Inicjatywa dotycząca europejskiej infrastruktury komunikacji kwantowej (EuroQCI)

Komisja Europejska współpracuje ze wszystkimi 27 państwami członkowskimi UE i Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) w celu zaprojektowania, opracowania i wdrożenia EuroQCI, która będzie składać się z segmentu naziemnego opartego na światłowodowych sieciach komunikacyjnych łączących strategiczne miejsca na poziomie krajowym i transgranicznym oraz segmentu kosmicznego opartego na satelitach. Będzie on integralną częścią IRIS2, nowego unijnego systemu bezpiecznej komunikacji w przestrzeni kosmicznej.

EuroQCI będzie chronić wrażliwe dane i infrastrukturę krytyczną poprzez integrację systemów opartych na kwantach z istniejącymi infrastrukturami komunikacyjnymi, zapewniając dodatkową warstwę bezpieczeństwa opartą na fizyce kwantowej. Wzmocni on ochronę europejskich instytucji rządowych, ich ośrodków przetwarzania danych, szpitali, sieci energetycznych i innych, stając się jednym z głównych filarów strategii UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na nadchodzące dziesięciolecia.

EuroQCI będzie korzystać z innowacyjnych technologii komunikacji kwantowej, takich jak technologie opracowane przez naukowców w ramach inicjatywy przewodniej w zakresie technologii kwantowych finansowanej przez UE,w szczególności w oparciu o działaniaw ramach projektu OPENQKD wramach programu „Horyzont 2020”. Zaangażowanie europejskich partnerów przemysłowych i MŚP ma również kluczowe znaczenie dla zapewnienia, aby kluczowe elementy EuroQCI opierały się na technologiach europejskich, a ostatecznie dla zwiększenia europejskich zdolności naukowych, technologicznych i przemysłowych w zakresie cyberbezpieczeństwa i technologii kwantowych. Inicjatywa przyczyni się zatem do europejskiej suwerenności cyfrowej i konkurencyjności przemysłowej oraz pomoże w osiągnięciu celu cyfrowej dekadyEuropy, jakim jest osiągnięcie do 2030 r. pozycji lidera w zakresie zdolności kwantowych.

W kierunku operacyjnej EuroQCI

EuroQCI uruchomiono w 2019 r. wraz z deklaracją EuroQCI,początkowo podpisaną przez siedem państw członkowskich: wszystkie państwa członkowskie przystąpiły następnie do tej inicjatywy. Od tego czasu kontynuowano prace pod nadzorem Komisji i realizowane przez państwa członkowskie w przypadku segmentu naziemnego oraz przez ESA w przypadku segmentu kosmicznego.

Segment naziemny

W przypadku segmentu naziemnego Komisja sfinansowała najpierw dwa konsorcja branżowe w celu przeprowadzenia badań projektu systemu określających architekturę EuroQCI. Wyniki tych badań torują obecnie drogę do wdrożenia EuroQCI.

Pierwszy etap wdrażania EuroQCI rozpoczął się w styczniu 2023 r. przy wsparciu programu Komisji „CyfrowaEuropa”,ze szczególnym uwzględnieniem następujących obszarów:

• Zestawprojektów przemysłowychmających na celu opracowanie i dopracowanie kluczowych technologicznych elementów składowych EuroQCI w celu rozwoju europejskiego ekosystemu komunikacji kwantowej i europejskiego przemysłu komunikacji kwantowej.
• Projekty krajowe umożliwiające państwom członkowskim zaprojektowanie i zbudowanie krajowych sieci komunikacji kwantowej, które będą stanowić podstawę segmentu naziemnego, testując różne technologie i protokoły oraz dostosowując je do szczególnych potrzeb każdego kraju.
• Działanie koordynacyjne i wspierające, PETRUS, mające stanowić powiązanie między wszystkimi projektami, ułatwiać współpracę i określać potrzeby w zakresie normalizacji.

Te pierwsze projekty w ramach programu „Cyfrowa Europa” umożliwią podjęcie pierwszych kroków w kierunku usług oferujących operacyjną dystrybucję kluczy kwantowych (QKD), która jest wysoce bezpiecznym sposobem wymiany kluczy szyfrowania.

Oprócz tegoinstrument „ŁączącEuropę” zapewni finansowanie projektów rozwijających transgraniczne połączenia między sieciami krajowymi oraz połączenia z komponentem kosmicznym EuroQCI.

Ponadto od stycznia 2024 r. Komisja Europejska uruchomiła czteroletni projekt (NOSTRADAMUS) ustanawiającyinfrastrukturę testowaniai oceny, która umożliwi ocenę i walidację technologii i usług opartych na QKD z myślą o certyfikacji, tak aby użytkownicy mogli mieć pewność, że nie będą podatni na ataki. Infrastruktura ta będzie stopniowo wdrażana, a następnie przekazywana Wspólnemu Centrum Badawczemu Komisji w Isprze we Włoszech i przez nie hostowana. Planuje się, że działania operacyjne rozpoczną się od 2026 r.

Opierając się na tym finansowaniu z programu „Cyfrowa Europa” i instrumentu „Łącząc Europę”, dalszy rozwój krajowych sieci i połączeń z komponentem kosmicznym będzie finansowany w ramach systemu bezpiecznej komunikacji IRIS2.

Segment kosmiczny

W odniesieniu do segmentu kosmicznego Komisja współpracuje obecnie z ESA nad specyfikacjami konstelacji satelitów EuroQCI pierwszej generacji. Będzie on oparty na pierwszym prototypie satelity Eagle-1, opracowanym przez ESA i konsorcjum przemysłowe, który ma zostać wyniesiony na orbitę pod koniec 2025 r. lub na początku 2026 r. 

Przyszłe działania będą planowane i finansowane w ramach IRIS2.

Aby skontaktować się z Komisją w sprawie EuroQCI, należy skontaktować się z CNECT-QCI@ec.europa.eu