Gebruik van radiospectrum

Draadloze breedband

Draadloze breedbandcommunicatie zorgt voor een brede dekking en connectiviteit voor maatschappelijke en industriële behoeften. Terrestrische mobiele netwerken van verschillende generaties (van GSM tot 5G) aangevuld met Wi-Fi Radio LAN’s bieden toegang tot internet voor alle burgers, waar ze ook wonen, werken en reizen. Meer nog, draadloze breedband maakt de koppeling van alle soorten machines en objecten („Internet of Things”)mogelijk. Mobiele communicatietoegang wordt ook ingezet aan boord van vliegtuigen en zeeschepen.

Geavanceerde 5G-connectiviteit is een belangrijke factor voor digitalisering en bedrijfstransformatie in verschillende industriële sectoren („verticals”) zoals weg- en spoorvervoer, slimme productie (Industry 4.0) gezondheidszorg of landbouw. Het radiospectrum is beschikbaar gesteld ter ondersteuning van geautomatiseerde auto’s en treinen — de door de EU geharmoniseerde 5,9 GHz-frequentieband (5 875-5 935 MHz) maakt connectiviteit van voertuigen op de weg mogelijk, evenals de exploitatie van radiogestuurd stadsvervoer per spoor. De frequentiebanden 874,4-880,0 MHz in combinatie met 919,4-925,0 MHz en 1 900-1 910 MHz zijn ook geharmoniseerd in de EU voor mobiele spoorwegradio (RMR), die bedoeld is voor alomtegenwoordige controle en beheer van spoorwegactiviteiten.

Mobiele communicatie

Mobiele communicatie is een integraal onderdeel van ons leven geworden, waardoor connectiviteit overal en op elk moment mogelijk is. Burgers, bedrijven en organisaties over de hele wereld vertrouwen steeds meer op mobiele communicatie om te kunnen communiceren, werken en samenwerken.

Het beheer van het radiospectrum voor mobiele communicatie moet slim en efficiënt zijn om interferentie tussen verschillende gebruikers te voorkomen, de voordelen van de gebruiker op het gebied van connectiviteit en duurzaamheid te maximaliseren en innovatie en diensten op de eengemaakte markt te bevorderen. Om deze doelstellingen in de hele Unie te verwezenlijken en rekening te houden met de huidige sociaal-economische uitdagingen, heeft de Commissie in samenwerking met de lidstaten het spectrumbeleid op EU-niveau ontwikkeld en de toewijzing van radiospectrum onder geharmoniseerde technische voorwaarden gecoördineerd, evenals de planning en uitvoering van nationale spectrumtoewijzingsprocedures.

In overeenstemming met het radiospectrumbesluit en het Europees wetboek voor elektronische communicatie ontwikkelt de Commissie technische uitvoeringsbesluiten om te zorgen voor geharmoniseerde voorwaarden voor de beschikbaarheid en efficiënt gebruik van radiospectrum in de hele Unie. Op EU-niveau is reeds meer dan 4 GHz van het radiospectrum geïdentificeerd en geharmoniseerd voor terrestrische systemen die draadloze breedbanddiensten voor elektronische communicatie (met inbegrip van mobiele communicatie) kunnen aanbieden, die lage, midden- en hoge frequentiebanden bestrijken overeenkomstig de beginselen van technologie- en dienstenneutraliteit.

De Commissie heeft ook nationale procedures voor spectrumtoekenning in de lidstaten gevolgd en geanalyseerd om ervoor te zorgen dat er tijdig voldoende radiospectrum beschikbaar is onder pro-investeringsvoorwaarden binnen de geharmoniseerde banden van de EU voor de uitrol van wijdverbreide draadloze (met inbegrip van mobiele) netwerken.

