Κανονισμός για την ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα (EUDI)

Από την ψηφιακή ταυτοποίηση στο ψηφιακό πορτοφόλι

Ο νέος κανονισμός για τη θέσπιση πλαισίου για την ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα βασίζεται στονκανονισμό του2014 σχετικά με την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά  (κανονισμός eIDAS). 

Σύμφωνα με τον κανονισμό eIDAS, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν, σε εθελοντική βάση, να κοινοποιούν τα εθνικά συστήματα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης, τα οποία άλλα κράτη μέλη υποχρεούνται στη συνέχεια να αναγνωρίζουν. Η αναγνώριση της κοινοποιημένης ηλεκτρονικής ταυτοποίησης κατέστη υποχρεωτική το 2018. Ωστόσο, δεν υπήρχε απαίτηση για τα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνική ηλεκτρονική ταυτοποίηση. Η διαλειτουργικότητα επιτεύχθηκε μόνο με την εφαρμογή μιας υπερδομής διαλειτουργικότητας που συνδέει τα διάφορα συστήματα ταυτότητας, η οποία ήταν επιρρεπής σε τεχνικά προβλήματα. Αυτό οδήγησε σε αποκλίσεις μεταξύ των χωρών και εμπόδισε την επέκταση στις ιδιωτικές ψηφιακές υπηρεσίες.

Ο νέος κανονισμός αντιμετωπίζει τις ελλείψεις του eIDAS βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα του ισχύοντος πλαισίου για την ψηφιακή ταυτότητα και επεκτείνοντας τα οφέλη του στον ιδιωτικό τομέα. Τα κράτη μέλη θα έχουν την εντολή να προσφέρουν στους πολίτες και τις επιχειρήσεις ψηφιακά πορτοφόλια, τα οποία μπορούν να συνδέουν τις εθνικές ψηφιακές ταυτότητές τους με αποδεικτικά άλλων προσωπικών χαρακτηριστικών, όπως άδειες οδήγησης, διπλώματα και τραπεζικούς λογαριασμούς. Τα πορτοφόλια αυτά μπορούν να εκδίδονται είτε από δημόσιες αρχές είτε από αναγνωρισμένες ιδιωτικές οντότητες. Στόχος είναι να αποκτήσουν οι Ευρωπαίοι πλήρη έλεγχο των δεδομένων τους κατά την πρόσβασή τους σε επιγραμμικές υπηρεσίες, εξαλείφοντας την περιττή κοινοχρησία δεδομένων. Οι πάροχοι υπηρεσιών που υποχρεούνται εκ του νόμου να ταυτοποιούν σαφώς τους πελάτες τους θα υποχρεούνται να αποδέχονται το πορτοφόλι για επαλήθευση ταυτότητας.

Τα πορτοφόλια ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ θα βασίζονται σε εθνικά συστήματα που υπάρχουν ήδη σε ορισμένα κράτη μέλη. Ο νέος κανονισμός ορίζει ότι οι ψηφιακέςταυτότητες θα εξακολουθήσουν να παρέχονται από τα κράτη μέλη. Το ευρωπαϊκό πορτοφόλι ψηφιακής ταυτότητας βασίζεται σε αυτή τη βάση, διευρύνοντας τις λειτουργίες και τη χρηστικότητα των εθνικών ηλεκτρονικών ταυτοτήτων και διασφαλίζοντας την αμοιβαία αναγνώριση των εθνικών πορτοφολιών από τα άλλα κράτη μέλη. 

Θα προωθήσει επίσης μια εναρμονισμένη προσέγγιση ασφάλειας, διευκολύνοντας την ευρεία αποδοχή των ψηφιακών ταυτοτήτων σε ολόκληρη την ΕΕ. Η προσέγγιση αυτή θα αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο του κανονισμού, παρέχοντας τόσο στους πολίτες όσο και στους παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών κοινή τεχνική αρχιτεκτονική, πλαίσιο αναφοράς και πρότυπα. Η εναρμόνιση αυτή διασφαλίζει την αναγνώριση και την αποδοχή λύσεων ψηφιακής ταυτότητας σε ολόκληρη την ΕΕ, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη και τη διαλειτουργικότητα.

