Gemeenschappelijke Europese dataruimten

Bouwen aan de interne markt voor gegevens

Data verandert de manier waarop we produceren, consumeren en leven. Van real-time navigatie tot verbeterde gepersonaliseerde geneeskunde, precisielandbouw of het verminderen van CO₂-emissies, data is een belangrijk ingrediënt voor innovatieve producten en diensten.

Om de waarde van gegevens ten behoeve van de Europese economie en samenleving te benutten, heeft de Europese datastrategie van februari 2020 de weg naar de totstandbrenging van gemeenschappelijke Europese gegevensruimten op een aantal strategische gebieden uiteengezet: gezondheid, landbouw, productie, energie, mobiliteit, financieel, openbaar bestuur, vaardigheden, de Europese open wetenschapscloud. In de dataruimte voor de Green Deal wordt ook de verwezenlijking van de doelstellingen van de Green Deal als een kernprioriteit benadrukt.

Sindsdien zijn er ook dataruimtes op andere belangrijke gebieden zoals media en cultureel erfgoed ontstaan. Samen zullen de gegevensruimten geleidelijk met elkaar worden verbonden om de interne markt voor gegevens te vormen.

Concept

Stakeholders sturen de evolutie van dataruimtes. Gebruikers binnen elke afzonderlijke sector dragen bij aan het vormgeven van deze ruimtes, wat resulteert in de opkomst van unieke vormen en kenmerken. Wat echter alle Europese dataruimten ondersteunt, zijn gemeenschappelijke data-infrastructuren en governancekaders, die het bundelen van gegevens, de toegang tot en het delen van gegevens vergemakkelijken. Bovendien hebben de gemeenschappelijke Europese gegevensruimten deze belangrijke kenmerken. Zij:

• staan open voor deelname van alle organisaties en individuen.
• beschikken over een veilige en privacy-behoudende infrastructuur om gegevens te bundelen, te openen, te delen, te verwerken en te gebruiken.
• een duidelijke en praktische structuurzijn voor de toegang tot en het gebruik van gegevens: de gemeenschappelijke Europese gegevensruimte heeft eerlijke, transparante, evenredige en niet-discriminerende toegangsregels als gevolg van welomschreven en betrouwbare mechanismen voor gegevensbeheer.
• de EU-regels en -waarden, met name persoonsgegevens en consumentenbescherming, en het mededingingsrecht eerbiedigen.
• gegevenshouders in staat stellen toegang te verlenen tot of delen van bepaalde persoonlijke of niet-persoonsgebonden gegevens.
• gegevenshouders instaat te stellen hun gegevens gratis of tegen vergoeding ter beschikking te stellen voor hergebruik.

Doelstellingen

De gemeenschappelijke Europese dataruimten zullen het enorme potentieel van datagedreven innovatie helpen ontsluiten. Zij zullen het mogelijk maken gegevens uit de hele EU op een betrouwbare en veilige manier beschikbaar te stellen en uit te wisselen. EU -bedrijven, overheidsdiensten en personen zullen de door hen gegenereerde gegevens controleren. Tegelijkertijd zullen deze gegevenshouders profiteren van een veilig en betrouwbaar kader om hun gegevens voor innovatiedoeleinden te delen.

Gemeenschappelijke Europese gegevensruimten zullen de ontwikkeling van nieuwe datagestuurde producten en diensten in de EU bevorderen en het kernweefsel vormen van een onderling verbonden en concurrerende Europese data-economie.

Stand van zaken

Naar aanleiding van een verzoek van de Europese Raad zijn twee werkdocumenten van de diensten van de Commissie gepubliceerd, waarin een overzicht wordt gegeven van de stand van zaken van de gemeenschappelijke Europese gegevensruimten. Het laatste verslag over de stand van zaken werd gepubliceerd in januari 2024.

U kunt ook het eerste werkdocument van de diensten van de Commissie over gegevensruimten raadplegen, dat op februari 2022 is gepubliceerd.

Volgende stappen

In 2024 zullen belanghebbenden blijven werken aan de uitrol van gemeenschappelijke Europese gegevensruimten.

De EU financiert verschillende initiatieven in verband met gemeenschappelijke Europese dataruimten voor sector- en domeinspecifieke initiatieven, met name het ondersteuningscentrum voor dataruimten en Smart Open-source Middleware (SIMPL) in het kader van het programma Digitaal Europa en Horizon Europa.

Daarnaast zal de EU zich richten op de tenuitvoerlegging van de faciliterende wetgevingsinstrumenten. In het bijzonder zal de European Data Innovation Board (EDIB) — opgericht in het kader van de Data Governance Act — werken aan richtsnoeren. De oprichting van erkende gegevensaltruïsme-organisaties, gegevensbemiddelaars en het Europees register voor beschermde gegevens die in het bezit zijn van de publieke sector zal het mogelijk maken grote hoeveelheden gegevens veilig en beveiligd te delen.

De Commissie verleent ook steun voor de ontwikkeling van gemeenschappelijke Europese gegevensruimten in de vorm van referentiearchitectuur, bouwstenen, semantiek, interoperabiliteitsspecificaties en gegevensmodellen, vergezeld van aanverwante adviesdiensten die door het ondersteuningscentrum voor gegevensruimten worden verleend.

Uitrol van gemeenschappelijke Europese dataruimten

Momenteel worden gemeenschappelijke Europese gegevensruimten ontwikkeld in 14 sectoren/domeinen. Aanvullende updates (inclusief links) worden gepubliceerd zodra ze beschikbaar komen.