Κανονισμός για την ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα (EUDI)

Ο νέος κανονισμός για τη θέσπιση πλαισίου για την ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα βασίζεται στονκανονισμό του2014 για την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εμπιστοσύνης για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά (κανονισμός eIDAS).

Σύμφωνα με τον κανονισμό eIDAS, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν, σε εθελοντική βάση, να κοινοποιούν τα εθνικά συστήματα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης, τα οποία άλλα κράτη μέλη υποχρεούνται να αναγνωρίσουν. Η αναγνώριση της κοινοποιηθείσας ηλεκτρονικής ταυτοποίησης κατέστη υποχρεωτική το 2018. Ωστόσο, δεν υπήρχε απαίτηση για τα κράτη μέλη να αναπτύξουν εθνική ηλεκτρονική ταυτοποίηση. Η διαλειτουργικότητα επιτεύχθηκε μόνο με την υλοποίηση μιας υπερκατασκευής διαλειτουργικότητας που συνδέει τα διάφορα συστήματα ταυτότητας, η οποία ήταν επιρρεπής σε τεχνικά προβλήματα. Αυτό οδήγησε σε αποκλίσεις μεταξύ των χωρών και εμπόδισε την επέκταση στις ιδιωτικές ψηφιακές υπηρεσίες.

Ο νέος κανονισμός αντιμετωπίζει τις ελλείψεις του eIDAS βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα του ισχύοντος πλαισίου για την ψηφιακή ταυτότητα και επεκτείνοντας τα οφέλη του στον ιδιωτικό τομέα. Τα κράτη μέλη θα έχουν την εντολή να προσφέρουν στους πολίτες και τις επιχειρήσεις ψηφιακά πορτοφόλια, τα οποία μπορούν να συνδέουν την εθνική ψηφιακή τους ταυτότητα με απόδειξη άλλων προσωπικών χαρακτηριστικών, όπως άδειες οδήγησης, διπλώματα και τραπεζικούς λογαριασμούς. Τα πορτοφόλια αυτά μπορούν να εκδίδονται είτε από δημόσιες αρχές είτε από αναγνωρισμένους ιδιωτικούς φορείς. Στόχος είναι να παρασχεθεί στους Ευρωπαίους ο πλήρης έλεγχος των δεδομένων τους κατά την πρόσβασή τους σε επιγραμμικές υπηρεσίες, εξαλείφοντας την περιττή κοινοχρησία δεδομένων. Οι πάροχοι υπηρεσιών που είναι νομικά υποχρεωμένοι να ταυτοποιούν τους πελάτες τους με αδιαμφισβήτητο τρόπο θα υποχρεούνται να αποδέχονται το πορτοφόλι για έλεγχο ταυτότητας.

Τα πορτοφόλια ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ θα βασίζονται σε εθνικά συστήματα που υπάρχουν ήδη σε ορισμένα κράτη μέλη. Ο νέος κανονισμός ορίζει ότιτα κράτη μέλη θα συνεχίσουν να παρέχουν στοιχεία ταυτότητας. Το ευρωπαϊκό πορτοφόλι ψηφιακής ταυτότητας βασίζεται σε αυτή τη βάση, διευρύνοντας τις λειτουργίες και τη χρηστικότητα των εθνικών ηλεκτρονικών ταυτοτήτων και διασφαλίζοντας την αμοιβαία αναγνώριση των εθνικών πορτοφολιών από τα άλλα κράτη μέλη.

Θα προωθήσει επίσης μια εναρμονισμένη προσέγγιση ασφάλειας, διευκολύνοντας την ευρεία αποδοχή των ψηφιακών ταυτοτήτων σε ολόκληρη την ΕΕ. Η προσέγγιση αυτή θα αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο του κανονισμού, παρέχοντας στους πολίτες και στους παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών κοινή τεχνική αρχιτεκτονική, πλαίσιο αναφοράς και πρότυπα. Η εναρμόνιση αυτή διασφαλίζει την αναγνώριση και την αποδοχή λύσεων ψηφιακής ταυτότητας σε ολόκληρη την ΕΕ, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη και τη διαλειτουργικότητα.

