Cóipcheart

Tá teicneolaíochtaí digiteacha tar éis athrú ó bhonn a dhéanamh ar an gcaoi a ndéantar ábhar cruthaitheach a tháirgeadh, a dháileadh agus a rochtain. Cinntíonn cóipcheart go bhfaigheann údair, cumadóirí, ealaíontóirí, déantóirí scannán agus cruthaitheoirí eile aitheantas, íocaíocht agus cosaint dá gcuid saothar. Tugann sé luach saothair don chruthaitheacht agus spreagann sé infheistíocht san earnáil chruthaitheach. Meastar go bhfuil trí earnáil is tríocha de gheilleagar an Aontais dian ar chóipcheart, agus is ionann iad agus os cionn 7 milliún post, nó 3 % den fhostaíocht san Aontas.

Cad is cóipcheart agus cearta gaolmhara ann?

Is cearta iad sin a dheonaítear d’údair (cearta cóipchirt nó cearta údar) agus do thaibheoirí, do léiritheoirí agus do chraoltóirí (cearta gaolmhara). Áirítear orthu sin:

• Cearta eacnamaíocha a chuireann ar chumas sealbhóirí cirt úsáid a saothar agus ábhair chosanta eile a rialú agus luach saothair a fháil as a n-úsáid. Is cearta eisiacha iad de ghnáth, go háirithe chun déanamh agus dáileadh cóipeanna a údarú nó a thoirmeasc chomh maith le cumarsáid leis an bpobal. Tá cearta eacnamaíocha agus a dtéarmaí cosanta comhchuibhithe ar leibhéal an AE. 
• I measc na gceart morálta tá an ceart chun éileamh a dhéanamh ar údar an tsaothair agus an ceart chun agóid a dhéanamh in aghaidh aon aicsin mhaolaitheach maidir leis an saothar. Níl siad comhchuibhithe ar leibhéal an Aontais.

Is é ceadúnú an príomhshásra chun cóipcheart agus cearta gaolmhara a fheidhmiú. Ag brath ar an gceart ábhartha, ar an gcineál úsáide agus ar an earnáil, is é an sealbhóir cirt nó na heagraíochtaí comhbhainistíochta is mó a dheonaíonn ceadúnais go díreach. Ghlac an tAontas reachtaíocht le déanaí chun feabhas a chur ar fheidhmiú na n-eagraíochtaí comhbhainistíochta, lena n-áirítear trí sholáthar ceadúnas ilchríochach a éascú.

Eisceachtaí ó na cearta sin

Tá cothromaíocht idir córais cóipchirt agus aitheantas ceart eisiach d’fhonn úsáid ábhair chosanta a éascú i gcúinsí sonracha. Leagtar amach i rialacha cóipchirt an Aontais liosta uileghabhálach d’eisceachtaí ar chearta sna treoracha éagsúla cóipchirt.

Ceadaíonn eisceachtaí do thairbhithe ábhar cosanta a úsáid gan údarú ó na sealbhóirí cirt. Rinneadh forfheidhmiú nósanna imeachta agus leigheasanna i gcoinne sáruithe ar chóipcheart a chomhchuibhiú go páirteach ar leibhéal an Aontais.

Ról an Aontais Eorpaigh

Mar thoradh ar ghníomhaíochtaí an Aontais, tá cosaint níos comhchuibhithe do shealbhóirí cirt, costais idirbhirt níos ísle agus rogha níos fearr d’úsáideoirí inneachair, go háirithe tríd an méid seo a leanas:

• creat rialála Eorpach maidir le cóipcheart agus cearta gaolmhara;
• idirphlé cuimsitheach dinimiciúil geallsealbhóirí maidir le cóipcheart agus saincheisteanna gaolmhara a chur chun cinn, chun tuairimí, taithí nithiúil agus ionchur a lorg ó na páirtithe leasmhara uile;
• ról ceannasach san idirbheartaíocht agus sa phlé idirnáisiúnta maidir le cóipcheart agus saincheisteanna gaolmhara.

Tá bearta déanta cheana féin chun digitiú agus scaipeadh na hoidhreachta cultúrtha a éascú sa Treoir maidir le hOibreacha Dílleachta. Cumhdaítear bainistiú agus ceadúnú ceart sa Treoir maidir le Bainistiú Comhcheart agus san idirphlé maidir le Ceadúnais don Eoraip le páirtithe leasmhara.

Glacadh dhá chonradh idirnáisiúnta i réimse an Chóipcheart, Conradh Bhéising 2012 maidir le Taibhithe Closamhairc agus Conradh Marrakech 2013 maidir le daoine lagamhairc san Eagraíocht Dhomhanda um Maoin Intleachtúil (EDMI).