Netwerk van kleine cellen voor 5G

Slimmere draadloze netwerken, waaronder kleine cellen en gedistribueerde antennes, zijn een voorwaarde voor een volwaardige 5G-uitrol. In dit verband bevat de uitvoeringsverordening van de Commissie de fysieke en technische kenmerken van kleine cellen die zijn vrijgesteld van individuele stedenbouwkundige vergunningen of andere individuele voorafgaande vergunningen. De definitie van een kleine cel in de uitvoeringsverordening stelt strikte grenzen in termen van grootte en uitgestoten vermogen van die kleine-celinstallaties.

Deze verordening waarborgt ook de bescherming van de volksgezondheid tegen blootstelling aan elektromagnetische velden en de visuele integratie van kleine cellen. Daartoe voorziet het in naleving van de grenswaarden voor elektromagnetische velden (EMF) voor de uitrol van openbare mobiele netwerken, die op EU-niveau zijn aanbevolen. Deze EMF-limieten waarborgen een marge van 50 keer lager dan de niveaus die volgens internationaal wetenschappelijk bewijs een potentieel effect op de gezondheid van de mens hebben. De verordening heeft ook betrekking op de visuele verschijning van kleine cellen om visuele rommel te voorkomen. Het bevat de specificaties voor een coherente en geïntegreerde installatie, waarbij de nationale autoriteiten de middelen krijgen om toezicht te houden op de geaggregeerde inzet van kleine cellen.

Industriële use cases

De uitrol van betrouwbare en veerkrachtige draadloze connectiviteit wordt steeds meer een noodzaak voor bedrijfskritische industriële processen, zoals die met betrekking tot geautomatiseerde productie in slimme fabrieken (Industry 4.0). 5G-connectiviteit kan worden gebruikt om sensoren met verschillende machines aan te sluiten, waardoor fabrieken, luchtvaartmaatschappijen, autofabrikanten en andere industriële exploitanten apparatuur en producten kunnen controleren en beheren met het oog op onderhoud en reparatie. Gegevens die via sensoren worden verzameld, kunnen bijvoorbeeld via het 5G-netwerk worden doorgegeven aan processors met machine learning-algoritmen om het toekomstige gedrag van de apparatuur te voorspellen voordat zich ernstige schade voordoet. Bovendien is de industriële productie afhankelijk van hoge precisie, machinebesturing op afstand, autonome robots en binnenvoertuigen, die met elkaar verbonden zijn in een bedrijfskritisch 5G-privébedrijfsnetwerk.

Daartoe heeft de Commissie de Europese Conferentie van post- en telecommunicatie (CEPT) opgedragen de mogelijke uitrol te bestuderen van terrestrische draadloze breedbandsystemen die netwerkconnectiviteit op lokaal niveau bieden voor verticale verbindingen binnen de frequentieband van 3,8 tot 4,2 GHz in de Unie. Dit initiatief is gericht op de bevordering van de ontwikkeling van het industriële 5G-ecosysteem, het efficiënte gebruik van spectrum en de uitrol van innovatieve deelomstandigheden binnen deze band tussen 5G verticale toepassingen en gevestigde gebruikers (zoals satellietverbindingen tussen ruimte en aarde).

Mobiele communicatie aan boord van vliegtuigen en schepen

Multimedia-ervaring kan al via mobiele technologie (waaronder 4G) worden verstrekt aan passagiers die aan boord van vliegtuigen en schepen reizen. Het toevoegen van 5G-connectiviteit in vliegtuigen en op zeeschepen zal de communicatiediensten voor burgers tijdens het reizen verbeteren, waarbij gebruik wordt gemaakt van de nieuwste mobiele technologie en een efficiënt spectrumgebruik wordt gewaarborgd. Mobiele communicatie aan boord van vliegtuigen/Vessels (MCA/MCV) zijn systemen waarmee passagiers hun mobiele apparaten (bijv. smartphones) aan boord kunnen gebruiken. Momenteel bevinden MCA- en MCV-diensten zich in een beperkt aantal vliegtuigen en schepen en groeit het belang om deze diensten zowel in toepassingsgebied als in dekking uit te breiden.

