Δέσμη μέτρων για τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες

Ο νόμος για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) και ηπράξη για τηνψηφιακή αγορά (DMA) αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο κανόνων που ισχύουν σε ολόκληρη την ΕΕ. Έχουν δύο βασικούς στόχους:

1. να δημιουργηθεί ένας ασφαλέστερος ψηφιακός χώρος στον οποίο θα προστατεύονται τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων των χρηστών ψηφιακών υπηρεσιών·
2. δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού για την προώθηση της καινοτομίας, της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας, τόσο στην ευρωπαϊκή ενιαία αγορά όσο και παγκοσμίως.

Τι είναι οι ψηφιακές υπηρεσίες;

Οι ψηφιακές υπηρεσίες περιλαμβάνουν μια μεγάλη κατηγορία επιγραμμικών υπηρεσιών, από απλούς ιστότοπους έως υπηρεσίες υποδομών διαδικτύου και επιγραμμικές πλατφόρμες.

Οι κανόνες που καθορίζονται στην πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες αφορούν πρωτίστως τους διαδικτυακούς μεσάζοντες και τις πλατφόρμες. Για παράδειγμα, διαδικτυακές αγορές, κοινωνικά δίκτυα, πλατφόρμες ανταλλαγής περιεχομένου, καταστήματα εφαρμογών και διαδικτυακές πλατφόρμες ταξιδιών και διαμονής.

Ο νόμος για τις ψηφιακές αγορές περιλαμβάνει κανόνες που διέπουν τις επιγραμμικές πλατφόρμες ρυθμιστών της πρόσβασης. Οι πλατφόρμες ρυθμιστών της πρόσβασης είναι ψηφιακές πλατφόρμες με συστημικό ρόλο στην εσωτερική αγορά που λειτουργούν ως σημεία συμφόρησης μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών για σημαντικές ψηφιακές υπηρεσίες. Ορισμένες από αυτές τις υπηρεσίες καλύπτονται επίσης από τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες, αλλά για διαφορετικούς λόγους και με διαφορετικά είδη διατάξεων.

Γιατί είναι απαραίτητες οι DSA και DMA;

Οι ψηφιακές υπηρεσίες επηρεάζουν και διευκολύνουν τη ζωή μας με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Τα χρησιμοποιούμε για να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας, να ψωνίσουμε, να παραγγείλουμε φαγητό, να βρούμε πληροφορίες, να δούμε ταινίες και να ακούσουμε μουσική μέσα από νέες, συνεχώς εξελισσόμενες υπηρεσίες. Οι ψηφιακές υπηρεσίες διευκόλυναν επίσης τις επιχειρήσεις να πραγματοποιούν διασυνοριακές συναλλαγές και να έχουν πρόσβαση σε νέες αγορές.  

Ενώ υπάρχουν πολλά οφέλη από τον ψηφιακό μετασχηματισμό, υπάρχουν και προβλήματα. Βασικό μέλημα είναι το εμπόριο και η ανταλλαγή παράνομων αγαθών, υπηρεσιών και περιεχομένου στο διαδίκτυο. Οι επιγραμμικές υπηρεσίες χρησιμοποιούνται επίσης καταχρηστικά από συστήματα χειραγώγησης αλγοριθμικών συστημάτων για την ενίσχυση της διάδοσης της παραπληροφόρησης, καθώς και για άλλους επιβλαβείς σκοπούς. Οι προκλήσεις αυτές και ο τρόπος με τον οποίο οι πλατφόρμες αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις αυτές έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα θεμελιώδη δικαιώματα στο διαδίκτυο.

Παρά το φάσμα στοχευμένων τομεακών παρεμβάσεων σε επίπεδο ΕΕ, εξακολουθούσαν να υπάρχουν σημαντικά κενά και νομικές επιβαρύνσεις που έπρεπε να αντιμετωπιστούν στις αρχές της δεκαετίας του 2020. Για παράδειγμα, ορισμένες μεγάλες πλατφόρμες ελέγχουν σημαντικά οικοσυστήματα στην ψηφιακή οικονομία. Έχουν αναδειχθεί ως ρυθμιστές της πρόσβασης στις ψηφιακές αγορές, με την εξουσία να ενεργούν ως ιδιωτικοί φορείς χάραξης κανόνων. Οι κανόνες αυτοί οδηγούν ενίοτε σε αθέμιτους όρους για τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν αυτές τις πλατφόρμες και σε λιγότερες επιλογές για τους καταναλωτές.

Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει ένα σύγχρονο νομικό πλαίσιο που διασφαλίζει την ασφάλεια των χρηστών στο διαδίκτυο, καθιερώνει διακυβέρνηση με την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην πρώτη γραμμή της και διατηρεί δίκαιο και ανοικτό περιβάλλον επιγραμμικών πλατφορμών.

Επόμενα βήματα

Μετά την έγκριση της δέσμης μέτρων για τις ψηφιακές υπηρεσίες σε πρώτη ανάγνωση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούλιο του 2022, τόσο η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες όσο και η πράξη για τις ψηφιακές αγορές εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπογράφηκαν από τους προέδρους αμφοτέρων των θεσμικών οργάνων και δημοσιεύθηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα. 

Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα στις 27 Οκτωβρίου 2022 και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 2022. Η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα εφαρμόζεται άμεσα σε ολόκληρη την ΕΕ και θα ισχύει δεκαπέντε μήνες ή από την 1η Ιανουαρίου 2024, ανάλογα με το ποια ημερομηνία θα είναι μεταγενέστερη, μετά την έναρξη ισχύος της.

Όσον αφορά τις επιγραμμικές πλατφόρμες, πρέπει να δημοσιεύουν τον αριθμό των ενεργών χρηστών τους έως τις 17 Φεβρουαρίου 2023. Εάν η πλατφόρμα ή η μηχανή αναζήτησης έχει περισσότερους από 45 εκατομμύρια χρήστες (10 % του πληθυσμού στην Ευρώπη), η Επιτροπή θα ορίσει την υπηρεσία ως πολύ μεγάλη επιγραμμική πλατφόρμα ή πολύ μεγάλη επιγραμμική μηχανή αναζήτησης. Οι υπηρεσίες αυτές θα έχουν στη διάθεσή τους 4 μήνες για να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, η οποία περιλαμβάνει τη διενέργεια και την παροχή στην Επιτροπή της πρώτης ετήσιας εκτίμησης κινδύνου. Τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να διορίσουν συντονιστές ψηφιακών υπηρεσιών έως τις 17 Φεβρουαρίου 2024, όταν και οι πλατφόρμες με λιγότερους από 45 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες πρέπει να συμμορφώνονται με όλους τους κανόνες της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες.

Από τις 12 Οκτωβρίου 2022, η πράξη για τις ψηφιακές αγορές δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα και τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 2022. Πριν από τις 3 Ιουλίου 2023, οι εταιρείες πρέπει να παρέχουν στην Επιτροπή πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό των χρηστών τους, ώστε η Επιτροπή να μπορεί να ορίσει «ρυθμιστές πρόσβασης» πριν από τις 6 Σεπτεμβρίου. Στη συνέχεια, οι ρυθμιστές της πρόσβασης θα έχουν προθεσμία έως τον Μάρτιο του 2024 για να διασφαλίσουν ότι τηρούν τις υποχρεώσεις της πράξης για τις ψηφιακές αγορές.

Εκτιμήσεις επιπτώσεων και δημόσιες διαβουλεύσεις

• Εκτίμηση επιπτώσεων της πρότασης για τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες
• Εκτίμηση επιπτώσεων της πρότασης για την πράξη για τις ψηφιακές αγορές
• Συνοπτική έκθεση σχετικά με την ανοικτή δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη δέσμη μέτρων για τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες
• Ανοικτή δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη δέσμη μέτρων για τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες
• Ανοικτή δημόσια διαβούλευση σχετικά με το εργαλείο ανταγωνισμού
• Αρχικές εκτιμήσεις επιπτώσεων σχετικά με τον νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες
• Αρχική εκτίμηση επιπτώσεων για το εργαλείο εκ των προτέρων