Ευθυγραμμισμένος με την ισχύουσα νομοθεσία για την κυβερνοασφάλεια, ο κανονισμός επιβάλλει τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις κυβερνοασφάλειας, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στις λύσεις ψηφιακής ταυτότητας. Επιπλέον, επιτρέπει την έκδοση ηλεκτρονικών βεβαιώσεων από δημόσιους φορείς, προωθώντας την πανευρωπαϊκή αναγνώριση των διαπιστευτηρίων σε ηλεκτρονική μορφή, δίνοντας παράλληλα προτεραιότητα στην προστασία των δεδομένων.

Πέραν της απλής ταυτοποίησης, ο κανονισμός θα επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής των υπηρεσιών εμπιστοσύνης ώστε να συμπεριλάβει την καταχώριση ηλεκτρονικών δεδομένων σε ηλεκτρονικό καθολικό, τη διαχείριση εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής υπογραφής και τις διατάξεις δημιουργίας ή τις διατάξεις δημιουργίας εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής σφραγίδας.

Κύρια οφέλη των πορτοφολιών ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ

Πολίτες και επιχειρήσεις:

1. Έλεγχος χρήστη: Οι πολίτες θα έχουν την εξουσία να επιλέγουν ποιες πτυχές της ταυτότητάς τους και των δεδομένων τους μοιράζονται με τρίτους, διασφαλίζοντας την προστασία της ιδιωτικής ζωής και τον έλεγχο των προσωπικών πληροφοριών.
2. Ευρεία χρηστικότητα: Τα πορτοφόλια ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ θα είναι διαθέσιμα σε ολόκληρη την ΕΕ για πρόσβαση σε δημόσιες και ιδιωτικές ψηφιακές υπηρεσίες, καθιστώντας τις διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις πιο απρόσκοπτες και αποτελεσματικές.
3. Διαφάνεια και ασφάλεια: τα ψηφιακά πορτοφόλια της ΕΕ θα διαθέτουν άδεια ανοικτού κώδικα, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια και την ασφάλεια. Οι χρήστες θα είναι βέβαιοι ότι τα δεδομένα τους αντιμετωπίζονται με ασφάλεια, με μέτρα για την πρόληψη της κατάχρησης ή της παράνομης παρακολούθησης.
4. Ευκολία χρήσης: Τα πορτοφόλια θα προσφέρουν μια φιλική προς τον χρήστη διεπαφή, επιτρέποντας στα άτομα να διαχειρίζονται εύκολα τις ψηφιακές ταυτότητές τους και τις υπηρεσίες πρόσβασης. Η δημιουργία κατάλληλων ηλεκτρονικών υπογραφών για μη επαγγελματική χρήση θα είναι δωρεάν, ενισχύοντας την προσβασιμότητα.
5. Ομαλή επιβίβαση: Οι πολίτες θα μπορούν να χρησιμοποιούν εθνικά συστήματα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης για την εγγραφή τους στα πορτοφόλια, διασφαλίζοντας την ομαλή μετάβαση στη διαχείριση της ψηφιακής ταυτότητας.

α) Κυβερνήσεις:

1. Βελτίωση της πρόσβασης σε ψηφιακές υπηρεσίες: Τα πορτοφόλια μπορούν να εξορθολογίσουν τη διαδικασία επαλήθευσης της ταυτότητας, διευκολύνοντας την πρόσβαση των πολιτών στις κυβερνητικές υπηρεσίες στο διαδίκτυο και ενισχύοντας την υιοθέτησή τους.
2. Ενίσχυση της πρόληψης της απάτης: Παρέχοντας ένα ασφαλές και επαληθεύσιμο μέσο ταυτοποίησης, μπορεί να συμβάλει στη μείωση της κλοπής ταυτότητας και της σχετικής απάτης όσον αφορά τις κυβερνητικές υπηρεσίες.
3. Βελτιώνει την ασφάλεια: Θα ενισχυθεί η συνολική ασφάλεια των δεδομένων των πολιτών και θα μειωθεί ο κίνδυνος παραβιάσεων.