Ευθυγραμμισμένος με την υφιστάμενη νομοθεσία για την κυβερνοασφάλεια, ο κανονισμός απαιτεί συμμόρφωση με τις απαιτήσεις κυβερνοασφάλειας, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη στις λύσεις ψηφιακής ταυτότητας. Επιπλέον, επιτρέπει την έκδοση ηλεκτρονικών βεβαιώσεων από δημόσιους φορείς, προωθώντας την πανευρωπαϊκή αναγνώριση των διαπιστευτηρίων σε ηλεκτρονική μορφή, δίνοντας παράλληλα προτεραιότητα στην προστασία της ιδιωτικής ζωής των δεδομένων.

Πέραν της απλής ταυτοποίησης, ο κανονισμός θα επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής των υπηρεσιών εμπιστοσύνης ώστε να συμπεριλάβει την καταγραφή ηλεκτρονικών δεδομένων σε ηλεκτρονικό καθολικό, τη διαχείριση της εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής υπογραφής και τις διατάξεις δημιουργίας ή τις συσκευές δημιουργίας εξ αποστάσεως ηλεκτρονικής σφραγίδας.

Πολίτες και επιχειρήσεις:

1. Έλεγχος χρήστη: Οι πολίτες θα έχουν την εξουσία να επιλέγουν ποιες πτυχές της ταυτότητάς τους και τα δεδομένα που μοιράζονται με τρίτους, διασφαλίζοντας την ιδιωτικότητα και τον έλεγχο των προσωπικών πληροφοριών.
2. Ευρεία χρηστικότητα: Τα πορτοφόλια ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ θα είναι διαθέσιμα σε ολόκληρη την ΕΕ για την πρόσβαση σε δημόσιες και ιδιωτικές ψηφιακές υπηρεσίες, καθιστώντας τις επιγραμμικές αλληλεπιδράσεις πιο απρόσκοπτες και αποτελεσματικές.
3. Διαφάνεια και ασφάλεια: τα ψηφιακά πορτοφόλια της ΕΕ θα διαθέτουν άδεια ανοικτού κώδικα, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια και την ασφάλεια. Οι χρήστες θα είναι βέβαιοι ότι τα δεδομένα τους αντιμετωπίζονται με ασφάλεια, με μέτρα για την πρόληψη της κατάχρησης ή της παράνομης παρακολούθησης.
4. Ευκολία χρήσης: Τα πορτοφόλια θα προσφέρουν μια φιλική προς το χρήστη διεπαφή, επιτρέποντας στα άτομα να διαχειρίζονται εύκολα τις ψηφιακές τους ταυτότητες και τις υπηρεσίες πρόσβασης. Η δημιουργία εξειδικευμένων ηλεκτρονικών υπογραφών για μη επαγγελματική χρήση θα είναι δωρεάν, ενισχύοντας την προσβασιμότητα.
5. Ομαλή επιβίβαση: Οι πολίτες θα μπορούν να χρησιμοποιούν τα εθνικά συστήματα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης για την εγγραφή τους στα πορτοφόλια, διασφαλίζοντας την ομαλή μετάβαση στη διαχείριση της ψηφιακής ταυτότητας.

α) Κυβερνήσεις:

1. Βελτιωμένη πρόσβαση σε ψηφιακές υπηρεσίες: Τα πορτοφόλια μπορούν να εξορθολογίσουν τη διαδικασία επαλήθευσης της ταυτότητας, διευκολύνοντας την πρόσβαση των πολιτών σε κυβερνητικές υπηρεσίες στο διαδίκτυο και την ενίσχυση της αφομοίωσης.
2. Ενίσχυση της πρόληψης της απάτης: Παρέχοντας ασφαλή και επαληθεύσιμα μέσα ταυτότητας, μπορεί να συμβάλει στη μείωση της κλοπής ταυτότητας και της σχετικής απάτης όσον αφορά τις κρατικές υπηρεσίες.
3. Βελτιώνει την ασφάλεια: Η συνολική ασφάλεια των δεδομένων των πολιτών θα ενισχυθεί και ο κίνδυνος παραβιάσεων θα μειωθεί.

β) Παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών:

1. Βελτίωση της ασφάλειας και της ιδιωτικής ζωής: Τα πορτοφόλια μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο που συνδέεται με την ευθύνη για τις παραδοσιακές μεθόδους ελέγχου ταυτότητας.
2. Μειώστε το κόστος του ελέγχου ταυτότητας: Τα πορτοφόλια μπορούν να μειώσουν το κόστος που σχετίζεται με τις διαδικασίες επαλήθευσης ταυτότητας, απλοποιώντας και αυτοματοποιώντας τις.
3. Αποφύγετε να βασίζεστε σε ανταγωνιστικές μεγάλες πλατφόρμες: Οι πάροχοι υπηρεσιών θα πρέπει να βασίζονται λιγότερο σε υπηρεσίες ταυτότητας με ασαφή χρήση των δεδομένων που λαμβάνονται από τους χρήστες.

γ) Κοινωνία:

1. Αύξηση των διαδικτυακών συναλλαγών: Με ευκολότερη και ασφαλέστερη επαλήθευση, οι άνθρωποι μπορεί να είναι πιο διατεθειμένοι να συμμετάσχουν σε ηλεκτρονικές συναλλαγές.
2. Νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες: Η υιοθέτηση πορτοφολιών ταυτότητας μπορεί να τονώσει την καινοτομία, οδηγώντας σε νέες υπηρεσίες και προϊόντα.
3. Ανακατανομή πόρων: Οι πόροι που προηγουμένως ήταν αφιερωμένοι σε διαδικασίες μη αυτόματης επαλήθευσης μπορούν να ανακατευθυνθούν σε πιο παραγωγικές χρήσεις.
4. Οικονομική ανάπτυξη: Συνολικά, η μεγαλύτερη υιοθέτηση των διαδικτυακών συναλλαγών, οι νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες και η βελτιωμένη κατανομή των πόρων μπορούν να συμβάλουν στη συνολική οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη.

Η εισαγωγή των ευρωπαϊκών πορτοφολιών ψηφιακής ταυτότητας θα αποτελέσει σημαντικό ορόσημο στο ταξίδι ψηφιοποίησης της Ευρώπης. Συλλογικά, οι πτυχές αυτές αποτελούν ένα ισχυρό πλαίσιο για μια ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα, διασφαλίζοντας την καθολική πρόσβαση, την αξιοπιστία, την ασφάλεια και τη διαλειτουργικότητα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οκανονισμός (ΕΕ) 2024/1183 για τη θέσπιση του ευρωπαϊκού πλαισίου ψηφιακής ταυτότητας έχει τεθεί σε ισχύ. Το πλαίσιο αναθέτει στα κράτη μέλη να παρέχουν πορτοφόλια ψηφιακής ταυτότητας (eID) της ΕΕ στους πολίτες εντός 24 μηνών από την έκδοση των εκτελεστικών πράξεων. Οι πέντε εκτελεστικές πράξεις εκδόθηκαν στις 28 Νοεμβρίου 2024 και καθορίζουν τους κανόνες για τις βασικές λειτουργίες και την πιστοποίηση των πορτοφολιών ηλεκτρονικής ταυτοποίησης. Οι πράξεις έχουν ενημερωθεί για τις απαιτήσεις και τις προδιαγραφές που έχουν αναπτυχθεί για τηνεργαλειοθήκη της ΕΕ για την ψηφιακή ταυτότητα και διασφαλίζουν την ομοιόμορφη εφαρμογή των πορτοφολιών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πιλοτικά έργα μεγάλης κλίμακας βρίσκονται σε εξέλιξη για τη δοκιμή τεχνικών προδιαγραφών και πρωτοτύπων λογισμικού για το πορτοφόλι ψηφιακής ταυτότητας της ΕΕ σε διάφορους τομείς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Αυτά τα πιλοτικά προγράμματα αποσκοπούν στην αξιολόγηση της χρηστικότητας του πορτοφολιού σε σενάρια όπως η πρόσβαση σε κυβερνητικές υπηρεσίες, το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών και η διευκόλυνση ασφαλών διαδικτυακών πληρωμών, με τη συμμετοχή ιδιωτικών εταιρειών και δημόσιων αρχών σε όλα τα κράτη μέλη, τη Νορβηγία, την Ισλανδία και την Ουκρανία.