Hoogwaardige datasets: Vragen en antwoorden

• Bepaalde door de overheidssector geproduceerde gegevens zijn met name interessant voor de makers van diensten en toepassingen met toegevoegde waarde. Zo kan het hergebruik van datasets zoals mobiliteit of geolokalisatie van gebouwen zakelijke kansen bieden voor de logistieke of vervoerssector en de efficiëntie van de openbare dienstverlening verbeteren, bijvoorbeeld door inzicht te krijgen in de verkeersstromen om het vervoer efficiënter te maken.
• Datasets zoals meteorologische observatiegegevens, radargegevens, luchtkwaliteit en bodemverontreiniging en geluidsniveaugegevens kunnen ook onderzoek en digitale innovatie en beter geïnformeerde beleidsvorming ondersteunen, met name in de strijd tegen klimaatverandering en de gevolgen daarvan; dit heeft een positieve invloed op de kwaliteit van leven.
• Uitonderzoek en ervaring is gebleken dat overheidsinformatie om een positief effect op de economie te hebben, standaard zo breed mogelijk beschikbaar moet zijn. De aanhoudende technische, juridische en financiële belemmeringen leiden echter tot een situatie waarin overheidsinformatie in Europa niet genoeg wordt gebruikt, ondanks het feit dat het EU-beleid en de EU-wetgeving al bijna 20 jaar bestaan en er op nationaal niveau aanzienlijke investeringen zijn gedaan. De richtlijn inzake open gegevens versterkt de bestaande regels inzake formaten, waardoor uiteenlopende scenario’s voor hergebruik mogelijk zijn, met inbegrip van dynamische gegevens die in realtime worden verstrekt. De richtlijn heeft betrekking op exclusieve praktijken die de beschikbaarheid van overheidsgegevens beperken die verder gaan dan expliciete exclusieve regelingen. De nieuwe regels laten strengere grenzen aan het in rekening brengen, waardoor onbetaalbare kosten als belemmering voor hergebruik worden weggenomen.
• Om deze resterende belemmeringen weg te nemen, verplichtte de Open Data-richtlijn de Europese Commissie om een uitvoeringsverordening vast te stellen waarin concrete HVD’s worden gespecificeerd. Publieke organisaties moeten deze HVD’s kosteloos, in machineleesbare vorm, via Application Programming Interfaces (API’s) en, indien van toepassing, als bulkdownload beschikbaar stellen.
• De richtlijn inzake open gegevens definieert de HVD’s als „documenten die in het bezit zijn van een overheidsinstantie waarvan het hergebruik gepaard gaat met belangrijke voordelen voor de samenleving, het milieu en de economie”. HVD’s zullen herbruikbaar zijn voor elk doeleinde (zoals het geval is bij open data).

• De richtlijn inzake open gegevens bevat zes categorieën HVD’s: geospatiale, Earth-observatie en omgeving, meteorologische, statistieken, bedrijvenen eigendom van bedrijven, en mobiliteit.
• In principe verwijst de lijst van hoogwaardige datasets niet naar persoonsgegevens. Indien bepaalde gegevenssets echter als persoonsgegevens in de lidstaten worden beschouwd of als lidstaten ervoor kiezen de lijst uit te breiden tot persoonsgegevens, moet de naleving van de AVG worden gewaarborgd.
• De richtlijn inzake open gegevens biedt de Commissie de mogelijkheid om dit oorspronkelijke thematische bereik uit te breiden via een gedelegeerde handeling, indien nodig om rekening te houden met technologische en marktontwikkelingen.

• Om de specifieke datasets voor elk van de zes categorieën te kiezen, heeft de Commissie een breed scala aan belanghebbenden geraadpleegd die zowel gegevenshouders als gebruikers vertegenwoordigen.
• Interviews met belanghebbenden maakten het mogelijk een voorlopige „wish list” van datasets te schetsen die als van grote waarde worden beschouwd (uit economisch, maatschappelijk en hergebruiksperspectief).
• Tegelijkertijd heeft de studie ter ondersteuning van de effectbeoordeling alle relevante wetgeving op Europees niveau in kaart gebracht om gegevensvelden te identificeren die al onder de EU-regels vallen. Vervolgens werd in de studie beoordeeld in hoeverre elke dataset inderdaad als „van hoge waarde” kon worden beschouwd, in overeenstemming met de beoordelingscriteria die zijn opgesomd in artikel 14, lid 2, van derichtlijn inzake open gegevens.

