Ceisteanna agus Freagraí
- Tá sonraí áirithe a tháirgeann an earnáil phoiblí thar a bheith spéisiúil do chruthaitheoirí seirbhísí agus feidhmeanna breisluacha. Mar shampla, is féidir le hathúsáid tacar sonraí amhail soghluaisteacht nó geologánú foirgneamh deiseanna gnó a chur ar fáil d’earnálacha na lóistíochta nó an iompair, chomh maith le feabhas a chur ar éifeachtúlacht sholáthar na seirbhíse poiblí, mar shampla trí shreafaí tráchta a thuiscint chun an t-iompar a dhéanamh níos éifeachtúla.
- Is féidir letacair sonraí amhail sonraí breathnóireachta meitéareolaíocha, sonraí radair, cáilíocht an aeir agus éilliú ithreach agus sonraí ar leibhéal torainn tacú le taighde agus nuálaíocht dhigiteach chomh maith le ceapadh beartas níos eolasaí, go háirithe sa chomhrac i gcoinne an athraithe aeráide agus a thionchair; tá tionchar dearfach aige sin ar chaighdeán na beatha.
- Is léir ó thaighde agus ó thaithí gur cheart sonraí poiblí a bheith ar fáil mar réamhshocrú chun go mbeidh tionchar dearfach ag faisnéis ón earnáil phoiblí ar an ngeilleagar. Mar sin féin, ós rud é go bhfuil bacainní teicniúla, dlíthiúla agus airgeadais fós ann, tá cás ann nach n-úsáidtear go leor faisnéis ón earnáil phoiblí san Eoraip, in ainneoin go bhfuil beartas agus reachtaíocht an Aontais i bhfeidhm le beagnach 20 bliain anuas agus go ndearnadh infheistíochtaí suntasacha ar an leibhéal náisiúnta. Leis an Treoir maidir le Sonraí Oscailte, neartaítear na rialacha atá ann cheana maidir le formáidí, lena gcumasaítear cásanna athúsáide éagsúla, lena n-áirítear sonraí dinimiciúla a chuirtear ar fáil i bhfíor-am. Tugtar aghaidh sa Treoir ar chleachtais eisiacha lena sriantar infhaighteacht sonraí ón earnáil phoiblí thar shocruithe eisiacha sainráite. Leis na rialacha nua, fágtar teorainneacha níos déine ar mhuirearú, rud a chuireann deireadh le costais thoirmeascacha mar bhac ar athúsáid.
- Chun deireadh a chur leis na bacainní sin atá fós ann, chuir an Treoir maidir le Sonraí Oscailte oibleagáid ar an gCoimisiún Eorpach Rialachán Cur Chun Feidhme a ghlacadh ina sonraítear HVDanna nithiúla. Beidh ar eagraíochtaí na hearnála poiblí na HVDanna sin a chur ar fáil saor in aisce, i bhformáid mheaisín-inléite, trí Chomhéadain Ríomhchláraithe Feidhmchláir (APInna) agus, i gcás inarb ábhartha, mar oll-íoslódáil.
- Sainmhínítear na HVDanna sa Treoir maidir le SonraíOscailte mar “doiciméid atá i seilbh comhlachta earnála poiblí, a mbaineann a n-athúsáid le tairbhí tábhachtacha don tsochaí, don chomhshaol agus don gheilleagar”. Beidh HVDanna in-athúsáidte chun aon chríche (mar is amhlaidh i gcás aon sonraí oscailte).
- Leagtar amach sa Treoir maidir le SonraíOscailte sé chatagóir HVDanna: geospásúil, Ean áth breathnadóireacht agus an comhshaol, meitéareolaíoch, staitisticí, companies agus úinéireacht cuideachtaí, agus soghluaisteacht.
- I bprionsabal, ní thagraíonn liosta na dtacar sonraí ardluacha do shonraí pearsanta. Mar sin féin, má mheastar gur sonraí pearsanta iad tacair sonraí áirithe sna Ballstáit nó má roghnaíonn na Ballstáit an liosta a leathnú chuig sonraí pearsanta, ní mór comhlíonadh RGCS a áirithiú.
