
© gorodenkoff - iStock Getty Images Plus
Is é is aidhm don togra rialála ceanglais agus oibleagáidí soiléire a chur ar fáil d’fhorbróirí, d’imlonnóirí agus d’úsáideoirí intleachta saorga maidir le húsáidí sonracha IS. Ag an am céanna, féachtar leis an togra ualaí riaracháin agus airgeadais a laghdú do ghnólachtaí, go háirithe d’fhiontair bheaga agus mheánmhéide (FBManna).
Tá an togra mar chuid de phacáiste IS níos leithne, lena n-áirítear freisin an Plean Comhordaithe nuashonraithe maidir leis an Intleacht Shaorga. Le chéile, ráthófar leis an gcreat rialála agus leis an bPlean Comhordaithe sábháilteacht agus cearta bunúsacha daoine agus gnólachtaí a mhéid a bhaineann leis an intleacht shaorga. Agus, neartóidh siad an glacadh, an infheistíocht agus an nuálaíocht san intleacht shaorga ar fud an Aontais.
Cén fáth a bhfuil rialacha maidir leis an intleacht shaorga de dhíth orainn?
Leis an rialachán maidir leis an intleacht shaorga atá beartaithe, cinntítear gur féidir le muintir na hEorpa muinín a bheith acu as a bhfuil le tairiscint ag an intleacht shaorga. Cé go bhfuil formhór na gcóras intleachta saorga teoranta d’aon riosca agus gur féidir leo rannchuidiú le go leor dúshlán sochaíoch a réiteach, cruthaíonn córais intleachta saorga áirithe rioscaí nach mór dúinn aghaidh a thabhairt orthu chun torthaí neamh-inmhianaithe a sheachaint.
Mar shampla, is minic nach féidir a fháil amach cén fáth a bhfuil cinneadh nó tuar déanta ag córas intleachta saorga agus go ndearna sé gníomhaíocht ar leith. Mar sin, d’fhéadfadh sé a bheith deacair a mheas an raibh duine faoi mhíbhuntáiste éagórach, mar shampla i gcinneadh fruilithe nó in iarratas ar scéim leasa phoiblí.
Cé go dtugtar cosaint áirithe leis an reachtaíocht atá ann cheana, ní leor aghaidh a thabhairt ar na dúshláin shonracha a d’fhéadfadh a bheith ag baint le córais intleachta saorga.
Leis na rialacha atá beartaithe, déanfar an méid seo a leanas:
- aghaidh a thabhairt ar na rioscaí a chruthaítear go sonrach le feidhmchláir IS;
- liosta feidhmeanna ardriosca a mholadh;
- ceanglais shoiléire a leagan síos do chórais intleachta saorga le haghaidh feidhmchláir ardriosca;
- oibleagáidí sonracha a shainiú d’úsáideoirí IS agus do sholáthraithe feidhmchlár ardriosca;
- measúnú comhréireachta a mholadh sula gcuirfear an córas intleachta saorga i mbun seirbhíse nó sula gcuirfear ar an margadh é;
- forfheidhmiú a mholadh tar éis córas intleachta saorga den sórt sin a chur ar an margadh;
- struchtúr rialachais a mholadh ar an leibhéal Eorpach agus ar an leibhéal náisiúnta.
Cur chuige rioscabhunaithe
Sainítear 4 leibhéal riosca san intleacht shaorga sa Chreat Rialála:
- Riosca do-ghlactha
- Ardriosca
- Riosca teoranta
- Riosca íosta nó gan riosca ar bith
Riosca do-ghlactha
Meastar go bhfuil gach córas intleachta saorga ina bhagairt shoiléir ar shábháilteacht, ar shlite beatha agus ar chearta daoine, ó scóráil shóisialta ag rialtais go bréagáin a úsáideann cúnamh gutha a spreagann iompar contúirteach.
Ardriosca
Áirítear ar na córais intleachta saorga a shainaithnítear mar chórais ardriosca teicneolaíocht intleachta saorga a úsáidtear sna réimsí seo a leanas:
- bonneagair chriticiúla (e.g. iompar), a d’fhéadfadh beatha agus sláinte na saoránach a chur i mbaol;
- oideachas nó gairmoiliúint, a d’fhéadfadh rochtain ar oideachas agus ar chúrsa gairmiúil shaol duine a chinneadh (e.g. scrúduithe a scóráil);
- comhpháirteanna sábháilteachta táirgí (e.g. feidhm IS sa mháinliacht róbatchuidithe);
- fostaíocht, bainistiú oibrithe agus rochtain ar fhéinfhostaíocht (e.g. bogearraí sórtála CV le haghaidh nósanna imeachta earcaíochta);
- seirbhísí riachtanacha príobháideacha agus poiblí (e.g. scóráil creidmheasa lena ndiúltaítear deis do shaoránaigh iasacht a fháil);
- forfheidhmiú an dlí a d’fhéadfadh cur isteach ar chearta bunúsacha daoine (e.g. meastóireacht ar iontaofacht na fianaise);
- bainistiú imirce, tearmainn agus rialaithe teorann (e.g. barántúlacht doiciméad taistil a fhíorú);
- riar an cheartais agus na bpróiseas daonlathach (e.g. an dlí a chur i bhfeidhm ar shraith nithiúil fíricí).