Mobiele communicatie aan boord van vliegtuigen

In 2008 heeft de Commissie geharmoniseerde technische voorschriften ingevoerd voor de lancering van GSM (2G)-diensten in de 1 800 MHz-frequentieband voor pan-Europese mobiele communicatiediensten aan boord van luchtvaartuigen. Deze technische voorschriften zijn vervolgens door de Commissie in 2013 bijgewerkt om UMTS-technologie (3G) in de gekoppelde 2 GHz-frequentieband en LTE-technologie (4G) op te nemen in de 1 800 MHz-frequentieband, naast GSM (2G). Dit betekent dat passagiers hun mobiele terminals vervolgens konden gebruiken voor breedbanddiensten, zoals internettoegang op een met MCA uitgerust vliegtuig. De Commissie heeft de besluiten in 2016 gewijzigd om mobiele communicatie aan boord van vliegtuigen te vereenvoudigen.

Mobiele communicatie aan boord van schepen

In 2010 heeft de Commissie, net als MCA, geharmoniseerde technische voorschriften ingevoerd voor de lancering van GSM (2G)-diensten in de 1 800 MHz-frequentieband voor pan-Europese mobiele communicatiediensten aan boord van schepen. Deze technische voorschriften zijn vervolgens door de Commissie in 2017 bijgewerkt om UMTS (3G) in de 2 GHz-frequentieband en LTE-technologie (4G) op te nemen in de 1 800 MHz-frequentieband, naast GSM (2G). Dit betekent dat passagiers hun mobiele terminals vervolgens konden gebruiken voor breedbanddiensten, zoals internettoegang op een met MCV uitgerust schip.

Audiovisuele diensten

Spectrum is een belangrijk onderdeel van de draadloze distributie van audiovisuele inhoud. Terrestrische omroep is een belangrijk element van het Europese audiovisuele model en voldoet aan belangrijke doelstellingen van overheidsbeleid, zoals culturele diversiteit en pluralisme in de media.

Het UHF-besluit van het Europees Parlement en de Raad garandeert dat de frequentieband 470-694 MHz (de UHF-band), die wordt gebruikt voor terrestrische omroep, ten minste tot 2030 zal worden gereserveerd voor de Digital Terrestrial Television (DTT) en Programme Making and Special Events (PMSE). Op deze manier hebben DTT- en PMSE-aanbieders een voorspelbaarheid op lange termijn voor investeringen en innovatie. Een lidstaat kan besluiten het voor andere diensten te gebruiken, maar dit gebruik moet verenigbaar zijn met de nationale omroepbehoeften en mag de uitzending in buurlanden niet nadelig beïnvloeden. Het UHF-besluit werd voorgesteld op basis van het verslag-Lamy van augustus 2014 en het advies van de Beleidsgroep Radiospectrum van februari 2015.

Een in oktober 2021 gecontracteerde studie is bedoeld om een rapport van de Europese Commissie over de ontwikkelingen in het gebruik van de UHF-band te vergemakkelijken. De studie zal technologische, sociale, economische, culturele en internationale aspecten in verband met het gebruik van de UHF-band beoordelen.

Satellietcommunicatie voor afgelegen gebieden

Satellietcommunicatie en gegevens die door satellieten worden verzameld, zijn onmisbaar geworden voor een breed scala aan toepassingen. Satellieten bieden levensveiligheidsdiensten en andere diensten aan gebieden die buiten het bereik van terrestrische netwerken liggen, zoals op zee, in de lucht en in berggebieden. Ze helpen de digitale kloof te overbruggen door toegang tot draadloze breedband in landelijke en afgelegen gebieden mogelijk te maken. Ze kunnen het uitzenden van tv-signalen over hele continenten vergemakkelijken. Satellietnavigatiediensten helpen de mobiliteit te verbeteren en het aantal ongevallen te verminderen. Gegevens verzameld door aarde exploratie of meteorologische satellieten, evenals andere wetenschappelijke satellieten vergemakkelijken weersvoorspellingen en helpen bij het monitoren van de klimaatverandering.

