal-Att dwar l-IA jenħtieġ li jkunu limitati għall-modifika jew l-irfinar, pereżempju, billi d-dokumentazzjoni teknika diġà eżistenti tiġi kkomplementata b’informazzjoni dwar il-modifiki (Premessa 109). L-obbligi għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku fl-Artikolu 55 tal-Att dwar l-IA jenħtieġ li japplikaw biss f’każijiet speċifikati b’mod ċar. L-Uffiċċju tal-IA beħsiebu jipprovdi aktar kjarifiki dwar din il-kwistjoni.
Irrispettivament minn jekk entità downstream li tinkorpora mudell tal-IA bi skop ġenerali f’sistema tal-IA titqiesx bħala fornitur tal-mudell tal-IA bi skop ġenerali, dik l-entità trid tikkonforma mar-rekwiżiti u l-obbligi rilevanti tal-Att dwar l-IA għas-sistemi tal-IA.
Abbażi tal-Artikolu 56 tal-Att dwar l-IA, il-Kodiċi ta’ Prattika tal-IA bi Skop Ġenerali jenħtieġ li jagħti dettalji dwar il-mod li bih il-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali u ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku jistgħu jikkonformaw mal-obbligi tagħhom skont l-Att dwar l-IA. L-Uffiċċju għall-IA qed jiffaċilita t-tfassil ta’ dan il-Kodiċi ta’ Prattika, b’erba’ gruppi ta’ ħidma ppreseduti minn esperti indipendenti u li jinvolvu kważi 1000 parti kkonċernata, rappreżentanti tal-Istati Membri tal-UE, kif ukoll osservaturi Ewropej u internazzjonali.
B’mod aktar preċiż, il-Kodiċi ta’ Prattika jenħtieġ li jagħti dettalji tal-inqas dwar kif il-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali jistgħu jikkonformaw mal-obbligi stabbiliti fl-Artikoli 53 u 55 tal-Att dwar l-IA. Dan ifisser li l-Kodiċi ta’ Prattika jista’ jkun mistenni li jkollu żewġ partijiet: waħda li tapplika għall-fornituri tal-mudelli kollha tal-IA bi skop ġenerali (l-Artikolu 53), u waħda li tapplika biss għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku (l-Artikolu 55).
Il-Kodiċi ta’ Prattika ma għandux jindirizza, fost l-oħrajn, il-kwistjonijiet li ġejjin: id-definizzjoni ta’ kunċetti u definizzjonijiet ewlenin mill-Att dwar l-IA (bħal “mudell tal-IA bi skop ġenerali”), l-aġġornament tal-kriterji jew tal-limiti għall-klassifikazzjoni ta’ mudell tal-IA bi skop ġenerali bħala mudell tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku (l-Artikolu 51), id-deskrizzjoni ta’ kif l-Uffiċċju għall-IA se jinforza l-obbligi għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali (it-Taqsima 5 tal-Kapitolu IX), u mistoqsijiet dwar multi, sanzjonijiet, u responsabbiltà.
Minflok, dawn il-kwistjonijiet jistgħu jiġu indirizzati permezz ta’ mezzi oħra (deċiżjonijiet, atti delegati, atti ta’ implimentazzjoni, komunikazzjonijiet ulterjuri mill-Uffiċċju għall-IA, eċċ.).
Madankollu, il-Kodiċi ta’ Prattika jista’ jinkludi impenji mill-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali li jiffirmaw il-Kodiċi biex jiddokumentaw u jirrapportaw informazzjoni addizzjonali, kif ukoll biex jinvolvu lill-Uffiċċju għall-IA u lil partijiet terzi matul iċ-ċiklu tal-ħajja kollu tal-mudell, sa fejn dan jitqies meħtieġ għall-fornituri biex jikkonformaw b’mod effettiv mal-obbligi tagħhom skont l-Att dwar l-IA.
L-Att dwar l-IA jiddistingwi bejn is-sistemi tal-IA u l-mudelli tal-IA, billi jimponi rekwiżiti għal ċerti sistemi tal-IA (il-Kapitoli II-IV) u obbligi għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali (il-Kapitolu V). Filwaqt li d-dispożizzjonijiet tal-Att dwar l-IA li jikkonċernaw is-sistemi tal-IA jiddependu fuq il-kuntest tal-użu tas-sistema, id-dispożizzjonijiet tal-Att dwar l-IA li jikkonċernaw mudelli tal-IA bi skop ġenerali japplikaw għall-mudell innifsu, irrispettivament minn x’inhu jew x’se jkun l-użu aħħari tiegħu. Il-Kodiċi ta’ Prattika għandu jappartjeni biss għall-obbligi fl-Att dwar l-IA għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali.
