Europees initiatief voor kwantumcommunicatie-infrastructuur (EuroQCI)

De Europese Commissie werkt samen met alle 27 EU-lidstaten en het Europees Ruimteagentschap (ESA) aan het ontwerp, de ontwikkeling en de uitrol van EuroQCI, dat zal bestaan uit een terrestrisch segment dat is gebaseerd op glasvezelcommunicatienetwerken die strategische locaties op nationaal en grensoverschrijdend niveau met elkaar verbinden, en een ruimtesegment op basis van satellieten. Het zal integraal deel uitmaken van IRIS2,het nieuwe beveiligde communicatiesysteem van de EU in de ruimte.

De EuroQCI zal gevoelige gegevens en kritieke infrastructuren beschermen door kwantumgebaseerde systemen in bestaande communicatie-infrastructuren te integreren en een extra beveiligingslaag op basis van kwantumfysica te bieden. Het zal de bescherming van de Europese overheidsinstellingen, hun datacentra, ziekenhuizen, energienetten en meer versterken en een van de belangrijkste pijlers van de EU-strategie inzake cyberbeveiliging voor de komende decennia worden.

Het EuroQCI zal gebruikmaken van innovatieve kwantumcommunicatietechnologieën zoals die welke zijn ontwikkeld door de onderzoekers van het door de EU gefinancierde vlaggenschipinitiatief voor kwantumtechnologieën, en zal met name voortbouwen op de activiteiten van het OPENQKD-project Horizon 2020. De betrokkenheid van Europese industriële partners en kmo’s is ook van cruciaal belang om ervoor te zorgen dat de kritieke componenten van EuroQCI gebaseerd zijn op Europese technologieën, en uiteindelijk om de wetenschappelijke, technologische en industriële capaciteiten van Europa op het gebied van cyberbeveiliging en kwantumtechnologieënte stimuleren. Het initiatief zal aldus bijdragen tot de Europese digitale soevereiniteit en het industriële concurrentievermogen, en bijdragen tot de verwezenlijking van de doelstelling van het digitale decenniumvan Europa om tegen 2030 op het snijvlak van kwantumcapaciteiten te staan.

Naar een operationele EuroQCI

Het EuroQCI is in 2019 van start gegaan met de EuroQCI-verklaring,die aanvankelijk door zeven lidstaten was ondertekend: alle lidstaten hebben zich vervolgens bij het initiatief aangesloten. Sindsdien zijn de werkzaamheden voortgezet, onder toezicht van de Commissie en uitgevoerd door de lidstaten in het geval van het terrestrische segment en door het ESA in het geval van het ruimtesegment.

Terrestrische segment

Voor het terrestrische segment financierde de Commissie eerst twee industriële consortia om systeemontwerpstudies uit te voeren waarin de architectuur van EuroQCI werd gedefinieerd. De bevindingen van deze studies effenen nu de weg voor de uitrol van EuroQCI.

De eerste uitvoeringsfase van EuroQCI begon in januari 2023 met de steun van hetprogramma Digitaal Europavan de Commissie, met bijzondere aandacht voor de volgende gebieden:

• Een reeks industriële projecten voor de ontwikkeling en rijping van de belangrijkste technologische bouwstenen voor EuroQCI, met als doel het Europese kwantumcommunicatie-ecosysteem en de Europese industrie te ontwikkelen.
• Nationale projecten die de lidstaten in staat stellen de nationale kwantumcommunicatienetwerken te ontwerpen en te bouwen die de basis zullen vormen voor het terrestrische segment, waarbij verschillende technologieën en protocollen worden getest en aangepast aan de specifieke behoeften van elk land.
• Een coördinatie- en ondersteuningsactie, PETRUS, om als schakel tussen alle projecten op te treden, samenwerking te vergemakkelijken en normalisatiebehoeften in kaart te brengen.

Deze eerste Digital Europe-projecten zullen het samen mogelijk maken de eerste stappen te zetten naar diensten die operationele kwantumsleuteldistributie (QKD) aanbieden, een zeer veilige manier om encryptiesleutels uit te wisselen.

Daarnaast zal de Connecting Europe Facility(CEF) financiering verstrekken voor projecten voor de ontwikkeling van grensoverschrijdende verbindingen tussen nationale netwerken en interconnecties met de ruimtecomponent van EuroQCI.

Daarnaast heeft de Europese Commissie sinds januari 2024 een vierjarig project (NOSTRADAMUS) gelanceerd om eentest- en evaluatie-infrastructuurop te zetten waarmee op QKD gebaseerde technologieën en diensten kunnen worden beoordeeld en gevalideerd met het oog op certificering, zodat gebruikers erop kunnen vertrouwen dat zij niet kwetsbaar zullen zijn voor aanvallen. Deze infrastructuur zal geleidelijk worden uitgerold en vervolgens worden overgedragen aan en ondergebracht bij het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek van de Commissie in Ispra, Italië. De operationele activiteiten zullen vanaf 2026 van start gaan.

Voortbouwend op deze financiering uit Digitaal Europa en de CEF zal de verdere ontwikkeling van nationale netwoorden en interconnecties met de ruimtecomponent worden gefinancierd in het kader van het IRIS2-systeem voor veilige communicatie in de ruimte.

Ruimtesegment

Voor het ruimtevaartsegment werkt de Commissie momenteel samen met ESA aan de specificaties van een constellatie van EuroQCI-satellieten van de eerste generatie. Dit zal voortbouwen op het eerste prototype van de satelliet Eagle-1, ontwikkeld door ESA en een industrieel consortium, en zal naar verwachting eind 2025 of begin 2026 worden gelanceerd. 

Toekomstige activiteiten zullen worden gepland en gefinancierd in het kader van IRIS2.

Voor contact met de Commissie over EuroQCI kunt u contact opnemen met CNECT-QCI@ec.europa.eu