- Leis an Treoir maidir le Sonraí Oscailte, ceadaítear don Choimisiún síneadh a chur leis an raon téamach tosaigh sin trí Ghníomh Tarmligthe más gá chun forbairtí teicneolaíochta agus margaidh a léiriú.
- Chun na tacair shonracha sonraí a roghnú faoi gach ceann de na sé chatagóir, chuaigh an Coimisiún i gcomhairle le réimse leathan páirtithe leasmhara a dhéanann ionadaíocht ar shealbhóirí sonraí agus ar úsáideoirí araon.
- Le hagallaimh le páirtithe leasmhara bhíothas in ann achoimre a dhéanamh ar ‘liosta ollmhór’ de thacair sonraí a mheastar a bheith ardluacha (ó thaobh na heacnamaíochta, na sochaí agus na hathúsáide).
- Ag an am céanna, rinneadh an reachtaíocht ábhartha uile ar an leibhéal Eorpach a mhapáil sa Staidéar Tacaíochta um Measúnú Tionchair d’fhonn réimsí sonraí atá cumhdaithe cheana ag rialacha an Aontais a shainaithint. Rinneadh measúnú sa staidéar ansin ar a mhéid a d’fhéadfaí gach tacar sonraí a mheas mar ‘luach ard’, i gcomhréir leis na critéir mheasúnaithe a áirítear in Airteagal 14(2) denTreoir maidir le Sonraí Oscailte.
- Le HVDanna, laghdófar go mór na bacainní iontrála ar mhargadh sonraíbhunaithe na hEorpa agus méadófar líon na dtacar sonraí a athúsáidtear. Spreagfaidh sé sin, dá réir sin, giniúint seirbhísí digiteacha nua agus feabhsú na seirbhísí nó na bpróiseas gnó atá ann cheana.
- Ach tacair sonraí staidrimh éagsúla a bheith ar fáilníos fearr (an margadh saothair, an déimeagrafaic, an t-aschur tionsclaíoch), beidh sé níos éasca tionchar na mbeart beartais a d’fhéadfadh a bheith ann a thuar. Ina theannta sin, cuirfidh sonraí oscailte cuideachtaí le trédhearcacht an mhargaidh, rud a fhágfaidh go mbeifear in ann infheistíocht phríobháideach nó tacaíocht phoiblí a leithdháileadh ar bhealach níos fearr.
- Tá tairbhí sóisialta soiléire ag baint le hinfhaighteacht níos leithne faisnéise faoi chuideachtaí do réimsí amhail an choireacht a chomhrac (lena n-áirítear coireacht airgeadais), rannpháirtíocht mhéadaithe an phobail agus trédhearcacht idirbheart eacnamaíoch.
- Léirigh tionscnaimh a rinneadh le déanaí maidir le srian a chur ar phaindéim COVID-19 a thábhachtaí atá sé ospidéil, imeachtaí agus daonraí a gheologánú.
- Ceapadh HVDannachun tairbhe FBManna agus gnólachtaí nuathionscanta, agusisminic a dhúntar amach ón margadh iad toisc nach bhfuil dóthain acmhainní daonna agus airgeadais acu chun cáilíocht sonraí ón earnáil phoiblí a fháil agus a fheabhsú.
- Cuirfidh an méadú ar sholáthar sonraí leis an bhfiontraíocht agus cruthófar cuideachtaí nua dá bharr. Ina theannta sin, is féidir le HVDanna a bheith ina gcumasóir tábhachtach do ghnólachtaí nuathionscanta chun a gcásanna gnó a bhailíochtú agus infheisteoirí a mhealladh.
- Is féidir le sonraí oscailte FBManna a chumhachtú freisin, a bhféadfadh réitigh bogearraí sonraí a úsáideann sonraí earnála poiblí a bheith ina bpríomhtháirge nó ina bpríomhsheirbhís dóibh.