De frequenties die door satellieten worden gebruikt, worden gecoördineerd overeenkomstig de procedures van de Internationale Telecommunicatie-unie (ITU), zodat schadelijke grensoverschrijdende interferentie wordt voorkomen of tot een minimum beperkt. De ITU houdt ook een register van toegewezen frequenties en satellietbanen bij. De ITU-procedures gelden niet voor de selectie en machtiging van satellietdiensten, die op nationaal niveau worden beheerd.

Aangezien satellieten een aantal belangrijke EU-beleidslijnen ondersteunen, zoals de Green Deal en programma’s zoals Galileo en Copernicus, moeten de lidstaten en de Commissie, zoals voorgeschreven doorhet radiospectrumbeleidsprogramma, voldoende spectrum voor dergelijke satellietdiensten beschikbaar stellen en adequaat beschermen.

De Commissie had in 2007 de voorwaarden voor het gebruik van de 2 GHz-band voor systemen die mobiele satellietdiensten (MSS) in de EU aanbieden, reeds geharmoniseerd. Dit zijn diensten die worden geleverd door een satellietsysteem, dat communiceert met draagbare terminals op de grond, die door een persoon kunnen worden vervoerd of gemonteerd op een schip of een auto. Daarnaast is op EU-niveau een speciale procedure in het leven geroepen om MSS-exploitanten te selecteren in het kader van een afzonderlijk besluit van het Europees Parlement en de Raad. Op basis daarvan heeft de Commissie in 2009 een beschikking vastgesteld waarbij twee MSS-exploitanten werden geselecteerd. Vervolgens hebben de lidstaten deze exploitanten gedurende 18 jaar spectrumgebruiksrechten verleend.

Niet-licentievrij spectrum

Het recht om spectrum te gebruiken in voor licentie vrijgestelde frequentiebanden wordt verleend aan apparaten die voldoen aan bepaalde technische voorwaarden om het spectrum te delen. Individuele gebruikers van voor licentie vrijgestelde apparaten zijn echter niet beschermd tegen interferentie en krijgen geen enkele garantie voor de kwaliteit van de dienstverlening.

Er zijn twee hoofdcategorieën van geharmoniseerd licentievrij spectrumgebruik: Korteafstandsapparatuur (SRD’s) en draadloze toegangssystemen, waaronder radiolokale netwerken (WAS/RLAN’s), die vallen onder uitvoeringsbesluiten van de Commissie inzake spectrumharmonisatie in het kader van de radiospectrumbeschikking en de richtlijn radioapparatuur.

Korte-Range Apparaten

Korteafstandsapparaten (SRD’s) zijn meestal draagbare producten op de massamarkt, die gemakkelijk over de grenzen heen kunnen worden genomen en gebruikt. Verschillen in de voorwaarden voor spectrumtoegang in de lidstaten kunnen derhalve het vrije verkeer ervan verhinderen, hun productiekosten verhogen en risico’s van schadelijke interferentie met andere radiotoepassingen en -diensten als gevolg van ongeoorloofd gebruik veroorzaken. Om deze problemen te voorkomen of tot een minimum te beperken, waarborgen de uitvoeringsbesluiten van de Commissie vanaf 2006 en gewijzigd in 2019, alsook een besluit inzake geharmoniseerd spectrum voor korteafstandsapparatuur vanaf 2018 geharmoniseerde technische voorwaarden voor spectrumgebruik voor verschillende korteafstandsapparatuur.