β) Πάροχοι ψηφιακών υπηρεσιών:

1. Βελτίωση της ασφάλειας και της ιδιωτικής ζωής: Τα πορτοφόλια μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο που συνδέεται με την ευθύνη για τις παραδοσιακές μεθόδους ελέγχου ταυτότητας.
2. Μείωση του κόστους επαλήθευσης ταυτότητας: Τα πορτοφόλια μπορούν να μειώσουν το κόστος που σχετίζεται με τις διαδικασίες επαλήθευσης ταυτότητας απλοποιώντας και αυτοματοποιώντας τις.
3. Αποφύγετε να βασίζεστε σε ανταγωνιστικές μεγάλες πλατφόρμες: Οι πάροχοι υπηρεσιών θα πρέπει να βασίζονται λιγότερο σε υπηρεσίες ταυτοποίησης με ασαφή χρήση των δεδομένων χρήστη που λαμβάνονται.

γ) Κοινωνία:

1. Αυξημένες διαδικτυακές συναλλαγές: Με ευκολότερη και ασφαλέστερη επαλήθευση, οι άνθρωποι μπορεί να είναι πιο διατεθειμένοι να συμμετάσχουν σε ηλεκτρονικές συναλλαγές.
2. Νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες: Η υιοθέτηση πορτοφολιών ταυτότητας μπορεί να τονώσει την καινοτομία, οδηγώντας σε νέες υπηρεσίες και προϊόντα.
3. Ανακατανομή πόρων: Οι πόροι που προηγουμένως αφιερώνονταν σε μη αυτόματες διαδικασίες επαλήθευσης μπορούν να ανακατευθυνθούν σε πιο παραγωγικές χρήσεις.
4. Οικονομική ανάπτυξη: Συνολικά, η μεγαλύτερη υιοθέτηση των διαδικτυακών συναλλαγών, οι νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και η βελτιωμένη κατανομή των πόρων μπορούν να συμβάλουν στη συνολική οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη.

Η εισαγωγή των ευρωπαϊκών πορτοφολιών ψηφιακής ταυτότητας θα αποτελέσει σημαντικό ορόσημο στην πορεία ψηφιοποίησης της Ευρώπης. Συλλογικά, οι πτυχές αυτές αποτελούν ένα ισχυρό πλαίσιο για μια ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα, διασφαλίζοντας καθολική πρόσβαση, αξιοπιστία, ασφάλεια και διαλειτουργικότητα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επόμενα βήματα

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/1183 για τη θέσπιση του ευρωπαϊκού πλαισίου για την ψηφιακή ταυτότητα έχει τεθεί σε ισχύ. Το πλαίσιο εξουσιοδοτεί τα κράτη μέλη να παρέχουν πορτοφόλια ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ στους πολίτες εντός 24 μηνών από την έκδοση των εκτελεστικών πράξεων, περιγράφοντας τις τεχνικές προδιαγραφές και την πιστοποίηση. Οι εν λόγω πράξεις, οι οποίες πρόκειται να εκδοθούν 6 έως 12 μήνες μετά την έγκριση του κανονισμού, θα βασίζονται στις απαιτήσεις και τις προδιαγραφές που έχουν αναπτυχθεί για τηνεργαλειοθήκη της ΕΕ για την ψηφιακή ταυτότητα και θα διασφαλίζουν την ομοιόμορφη εφαρμογή των πορτοφολιών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Σε εξέλιξη βρίσκονται πιλοτικά έργα μεγάλης κλίμακαςγια τη δοκιμή τεχνικών προδιαγραφών και πρωτοτύπων λογισμικού για το πορτοφόλι ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ σε διάφορους τομείς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Τα πιλοτικά αυτά έργα αποσκοπούν στην αξιολόγηση της χρηστικότητας του πορτοφολιού σε σενάρια όπως η πρόσβαση σε κυβερνητικές υπηρεσίες, το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών και η διευκόλυνση ασφαλών διαδικτυακών πληρωμών, με τη συμμετοχή ιδιωτικών εταιρειών και δημόσιων αρχών σε όλα τα κράτη μέλη, τη Νορβηγία, την Ισλανδία και την Ουκρανία.