- Ar deireadh, cabhróidh infhaighteacht sonraí saor in aisce le hathchothromú a dhéanamh ar staid FBManna i ndáil le cuideachtaí Mórtheicneolaíochta, nach bac suntasach é an praghas a bhaineann le sonraí a fháil.
- Ní bheidh ar údaráisphoiblí ach sonraí atá ann cheana a chur ar fáil. Ní bheidh aon oibleagáid orthu tosú ar shonraí nua a tháirgeadh.
- Seasfaidh an earnáil phoiblí na costais a bhaineann leis an uasghrádú teicniúil is gá ar fhoilsiú sonraí (trí APInna) agus beidh uirthi éirí as táillí a ghearradh ar athúsáid HVDanna.
- Ba cheartan tionchar sin a mhaolú leis na tairbhí a eascraíonn as infhaighteacht agus inúsáidteacht níos fearr sonraí laistigh den earnáil phoiblí agus leis an ualach riaracháin níos ísle a bhaineann le hiarrataí ar athúsáid a láimhseáil, le caibidlíocht maidir le ceadúnú agus le muirir a phróiseáil. Tacaíonn an Coimisiún freisin le comhlachtaí earnála poiblí trí ghníomhaíochtaí nithiúla a dhéanamh faoin gClár don Eoraip Dhigiteach.
- Dréachtaíodh liosta HVDanna i gcomhar leis na Ballstáit agus ullmhaíodh é tar éis measúnú tionchair críochnúil a dhéanamh. Dá réir sin, níl ann ach sonraí a nginfidh a n-athúsáid tairbhí is mó ná na costais a bhaineann lena sholáthar saor in aisce.
- Ceadaítear sonraí pearsanta atá i seilbh comhlachta earnála poiblí aathúsáid faoi dhá choinníoll: ní mór rochtain ghinearálta a bheith ag an bpobal ar na sonraí[1]agus ní mór a n-athúsáid (i.e. próiseáil sonraí pearsanta) a dhéanamh agus lánurraim á tabhairt don Rialachán Ginearálta maidir le Cosaint Sonraí (RGCS), a bhfuil tosaíocht aige ar fhorálacha na Treorach maidir le Sonraí Oscailte.
- Tagraíonnan Rialachán Cur Chun Feidhme maidir le HVDanna do shonraí a thagann faoi raon feidhme na Treorach maidir le Sonraí Oscailte agus, dá bhrí sin, tá sé faoi réir na dteorainneacha céanna. Tríd is tríd, seachnaítear sonraí pearsanta a áireamh ina raon feidhme i ndréachtliosta na HVDanna mar a chuirtear i láthair iad sa Mheasúnú Tionchair. Rinneadh an rogha sin d’aon ghnó, toisc go laghdódh cuimsiú leathan na sonraí sin indéantacht dhlíthiúil an tionscnaimh agus, ag an am céanna, mhéadódh sé na costais do chomhlachtaí earnála poiblí ar gá dóibh comhlíonadh RGCS a áirithiú.
[1] De ghnáth, ciallaíonn sé sin gur féidir le saoránaigh agus gnólachtaí rochtain ar na sonraí sin a iarraidh faoi dhlíthe náisiúnta maidir le saor-rochtain ar fhaisnéis. Is féidir le reachtaíocht na mBallstát foráil a dhéanamh freisin go bhfuil sonraí áirithe atá i seilbh phoiblí eisiata ó rochtain ar fhorais cosanta sonraí pearsanta, agus sa chás sin ní thagann siad faoi raon feidhme na Treorach maidir le Sonraí Oscailte.
Ní mór d’údaráis phoiblí a áirithiú go mbeidh na tacair sonraí uile ó liosta na HVDanna ar fáil ón 9 Meitheamh 2024 ar aghaidh faoi choinníollacha atá áisiúil don athúsáid: saor in aisce, i bhformáid mheaisín-inléite, trí Chomhéadain Ríomhchláraithe Feidhmchláir agus, i gcás inarb ábhartha, mar oll-íoslódáil.