De harmonisatie van de technische voorwaarden voor spectrumgebruik door SRD’s (in twee besluiten van de Commissie) ondersteunt diverse andere EU-beleidsmaatregelen (bv. IoT, medische hulpmiddelen, vervoer en verkeerstelematica). Gezien het toenemende economische belang van SRD’s en de snelle veranderingen in de technologische en maatschappelijke eisen die tot nieuwe toepassingen leiden, is de regelmatige wijziging van beide besluiten noodzakelijk.

Draadloze toegangssystemen inclusief Radio Local Area Networks (WAS/RLAN’s)

Draadloze toegangssystemen met inbegrip van Radio Local Area Networks (WAS/RLAN’s) zijn breedbandradiosystemen die draadloze toegang mogelijk maken voor publieke en private toepassingen, ongeacht de onderliggende netwerktopologie. In een aanbeveling van de Commissie van 2003 werd de lidstaten opgeroepen de verlening van openbare RLAN-toegang tot openbare elektronische-communicatienetwerken en -diensten die ten hoogste aan algemene machtigingen zijn onderworpen, toe te staan. Bovendien worden RLAN’s geregeld door het Europees wetboek voor elektronische communicatie, dat ze definieert als draadloze toegangssystemen met een laag vermogen die binnen een klein bereik werken, met een laag risico op interferentie met andere dergelijke systemen die in de nabijheid van andere gebruikers worden ingezet, waarbij op niet-exclusieve basis gebruik wordt gemaakt van geharmoniseerd radiospectrum.

Draadloze toegangssystemen kunnen zowel binnen als buiten gebouwen of andere gebouwen worden ingezet, meestal in geografisch beperkte gebieden. Breedband RLAN’s als een subset van WAS zijn een belangrijk type apparatuur die vandaag de dag wordt ingezet, voornamelijk gebruikt in gebouwen. Typische WAS/RLAN’s omvatten openbare en particuliere toepassingen die worden aangeboden in huizen, scholen, ziekenhuizen, hotels, conferentiecentra, treinstations, luchthavens, winkelcentra, enz. Ze zijn meestal bedoeld voor verbindingen tussen traditionele zakelijke producten zoals pc’s, laptops, werkstations, servers, printers en andere netwerkapparatuur, evenals digitale consumentenelektronische apparatuur in de thuis- of zakelijke omgeving.

Was/RLAN’s dragen in aanzienlijke mate bij tot de doelstelling om alle huishoudens via een gigabitnetwerk te bestrijken — volgens de strategie van de Commissie voor de Europese gigabitmaatschappij moeten alle belangrijkste sociaaleconomische actoren (waaronder scholen, vervoershubs en belangrijkste aanbieders van openbare diensten) en digitaal intensieve ondernemingen tegen 2025 toegang hebben tot internetverbindingen met download- of uploadsnelheden van 1 gigabit aan gegevens per seconde (Gbit/s). Alle huishoudens in de Unie moeten beschikken over internetverbindingen met een downloadsnelheid van ten minste 100 Mbit/s, die kunnen worden opgewaardeerd tot 1 Gbit/s.

Geharmoniseerde spectrumbronnen in de Unie voor de levering van draadloze breedband via WAS/RLAN’s zijn beschikbaar in de 2,4 GHz (2 400-2 483,5 MHz), 5 GHz (5 150-5 350 MHz en 5 470-5 725 MHz), die is geharmoniseerd bij een besluit van de Commissie in 2005 en gewijzigd in 2007 en de lagere 6 GHz ( 5945-6 425 MHz) frequentiebanden, geharmoniseerd in 2021. Het geharmoniseerde spectrum voor WAS/RLAN’s moet voldoen aan de eisen van een toenemend aantal en diversiteit van apparaten, alsook aan het verhogen van verbindingssnelheden en dataverkeersvolumes. Het moet de brede kanalen ondersteunen die vereist zijn voor veel toepassingen (waaronder videoconferenties, downloaden van media, telegeneeskunde, online leren en gamen, augmented reality en virtual reality), die een grote bandbreedte nodig hebben om gigabitsnelheden te bereiken.