Verordening Europese digitale identiteit (EUDI)

De nieuwe verordening tot vaststelling van een kader voor een Europese digitale identiteit bouwt voort op de verordening van2014 betreffende elektronische identificatie en vertrouwensdiensten voor elektronische transacties in de interne markt (eIDAS-verordening). 

Op grond van de eIDAS-verordening kunnen de EU-lidstaten op vrijwillige basis nationale stelsels voor elektronische identificatie aanmelden, die andere lidstaten vervolgens moeten erkennen. De erkenning van aangemelde elektronische identificatie werd verplicht in 2018. De lidstaten hoefden echter geen nationale elektronische identificatie te ontwikkelen. Interoperabiliteit werd alleen bereikt door de invoering van een interoperabiliteitsbovenbouw die de verschillende identiteitssystemen met elkaar verbond en die gevoelig was voor technische problemen. Dit heeft geleid tot discrepanties tussen landen en heeft de uitbreiding naar particuliere digitale diensten verhinderd.

De nieuwe verordening pakt de tekortkomingen van eIDAS aan door de doeltreffendheid van het huidige kader voor digitale identiteit te verbeteren en de voordelen ervan uit te breiden naar de particuliere sector. De lidstaten krijgen de opdracht om burgers en bedrijven digitale portemonnees aan te bieden, die hun nationale digitale identiteit kunnen koppelen aan bewijs van andere persoonlijke kenmerken zoals rijbewijzen, diploma’s en bankrekeningen. Deze portefeuilles kunnen worden uitgegeven door overheidsinstanties of erkende particuliere entiteiten. Het doel is Europeanen volledige controle over hun gegevens te geven terwijl zij toegang hebben tot onlinediensten, waardoor onnodig delen van gegevens wordt geëlimineerd. Dienstverleners die wettelijk verplicht zijn om hun klanten ondubbelzinnig te identificeren, zijn verplicht om de portemonnee te accepteren voor authenticatie.

De EU-portemonnees voor digitale identiteit zullen voortbouwen op nationale systemen die in sommige lidstaten al bestaan. De nieuwe verordening bepaalt datigitale identiteiten door de lidstaten zullen blijven worden verstrekt. De Europese portemonnee voor digitale identiteit bouwt op deze basis voort en breidt de functionaliteit en bruikbaarheid van nationale eID’s uit en zorgt voor wederzijdse erkenning van nationale portemonnees door de andere lidstaten. 

Het zal ook een geharmoniseerde beveiligingsaanpak bevorderen, waardoor de brede acceptatie van digitale identiteiten in de hele EU wordt vergemakkelijkt. Deze aanpak zal de hoeksteen van de verordening vormen en zowel burgers als aanbieders van onlinediensten een gemeenschappelijke technische architectuur, een referentiekader en normen bieden. Deze harmonisatie zorgt voor de erkenning en aanvaarding van digitale identiteitsoplossingen in de hele EU, waardoor vertrouwen en interoperabiliteit worden bevorderd.

In overeenstemming met de bestaande cyberbeveiligingswetgeving legt de verordening de naleving van cyberbeveiligingsvereisten op, waardoor het vertrouwen in digitale identiteitsoplossingen wordt versterkt. Daarnaast maakt het de afgifte van elektronische attesten door overheidsinstanties mogelijk, waarbij de pan-Europese erkenning van geloofsbrieven in elektronische vorm wordt bevorderd en prioriteit wordt gegeven aan de privacy van gegevens.

Naast louter identificatie zal de verordening het toepassingsgebied van vertrouwensdiensten uitbreiden tot de registratie van elektronische gegevens in een elektronisch grootboek, het beheer van elektronische handtekeningen op afstand en de middelen voor het aanmaken van elektronische zegels op afstand.