• HVD’s zullen de toegangsbelemmeringen voor de Europese datagestuurde markt aanzienlijk verminderen en het volume van hergebruikte datasets vergroten. Dit zal op zijn beurt de opwekking van nieuwe digitale diensten en de verbetering van bestaande diensten of bedrijfsprocessen stimuleren.
• Een betere beschikbaarheid van verschillende statistische datasets (arbeidsmarkt, demografie, industriële output) zal het gemakkelijker maken om de impact van mogelijke beleidsmaatregelen te voorspellen. Bovendien zullen open bedrijfsgegevens de markttransparantie vergroten en een betere toewijzing van particuliere investeringen of overheidssteun mogelijk maken.
• Een ruimere beschikbaarheid van informatie over bedrijven heeft duidelijke sociale voordelen voor gebieden als misdaadbestrijding (met inbegrip van financiële criminaliteit), grotere betrokkenheid van het publiek en transparantie van economische transacties.
• Recente initiatieven om de COVID-19-pandemie tegen te gaan hebben ook aangetoond hoe belangrijk het is om ziekenhuizen, evenementen en bevolkingsgroepen geolokaliseerd te maken.

• HVD’s zijn ontworpen tenbehoeve van kmo’s en start-ups, die vaak buiten de markt blijven omdat zij niet over voldoende personele en financiële middelen beschikken om de kwaliteit van overheidsgegevens te verwerven en te verbeteren.
• Het toegenomen aanbod van gegevens zal het ondernemerschap stimuleren en leiden tot de oprichting van nieuwe bedrijven. Daarnaast kunnen HVD’s een belangrijke enabler worden voor start-ups om hun business cases te valideren en investeerders aan te trekken.
• Open data kan ook kmo’s in staat stellen, waarvoor datasoftwareoplossingen die gebruik maken van overheidsgegevens hun belangrijkste product of dienst kunnen worden.
• Ten slotte zal de vrije beschikbaarheid van gegevens de positie van kmo’s ten opzichte van Big Tech-bedrijven helpen weer in evenwicht te brengen, voor wie de prijs van gegevensverwerving geen significante belemmering vormt.

• Overheidsinstanties hoeven alleen bestaande gegevens beschikbaar te stellen. Zij zullen niet verplicht zijn om nieuwe gegevens te gaan produceren.
• De overheidssector draagt de kosten in verband met de noodzakelijke technische upgrade van de publicatie van gegevens (via API’s) en moet stoppen met het in rekening brengen van vergoedingen voor het hergebruik van HVD’s.
• Dit effect moet worden afgezwakt door de voordelen die voortvloeien uit de betere beschikbaarheid en bruikbaarheid van gegevens in de overheidssector en door de lagere administratieve lasten in verband met de behandeling van verzoeken om hergebruik, onderhandelingen over vergunningen en de verwerking van kosten. De Commissie ondersteunt ook overheidsinstanties met concrete acties in het kader van het programma Digitaal Europa.
• De lijst van HVD’s is opgesteld in samenwerking met de lidstaten en is opgesteld na een grondige effectbeoordeling. Als zodanig bevat het alleen gegevens waarvan het hergebruik voordelen zal opleveren die grotendeels opwegen tegen de kosten in verband met de kosteloze verstrekking ervan.

• Het hergebruik van persoonsgegevens in het bezit van een overheidsinstantie is toegestaan onder twee voorwaarden: de gegevens moeten algemeen toegankelijk zijn[1]voor het publiek en het hergebruik ervan (d.w.z. verwerking van persoonsgegevens) moet worden uitgevoerd met volledige inachtneming van de algemene verordening gegevensbescherming (AVG), die voorrang heeft op de bepalingen van de richtlijn inzake open gegevens.
• De uitvoeringsverordening inzake HVD’s verwijst naar gegevens die binnen het toepassingsgebied van de richtlijn inzake open gegevens vallen en daarom aan dezelfde beperkingen zijn onderworpen. In de ontwerplijst van HVD’s zoals gepresenteerd in de effectbeoordeling wordt in het algemeen voorkomen dat persoonsgegevens in het toepassingsgebied worden opgenomen. Deze keuze was opzettelijk, aangezien de ruime opneming van dergelijke gegevens de juridische haalbaarheid van het initiatief zou verminderen en tegelijkertijd de kosten zou verhogen voor overheidsinstanties die ervoor moeten zorgen dat de AVG wordt nageleefd.

Overheidsinstanties moeten ervoor zorgen dat alle datasets uit de lijst van HVD’s vanaf 9 juni 2024 beschikbaar zijn onder hergebruiksvriendelijke omstandigheden: gratis, in machineleesbaar formaat, via Application Programming Interfaces en, indien van toepassing, als bulkdownload.