Madankollu, hemm interazzjonijiet bejn iż-żewġ settijiet ta’ regoli, peress li l-mudelli tal-IA bi skop ġenerali tipikament jiġu integrati fis-sistemi tal-IA u jiffurmaw parti minnhom. Jekk fornitur ta’ mudell tal-IA bi skop ġenerali jintegra dak il-mudell f’sistema tal-IA, dak il-fornitur irid jikkonforma mal-obbligi għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali u, jekk is-sistema tal-IA taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Att dwar l-IA, mar-rekwiżiti għas-sistemi tal-IA. Jekk fornitur downstream jintegra mudell tal-IA bi skop ġenerali f’sistema tal-IA, il-fornitur tal-mudell tal-IA bi skop ġenerali jrid jikkoopera mal-fornitur downstream tas-sistema tal-IA biex jiżgura li dan tal-aħħar ikun jista’ jikkonforma mal-obbligi tiegħu skont l-Att dwar l-IA jekk is-sistema tal-IA taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Att dwar l-IA (pereżempju billi jipprovdi ċerta informazzjoni lill-fornitur downstream).
Minħabba dawn l-interazzjonijiet bejn il-mudelli u s-sistemi, u bejn l-obbligi u r-rekwiżiti għal kull wieħed minnhom, kwistjoni importanti sottostanti għall-Kodiċi ta’ Prattika tikkonċerna liema miżuri huma xierqa fis-saff tal-mudell, u li minflok jeħtieġ li jittieħdu fis-saff tas-sistema.
Il-Kodiċi ta’ Prattika jenħtieġ li jistabbilixxi l-objettivi, l-impenji, il-miżuri u, kif xieraq, l-indikaturi ewlenin tal-prestazzjoni (KPIs) tiegħu biex ikejjel l-ilħuq tal-objettivi tiegħu. L-impenji, il-miżuri u l-KPIs relatati mal-obbligi applikabbli għall-fornituri tal-mudelli kollha tal-IA bi skop ġenerali jenħtieġ li jqisu kif xieraq id-daqs tal-fornitur u jippermettu modi simplifikati ta’ konformità għall-SMEs, inklużi n-negozji ġodda, li jenħtieġ li ma jirrappreżentawx kost eċċessiv u ma jiskoraġġixxux l-użu ta’ tali mudelli (il-Premessa 109 tal-Att dwar l-IA). Barra minn hekk, l-impenji ta’ rapportar relatati mal-obbligi applikabbli għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskju sistemiku jenħtieġ li jirriflettu d-differenzi fid-daqs u fil-kapaċità bejn diversi fornituri (l-Artikolu 56(5) tal-Att dwar l-IA), filwaqt li jiżguraw li jkunu proporzjonati għar-riskji (l-Artikolu 56(2)(d) tal-Att dwar l-IA).
Wara l-pubblikazzjoni tat-tielet abbozz tal-Kodiċi ta’ Prattika, huwa mistenni li fix-xhur li ġejjin se jkun hemm ċiklu ieħor ta’ abbozzar. Tlettax-il President u Viċi President, magħżula minn sfondi differenti fix-xjenza tal-kompjuter, il-governanza tal-IA u l-liġi, huma responsabbli għas-sinteżi tas-sottomissjonijiet minn konsultazzjoni ma’ diversi partijiet ikkonċernati u diskussjonijiet mal-Plenarja tal-Kodiċi ta’ Prattika li tikkonsisti f’madwar 1000 parti kkonċernata. Dan il-proċess iterattiv se jwassal għal Kodiċi ta’ Prattika finali li għandu jirrifletti d-diversi sottomissjonijiet filwaqt li jiżgura riflessjoni xierqa ta’ kif wieħed għandu jikkonforma mal-Att dwar l-IA.
Abbażi tal-Artikolu 56(9), “il-kodiċijiet ta’ prattika għandhom ikunu lesti sa mhux aktar tard mit-2 ta’ Mejju 2025” sabiex il-fornituri jingħataw biżżejjed żmien qabel ma r-regoli tal-GPAI jsiru applikabbli fit-2 ta’ Awwissu 2025.
Ladarba l-Kodiċi jiġi ffinalizzat “l-Uffiċċju għall-IA u l-Bord għandhom jivvalutaw jekk il-kodiċijiet ta’ prattika jkoprux l-obbligi previsti fl-Artikoli 53 u 55 (...). Huma għandhom jippubblikaw il-valutazzjoni tagħhom tal-adegwatezza tal-kodiċijiet ta’ prattika. Il-Kummissjoni tista’, permezz ta’ att ta’ implimentazzjoni, tapprova kodiċi ta’ prattika u tagħtih validità ġenerali fl-Unjoni.” (l-Artikolu 56(6) tal-Att dwar l-IA).
