Spazji Komuni Ewropej tad-Data

Il-bini tas-suq uniku għad-data

Id-data qed issawwar mill-ġdid il-mod kif nipproduċu, nikkunsmaw u ngħixu. Minn navigazzjoni f’ħin reali għal mediċina personalizzata mtejba, biedja ta’ preċiżjoni jew tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2, id-data hija ingredjent ewlieni għal prodotti u servizzi innovattivi.

Sabiex jiġi sfruttat il-valur tad-data għall-benefiċċju tal-ekonomija u tas-soċjetà Ewropej, l-istrateġija Ewropea għad-data ta’ Frar 2020 stabbiliet it-triq lejn il-ħolqien ta’ Spazji Komuni Ewropej tad-Data f’għadd ta’ oqsma strateġiċi: is-saħħa, l-agrikoltura, il-manifattura, l-enerġija, il-mobbiltà, il-finanzi, l-amministrazzjoni pubblika, il-ħiliet, il-Cloud Ewropew tax-Xjenza Miftuħa. L-ispazju tad-data tal-Patt Ekoloġiku jenfasizza wkoll l-ilħuq tal-objettivi tal-Patt Ekoloġiku bħala prijorità ewlenija.

Minn dak iż-żmien ’l hawn, tfaċċaw ukoll spazji tad-data f’oqsma importanti oħra bħall-media u l-wirt kulturali. Flimkien, l-ispazji tad-data gradwalment se jkunu interkonnessi biex jiffurmaw is-suq uniku għad-data.

Kunċett

Il-partijiet ikkonċernati jixprunaw l-evoluzzjoni tal-ispazji tad-data. L-utenti f’kull settur distint jikkontribwixxu għat-tiswir ta’ dawn l-ispazji, li jirriżulta fil-ħolqien ta’ forom u karatteristiċi uniċi. Madankollu, dak li jirfed l-ispazji tad-data Ewropej kollha huwainfrastrutturi tad-data u oqfsa ta’ governanzakomuni, li jiffaċilitaw il-ġbir, l-aċċess u l-kondiviżjoni tad-data. Barra minn hekk, l-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data għandhom dawn il-karatteristiċi ewlenin. Huma:

• huma miftuħa għall-parteċipazzjoni tal-organizzazzjonijiet u l-individwi kollha.
• ikollhom infrastruttura sigura u li tippreserva l-privatezza biex jiġbru, jaċċessaw, jikkondividu, jipproċessaw u jużaw id-data.
• huma struttura ċara u prattika għall-aċċess u l-użu tad-data: l-ispazju komuni Ewropew tad-data jkollu regoli ta' aċċess ġusti, trasparenti, proporzjonati u nondiskriminatorji, minħabba mekkaniżmi ta' governanza tad-data definiti sew u affidabbli.
• jirrispettaw ir-regoli u l-valuri tal-UE, speċjalment id-data personali u l-protezzjoni tal-konsumatur, u l-liġi tal-kompetizzjoni.
• jippermettu lid-detenturi tad-data jagħtu aċċess għal ċerta data personali jew mhux personali jew jikkondividuha.
• jagħtu s-setgħa lid-detenturi tad-data biex jagħmlu d-data tagħhom disponibbli għall-użu mill-ġdid mingħajr ħlas jew b'kumpens.

Għanijiet

L-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data se jgħinu biex jiġi sfruttat il-potenzjal enormi tal-innovazzjoni mmexxija mid-data. Dawn se jippermettu li d-data minn madwar l-UE tkun disponibbli u skambjata b’mod affidabbli u sigur. In-negozji tal-UE, l-amministrazzjonijiet pubbliċi, u l-individwi se jikkontrollaw id-data li jiġġeneraw. Fl-istess ħin, dawn id-detenturi tad-data se jibbenefikaw minn qafas sikur u affidabbli biex jikkondividu d-data tagħhom għal skopijiet ta’ innovazzjoni.

L-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data se jtejbu l-iżvilupp ta’ prodotti u servizzi ġodda mmexxija mid-data fl-UE, u b’hekk jiffurmaw it-tessut ewlieni ta’ ekonomija Ewropea tad-data interkonnessa u kompetittiva.

Sitwazzjoni attwali

Ġew ippubblikati żewġ dokumenti ta’ ħidma tal-persunal bi tweġiba għal talba mill-Kunsill Ewropew, li jipprovdu ħarsa ġenerali lejn is-sitwazzjoni attwali tal-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data. L-aħħar rapport dwar is-sitwazzjoni attwali ġie ppubblikat f’Jannar 2024.

Tista’ tiċċekkja wkoll l-Ewweldokument ta’ħidma tal-persunal dwar l-ispazjitad-data, ippubblikat fi Frar 2022.

Il-passi li jmiss

Fl-2024, il-partijiet ikkonċernati se jkomplu jaħdmu lejn l-introduzzjoni ta’ Spazji Komuni Ewropej tad-Data.

L-UE qed tiffinanzja diversi inizjattivi relatati mal-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data għal inizjattivi speċifiċi għas-settur u għad-dominju, b’mod partikolariċ-Ċentru ta’ Appoġġ għall-Ispazjitad-Data u l-Middleware b’Sors Miftuħ Intelliġenti (SIMPL) taħt il-programm Ewropa Diġitali u Orizzont Ewropa.

Barra minn hekk, l-UE se tiffoka fuq l-implimentazzjoni tal-istrumenti leġiżlattivi abilitanti. B’mod partikolari, il-Bord Ewropew għall-Innovazzjoni fil-Qasam tad-Data (EDIB) - stabbilit skont l-Att dwar il-Governanza tad-Data - se jaħdem fuq linji gwida. Il-ħolqien ta’organizzazzjonijiet rikonoxxuti tal-altruwiżmumil-lat ta’data, intermedjarji tad-data, u r-reġistruEwropew għal data protetta miżmuma mis-settur pubbliku se jippermettu l-kondiviżjoni sikura u sigura ta’ volumi kbar ta’ data.

Il-Kummissjoni tipprovdi wkoll appoġġ għall-iżvilupp ta’ Spazji Komuni Ewropej tad-Data fil-forma  ta’ arkitettura ta’ referenza, elementi kostitwenti, semantika, speċifikazzjonijiet tal-interoperabbiltà u mudelli tad-data, akkumpanjati minn servizzi ta’ konsulenza relatati, ipprovduti miċ-Ċentru ta’ Appoġġ għall-Ispazji tad-Data.

It-tnedija ta’ Spazji Komuni Ewropej tad-Data

Bħalissa qed jiġu żviluppati Spazji Komuni Ewropej tad-Data f’14-il settur/qasam. Aġġornamenti addizzjonali (inklużi links) se jiġu ppubblikati meta jsiru disponibbli.