Verordening betreffende de Europese digitale identiteit (EUDI)

De nieuwe verordening tot vaststelling van een kader voor een Europese digitale identiteit bouwt voort op de verordening van2014 betreffende elektronische identificatie en vertrouwensdiensten voor elektronische transacties in de interne markt (eIDAS-verordening). 

Op grond van de eIDAS-verordening kunnen de EU-lidstaten op vrijwillige basis nationale stelsels voor elektronische identificatie aanmelden, die vervolgens door andere lidstaten moeten worden erkend. De erkenning van aangemelde elektronische identificatie is in 2018 verplicht geworden. De lidstaten waren echter niet verplicht een nationale elektronische identificatie te ontwikkelen. Interoperabiliteit werd alleen bereikt door de invoering van een interoperabiliteitsbovenbouw die de verschillende identiteitssystemen met elkaar verbond en die gevoelig was voor technische problemen. Dit heeft geleid tot discrepanties tussen landen en heeft de uitbreiding naar particuliere digitale diensten verhinderd.

De nieuwe verordening pakt de tekortkomingen van eIDAS aan door de doeltreffendheid van het huidige kader voor digitale identiteit te verbeteren en de voordelen ervan uit te breiden naar de particuliere sector. De lidstaten krijgen de opdracht om burgers en bedrijven digitale portemonnees aan te bieden, die hun nationale digitale identiteit kunnen koppelen aan bewijs van andere persoonlijke kenmerken zoals rijbewijzen, diploma’s en bankrekeningen. Deze portefeuilles kunnen worden uitgegeven door overheidsinstanties of erkende particuliere entiteiten. Het doel is om Europeanen volledige controle te geven over hun gegevens en tegelijkertijd toegang te krijgen tot onlinediensten, waardoor onnodige gegevensuitwisseling wordt voorkomen. Dienstverleners die wettelijk verplicht zijn om hun klanten ondubbelzinnig te identificeren, zijn verplicht om de portemonnee te accepteren voor authenticatie.

De EU-portemonnees voor digitale identiteit zullen voortbouwen op nationale systemen die in sommige lidstaten al bestaan. De nieuwe verordening bepaalt dat de lidstaten igitaleidentiteiten zullen blijven verstrekken. De Europese portemonnee voor digitale identiteit bouwt op deze basis voort door de functionaliteiten en bruikbaarheid van nationale eID’s uit te breiden en te zorgen voor wederzijdse erkenning van nationale portemonnees door de andere lidstaten. 

Het zal ook een geharmoniseerde beveiligingsaanpak bevorderen, waardoor de brede aanvaarding van digitale identiteiten in de hele EU wordt vergemakkelijkt. Deze aanpak zal de hoeksteen van de verordening vormen en zowel burgers als aanbieders van onlinediensten een gemeenschappelijke technische architectuur, een gemeenschappelijk referentiekader en gemeenschappelijke normen bieden. Deze harmonisatie waarborgt de erkenning en aanvaarding van digitale-identiteitsoplossingen in de hele EU en bevordert het vertrouwen en de interoperabiliteit.

In overeenstemming met de bestaande cyberbeveiligingswetgeving schrijft de verordening naleving van cyberbeveiligingsvereisten voor, waardoor het vertrouwen in digitale identiteitsoplossingen wordt versterkt. Daarnaast maakt het de afgifte van elektronische attesteringen door overheidsinstanties mogelijk, waarbij de pan-Europese erkenning van geloofsbrieven in elektronische vorm wordt bevorderd en voorrang wordt gegeven aan gegevensprivacy.

Naast louter identificatie zal de verordening het toepassingsgebied van vertrouwensdiensten uitbreiden tot de registratie van elektronische gegevens in een elektronisch grootboek, het beheer van elektronische handtekeningen op afstand en de middelen voor het aanmaken van elektronische zegels of middelen voor het aanmaken van elektronische zegels op afstand.