Burgers en bedrijven:

1. Gebruikersbeheer: Burgers zullen de macht hebben om te kiezen welke aspecten van hun identiteit en gegevens ze delen met derden, waarbij privacy en controle over persoonlijke informatie worden gewaarborgd.
2. Wijdverbreide bruikbaarheid: De EU-portemonnees voor digitale identiteit zullen in de hele EU beschikbaar zijn voor toegang tot openbare en particuliere digitale diensten, waardoor online-interacties naadlooser en efficiënter worden.
3. Transparantie en veiligheid: de digitale portemonnees van de EU zullen een opensourcelicentie hebben, waardoor transparantie en veiligheid worden gewaarborgd. Gebruikers zullen er zeker van zijn dat hun gegevens veilig worden behandeld, met maatregelen om misbruik of illegale tracking te voorkomen.
4. Gebruiksgemak: De wallets zullen een gebruiksvriendelijke interface bieden, waardoor individuen hun digitale identiteiten en toegangsdiensten gemakkelijk kunnen beheren. Het creëren van gekwalificeerde e-handtekeningen voor niet-professioneel gebruik zal gratis zijn, waardoor de toegankelijkheid wordt verbeterd.
5. Vlotte onboarding: Burgers zullen nationale eID-regelingen kunnen gebruiken om zich te registreren voor de portemonnees, waardoor een soepele overgang naar digitaal identiteitsbeheer wordt gewaarborgd.

a) Regeringen:

1. Betere toegang tot digitale diensten: De portemonnees kunnen het proces van identiteitsverificatie stroomlijnen, waardoor het voor burgers gemakkelijker wordt om online toegang te krijgen tot overheidsdiensten en het gebruik ervan te stimuleren.
2. De fraudepreventie verbeteren: Door een veilig en verifieerbaar identiteitsmiddel aan te bieden, kan het helpen identiteitsdiefstal en daarmee samenhangende fraude met betrekking tot overheidsdiensten te verminderen.
3. Verbetert de veiligheid: De algemene beveiliging van burgergegevens zal worden verbeterd en het risico op inbreuken zal worden verminderd.

b) Aanbieders van digitale diensten:

1. Verbetering van de veiligheid en privacy: De portefeuilles kunnen het risico verminderen dat gepaard gaat met aansprakelijkheid voor traditionele authenticatiemethoden.
2. Verlaag de kosten van authenticatie: De wallets kunnen de kosten in verband met identiteitsverificatieprocessen verlagen door ze te vereenvoudigen en te automatiseren.
3. Vertrouw niet op concurrerende grote platforms: Dienstverleners zullen minder afhankelijk zijn van identiteitsdiensten met onduidelijk gebruik van de verkregen gebruikersgegevens.

c) Maatschappij:

1. Toename van online transacties: Met eenvoudigere en veiligere verificatie kunnen mensen meer geneigd zijn om online transacties aan te gaan.
2. Nieuwe zakelijke kansen: De invoering van Identity Wallets kan innovatie stimuleren, wat leidt tot nieuwe diensten en producten.
3. Herverdeling van middelen: Middelen die voorheen waren bestemd voor handmatige verificatieprocessen kunnen worden omgeleid naar productievere toepassingen.
4. Economische groei: In het algemeen kan een grotere acceptatie van onlinetransacties, nieuwe zakelijke kansen en een betere toewijzing van middelen bijdragen tot de algehele economische stabiliteit en groei.

De invoering van Europese portemonnees voor digitale identiteit zal een belangrijke mijlpaal betekenen in de digitaliseringsreis van Europa. Gezamenlijk vormen deze aspecten een robuust kader voor een Europese digitale identiteit, waarbij universele toegang, betrouwbaarheid, veiligheid en interoperabiliteit in de hele Europese Unie worden gewaarborgd.

Verordening (EU) 2024/1183 tot vaststelling van het Europees kader voor digitale identiteit is in werking getreden. Het kader verplicht de lidstaten om binnen 24 maanden na de vaststelling van uitvoeringshandelingen EU-portemonnees voor digitale identiteit (eID) aan burgers te verstrekken. De vijf uitvoeringshandelingen zijn vastgesteld op 28 november 2024 en bevatten de regels voor de kernfunctionaliteiten en certificering van de eID-portemonnees. De wetten zijn gebaseerd op vereisten en specificaties die zijn ontwikkeld voor de EU-toolbox voor digitale identiteit en zorgen voor een uniforme uitvoering van portemonnees in heel Europa.

Er lopen grootschalige proefprojectenom technische specificaties en softwareprototypes voor de EU-portemonnee voor digitale identiteit in verschillende sectoren in meerdere Europese landen te testen. Deze proefprojecten zijn bedoeld om de bruikbaarheid van de portemonnee te beoordelen in scenario’s zoals toegang tot overheidsdiensten, het openen van bankrekeningen en het faciliteren van veilige onlinebetalingen, met deelname van particuliere bedrijven en overheidsinstanties in de lidstaten, Noorwegen, IJsland en Oekraïne.