Jekk jiġi approvat permezz ta’ att ta’ implimentazzjoni, il-Kodiċi ta’ Prattika jikseb validità ġenerali, li jfisser li l-aderenza mal-Kodiċi ta’ Prattika ssir mezz biex tintwera l-konformità mal-Att dwar l-IA, filwaqt li ma tiġix ipprovduta preżunzjoni ta’ konformità mal-Att dwar l-IA. Il-fornituri jistgħu juru wkoll konformità mal-Att dwar l-IA b’modi oħra. F’dak il-każ, il-fornituri jkunu mistennija jadottaw miżuri biex jiżguraw il-konformità mal-obbligi tagħhom tal-Att dwar l-IA li huma adegwati, effettivi u proporzjonati, u li jistgħu jinkludu rapportar lill-Uffiċċju għall-IA.
Abbażi tal-Att dwar l-IA, l-effetti legali addizzjonali tal-Kodiċi ta’ Prattika huma li l-Uffiċċju għall-IA jista’ jqis l-aderenza ta’ fornitur mal-Kodiċi ta’ Prattika meta jimmonitorja l-implimentazzjoni effettiva tiegħu u l-konformità mal-Att dwar l-IA (l-Artikolu 89(1) tal-Att dwar l-IA) u jista’ jqis b’mod favorevoli l-impenji li jkunu saru fil-Kodiċi ta’ Prattika meta jiffissa l-ammont tal-multi skont iċ-ċirkostanzi speċifiċi (l-Artikolu 101(1) tal-Att dwar l-IA).
Fl-aħħar nett, “Jekk, sat-2 ta’ Awwissu 2025, kodiċi ta’ prattika ma jkunx jista’ jiġi ffinalizzat, jew jekk l-Uffiċċju għall-IA jqis li dan ma jkunx adegwat wara l-valutazzjoni tiegħu skont il-paragrafu 6 ta’ dan l-Artikolu, il-Kummissjoni tista’ tipprovdi, permezz ta’ atti ta’ implimentazzjoni, regoli komuni għall-implimentazzjoni tal-obbligi previsti fl-Artikoli 53 u 55, inklużi l-kwistjonijiet stabbiliti fil-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu.” (l-Artikolu 56(9) tal-Att dwar l-IA).
Abbażi tal-Artikolu 56(8) tal-Att dwar l-IA, “l-Uffiċċju għall-IA għandu, kif xieraq, iħeġġeġ u jiffaċilita wkoll ir-rieżami u l-adattament tal-kodiċijiet ta’ prattika, b’mod partikolari fid-dawl ta’ standards emerġenti”. It-tielet abbozz tal-Kodiċi ta’ Prattika jinkludi mekkaniżmu ssuġġerit għar-rieżami u l-aġġornament tiegħu.
L-Uffiċċju għall-IA se jissorvelja u jinforza l-obbligi stabbiliti fl-Att dwar l-IA għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali (l-Artikolu 88 tal-Att dwar l-IA) u, b’mod eċċezzjonali, l-obbligi għall-fornituri ta’ sistemi tal-IA bbażati fuq mudelli tal-IA bi skop ġenerali jekk il-fornitur tal-mudell u s-sistema jkunu l-istess (l-Artikolu 75, (1) tal-Att dwar l-IA). L-Uffiċċju għall-IA se jappoġġa lill-awtoritajiet rilevanti tas-sorveljanza tas-suq tal-Istati Membri fl-infurzar tagħhom tar-rekwiżiti għas-sistemi tal-IA (l-Artikolu 75(2) u (3) tal-Att dwar l-IA), fost kompiti oħra. L-infurzar mill-Uffiċċju għall-IA huwa sostnut mis-setgħat mogħtija lilu mill-Att dwar l-IA, jiġifieri s-setgħat li jitlob informazzjoni (l-Artikolu 91 tal-Att dwar l-IA), iwettaq evalwazzjonijiet ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali (l-Artikolu 92 tal-Att dwar l-IA), jitlob miżuri mill-fornituri, inkluż l-implimentazzjoni ta’ mitigazzjonijiet tar-riskju, u jfakkar lill-mudell mis-suq (l-Artikolu 93 tal-Att dwar l-IA), u jimponi multi sa 3 % tal-fatturat annwali globali jew EUR 15-il miljun, skont liema jkun l-ogħla (l-Artikolu 101 tal-Att dwar l-IA).
Related content
L-ewwel Kodiċi ta’ Prattika tal-IA bi Skop Ġenerali li rċeviet il-Kummissjoni jagħti dettalji dwar ir-regoli tal-Att dwar l-IA għall-fornituri ta’ mudelli tal-IA bi skop ġenerali u mudelli tal-IA bi skop ġenerali b’riskji sistemiċi.