Burgers en bedrijven:

1. Gebruikerscontrole: Burgers zullen de bevoegdheid hebben om te kiezen welke aspecten van hun identiteit en gegevens zij delen met derden, waarbij privacy en controle over persoonlijke informatie worden gewaarborgd.
2. Wijdverspreide bruikbaarheid: De EU-portemonnees voor digitale identiteit zullen in de hele EU beschikbaar zijn voor toegang tot openbare en particuliere digitale diensten, waardoor online-interacties naadlozer en efficiënter worden.
3. Transparantie en veiligheid: de digitale portemonnees van de EU zullen een opensourcelicentie hebben, waardoor transparantie en veiligheid worden gewaarborgd. Gebruikers zullen er zeker van zijn dat hun gegevens veilig worden behandeld, met maatregelen om misbruik of illegale tracking te voorkomen.
4. Gebruiksgemak: De portemonnees zullen een gebruiksvriendelijke interface bieden, waardoor individuen hun digitale identiteiten en toegangsdiensten eenvoudig kunnen beheren. Het creëren van gekwalificeerde e-handtekeningen voor niet-professioneel gebruik zal gratis zijn, waardoor de toegankelijkheid wordt verbeterd.
5. Vlotte onboarding: Burgers zullen nationale eID-regelingen kunnen gebruiken om zich te registreren voor de portemonnees, waardoor een soepele overgang naar digitaal identiteitsbeheer wordt gewaarborgd.

a) Regeringen:

1. Betere toegang tot digitale diensten: De portemonnees kunnen het proces van identiteitsverificatie stroomlijnen, waardoor het voor burgers gemakkelijker wordt om online toegang te krijgen tot overheidsdiensten en het gebruik ervan te stimuleren.
2. Verbetering van de fraudepreventie: Door een veilig en verifieerbaar identiteitsmiddel aan te bieden, kan het identiteitsdiefstal en daarmee verband houdende fraude met overheidsdiensten helpen verminderen.
3. Verbetert de veiligheid: De algemene beveiliging van burgergegevens zal worden verbeterd en het risico op inbreuken zal worden verminderd.

b) Aanbieders van digitale diensten:

1. Verbetering van veiligheid en privacy: De portefeuilles kunnen het risico verminderen dat gepaard gaat met aansprakelijkheid voor traditionele authenticatiemethoden.
2. Verlaag de kosten van authenticatie: De wallets kunnen de kosten in verband met identiteitsverificatieprocessen verlagen door ze te vereenvoudigen en te automatiseren.
3. Vertrouw niet op concurrerende grote platforms: Dienstverleners zullen minder moeten vertrouwen op identiteitsdiensten met onduidelijk gebruik van de verkregen gebruikersgegevens.

c) Maatschappij:

1. Meer online transacties: Met eenvoudigere en veiligere verificatie, kunnen mensen meer geneigd zijn om deel te nemen aan online transacties.
2. Nieuwe zakelijke kansen: De adoptie van Identity Wallets kan innovatie stimuleren, wat leidt tot nieuwe diensten en producten.
3. Herverdeling van middelen: Middelen die voorheen bestemd waren voor handmatige verificatieprocessen, kunnen worden omgeleid naar productievere toepassingen.
4. Economische groei: Over het algemeen kan een grotere acceptatie van onlinetransacties, nieuwe zakelijke kansen en een betere toewijzing van middelen bijdragen tot algemene economische stabiliteit en groei.

De invoering van Europese portemonnees voor digitale identiteit zal een belangrijke mijlpaal betekenen in het digitaliseringstraject van Europa. Samen vormen deze aspecten een robuust kader voor een Europese digitale identiteit, dat universele toegang, betrouwbaarheid, veiligheid en interoperabiliteit in de hele Europese Unie waarborgt.

Verordening (EU) 2024/1183 tot vaststelling van een Europees kader voor digitale identiteit is in werking getreden. Het kader geeft de lidstaten de opdracht om uiterlijk eind 2026 EU-portemonnees voor digitale identiteit (eID) aan burgers te verstrekken, in overeenstemming met de vastgestelde verordening en uitvoeringsverordeningen.