Spazji komuni Ewropej tad-data

Il-bini tas-suq uniku għad-data

Id-dejta qed issawwar mill-ġdid il-mod kif nipproduċu, nikkunsmaw u ngħixu. Minn navigazzjoni f’ħin reali għal mediċina personalizzata mtejba, biedja ta’ preċiżjoni, jew tnaqqis tal-emissjonijiet tas-CO2, id-data hija ingredjent ewlieni għal prodotti u servizzi innovattivi.

Biex jiġi sfruttat il-valur tad-data għall-benefiċċju tal-ekonomija u s-soċjetà Ewropea, l-istrateġija Ewropea għad-data ta’ Frar 2020 stabbiliet it-triq għall-ħolqien ta’ Spazji Komuni Ewropej tad-Data f’għadd ta’ oqsma strateġiċi: is-saħħa, l-agrikoltura, il-manifattura, l-enerġija, il-mobbiltà, il-finanzi, l-amministrazzjoni pubblika, il-ħiliet, il-Cloud Ewropew tax-Xjenza Miftuħa, u l-patt ekoloġiku.

Minn dak iż-żmien ’l hawn, tfaċċaw spazji tad-data f’oqsma importanti oħra bħall-media, il-lingwa, it-turiżmu, ir-riċerka u l-innovazzjoni, u l-wirt kulturali. Flimkien, l-ispazji tad-data se jkunu interkonnessi gradwalment biex jiffurmaw is-suq uniku għad-data.

Kunċett

Il-partijiet ikkonċernati jixprunaw l-evoluzzjoni tal-ispazji tad-data. L-utenti f’kull settur distint jikkontribwixxu għat-tiswir ta’ dawn l-ispazji, li jirriżulta fil-ħolqien ta’ forom u karatteristiċi uniċi. Madankollu, dak li jirfed l-ispazji Ewropej kollha tad-data huwa l-infrastrutturi komuni tad-data* u l-oqfsa ta’ governanza*, li jiffaċilitaw il-ġbir, l-aċċess u l-kondiviżjoni tad-data. Barra minn hekk, l-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data għandhom dawn il-karatteristiċi ewlenin. Huma:

• huma miftuħa għall-parteċipazzjoni tal-organizzazzjonijiet u l-individwi kollha.
• ikollhom infrastruttura sigura u li tippreserva l-privatezza għall-akkomunament, l-aċċess, il-kondiviżjoni, l-ipproċessar u l-użu tad-data.
• huma struttura ċara u prattika għall-aċċess u l-użu tad-data: l-ispazji komuni Ewropej tad-data għandhom regoli tal-aċċess ġusti, trasparenti, proporzjonati u mhux diskriminatorji, minħabba mekkaniżmi ta’ governanza tad-data definiti sew u affidabbli.
• jirrispettaw ir-regoli u l-valuri tal-UE, speċjalment id-data personali u l-protezzjoni tal-konsumatur, u l-liġi tal-kompetizzjoni.
• tippermetti lid-detenturi tad-data jagħtu aċċess għal ċerta data personali jew mhux personali jew jikkondividuha.
• jagħtu s-setgħa lid-detenturi tad-data biex jagħmlu d-data tagħhom disponibbli għall-użu mill-ġdid mingħajr ħlas jew kontra kumpens.

Għanijiet

L-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data se jgħinu biex jiġi sfruttat il-potenzjal enormi tal-innovazzjoni mmexxija mid-data. Dawn se jippermettu li d-data minn madwar l-UE ssir disponibbli u tiġi skambjata b’mod affidabbli u sigur. In-negozji, l-amministrazzjonijiet pubbliċi u l-individwi tal-UE se jikkontrollaw id-data li jiġġeneraw. Fl-istess ħin, dawn id-detenturi tad-data se jibbenefikaw minn qafas sikur u affidabbli biex jikkondividu d-data tagħhom għal skopijiet ta’ innovazzjoni.

L-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data se jsaħħu l-iżvilupp ta’ prodotti u servizzi ġodda mmexxija mid-data fl-UE, li jiffurmaw it-tessut ewlieni ta’ ekonomija tad-data Ewropea interkonnessa u kompetittiva.

Is-sitwazzjoni attwali

Ġew ippubblikati żewġ dokumenti ta’ ħidma tal-persunal (SWD) bi tweġiba għal talba mill-Kunsill Ewropew, li jipprovdu ħarsa ġenerali lejn is-sitwazzjoni attwali tal-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data. L-aħħar rapport dwar is-sitwazzjoni attwali ġie ppubblikat f’Jannar 2024.

Tista’ tiċċekkja wkoll l-ewwel SWD dwar l-ispazji tad-data, ippubblikat fi Frar 2022 u t-tieni SWD ippubblikat f’Jannar 2024.

Il-passi li jmiss

Fl-2025, il-partijiet ikkonċernati se jkomplu jaħdmu lejn l-introduzzjoni ta’ Spazji Komuni Ewropej tad-Data.

L-UE qed tiffinanzja diversi inizjattivi relatati mal-Ispazji Komuni Ewropej tad-Data għal inizjattivi speċifiċi għas-settur u għad-dominju, b’mod partikolari ċ-Ċentru ta’ Appoġġ għall-Ispazji tad-Data u s-Smart Open-source Middleware (SIMPL) taħt il-programm Ewropa Diġitali u Orizzont Ewropa.

Barra minn hekk, l-UE se tiffoka fuq l-implimentazzjoni tal-istrumenti leġiżlattivi abilitanti. B’mod partikolari, il-Bord Ewropew għall-Innovazzjoni fil-Qasam tad-Data (EDIB) - stabbilit skont l-Att dwar il-Governanza tad-Data - se jaħdem fuq linji gwida. Il-ħolqien ta’ organizzazzjonijiet rikonoxxuti tal-altruwiżmu mil-lat ta’ data, intermedjarji tad-data, u r-reġistru Ewropew għad-data protetta miżmuma mis-settur pubbliku se jippermetti l-kondiviżjoni sikura u sigura ta’ volumi kbar ta’ data.

Il-Kummissjoni tipprovdi wkoll appoġġ għall-iżvilupp ta’ Spazji Komuni Ewropej tad-Data fil-forma ta’ arkitettura ta’ referenza, elementi kostitwenti, semantika, speċifikazzjonijiet tal-interoperabbiltà u mudelli tad-data, akkumpanjati minn servizzi ta’ konsulenza relatati, ipprovduti miċ-Ċentru ta’ Appoġġ għall-Ispazji tad-Data.

It-tnedija ta’ Spazji Komuni Ewropej tad-Data

Bħalissa qed jiġu żviluppati Spazji Komuni Ewropej tad-Data f’14-il settur/dominju. Aġġornamenti addizzjonali (inklużi links) se jiġu ppubblikati meta jsiru disponibbli.