Beidh córais intleachta saorga ardriosca faoi réir oibleagáidí diana sular féidir iad a chur ar an margadh:
- córais leordhóthanacha um measúnú riosca agus um maolú riosca;
- na tacair sonraí ar ardchaighdeán a chuireann leis an gcóras chun rioscaí agus torthaí idirdhealaitheacha a íoslaghdú;
- gníomhaíocht a logáil chun inrianaitheacht torthaí a áirithiú;
- doiciméadacht mhionsonraithe ina soláthraítear an fhaisnéis uile is gá maidir leis an gcóras agus an cuspóir atá leis do na húdaráis measúnú a dhéanamh ar a chomhlíontacht;
- faisnéis shoiléir agus leordhóthanach don úsáideoir;
- bearta iomchuí formhaoirseachta daonna chun an riosca a íoslaghdú;
- ardleibhéal stóinseachta, slándála agus cruinnis.
Meastar go bhfuil riosca ard ag baint le gach cianchóras sainaitheanta bithmhéadraí agus go bhfuil siad faoi réir diancheanglais. Tá toirmeasc, i bprionsabal, ar chian-sainaithint bhithmhéadrach a úsáid i spásanna a bhfuil rochtain ag an bpobal orthu chun críocha fhorfheidhmiú an dlí.
Sainmhínítear agus rialaítear eisceachtaí cúnga go docht, amhail nuair is gá sin chun leanbh ar iarraidh a chuardach, chun garbhagairt shonrach sceimhlitheoireachta a chosc nó chun déantóir ciona choiriúil thromchúisigh nó amhrastach ciona choiriúil thromchúisigh a bhrath, a aimsiú, a shainaithint nó a ionchúiseamh.
Tá úsáid den sórt sin faoi réir údarú ó chomhlacht breithiúnach nó ó chomhlacht neamhspleách eile agus faoi réir teorainneacha ama iomchuí, raon geografach agus na bunachair sonraí atá á gcuardach.
Riosca teoranta
Baineann riosca teoranta le córais intleachta saorga a bhfuil oibleagáidí sonracha trédhearcachta ag baint leo. Agus córais intleachta saorga amhail botaí comhrá á n-úsáid acu, ba cheart d’úsáideoirí a bheith ar an eolas go bhfuil siad ag idirghníomhú le meaisín ionas gur féidir leo cinneadh eolasach a dhéanamh leanúint ar aghaidh nó dul siar.
Riosca íosta nó gan riosca ar bith
Ceadaítear leis an togra úsáid saor in aisce a bhaint as IS lena ngabhann riosca íosta. Áirítear leis sin feidhmchláir amhail físchluichí IS-chumasaithe nó scagairí turscair. Tá formhór mór na gcóras intleachta saorga atá in úsáid san Aontas faoi láthair sa chatagóir sin.
A luaithe a bheidh córas intleachta saorga ar an margadh, bíonn na húdaráis i gceannas ar fhaireachas margaidh, áirithíonn úsáideoirí maoirseacht agus faireachán daonna, agus tá córas faireacháin iarmhargaidh i bhfeidhm ag soláthraithe. Déanfaidh soláthraithe agus úsáideoirí teagmhais thromchúiseacha agus mífheidhmiú a thuairisciú freisin.
Reachtaíocht a sheasfaidh an aimsir
Ós rud é gur teicneolaíocht í an intleacht shaorga atá ag athrú go tapa, tá cur chuige a sheasfaidh an aimsir ag an togra, rud a fhágann gur féidir rialacha a chur in oiriúint d’athruithe teicneolaíochta. Ba cheart feidhmchláir intleachta saorga a bheith fós iontaofa fiú tar éis dóibh a bheith curtha ar an margadh. Chuige sin, tá gá le bainistíocht leanúnach cáilíochta agus riosca ó sholáthraithe.
Na chéad chéimeanna eile
Tar éis an togra ón gCoimisiún i mí Aibreáin 2021, d’fhéadfadh an rialachán teacht i bhfeidhm go déanach in 2023 in idirthréimhse. Sa tréimhse sin, dhéanfaí caighdeáin a shainordú agus a fhorbairt, agus bheadh na struchtúir rialachais ag feidhmiú. Is é an dara leath de 2024 an t-am is luaithe a d’fhéadfadh an rialachán a bheith infheidhme maidir le hoibreoirí agus na caighdeáin réidh agus na chéad mheasúnuithe comhréireachta déanta.
An Nuacht is Déanaí
Factsheet / infographic
Ábhar Gaolmhar
An Pictiúr Mór
Cur chuige an Aontais i leith ionaid intleachta saorga maidir le barr feabhais agus muinín, arb é is aidhm dó borradh a chur faoin acmhainneacht taighde agus thionsclaíoch agus sábháilteacht agus cearta bunúsacha á n-áirithiú ag an am céanna.
Léargas níos doimhne
Spreagfaidh an Comhshocrú um an Intleacht Shaorga cuideachtaí agus tacóidh sé leo agus iad ag pleanáil roimh ré do na bearta dá bhforáiltear sa Ghníomh um an Intleacht Shaorga.
Féach freisin
Leis an tionscnamh for-rochtana idirnáisiúnta don intleacht shaorga atá dírithe ar an duine, cuideofar le fís an Aontais maidir leis an intleacht shaorga inbhuanaithe agus iontaofa a chur chun cinn.
Is é is aidhm don Phlean Comhordaithe maidir leis an Intleacht Shaorga dlús a chur le hinfheistíocht san intleacht shaorga, gníomhú maidir le straitéisí agus cláir intleachta saorga agus beartas intleachta saorga a ailíniú chun ilroinnt san Eoraip a sheachaint.
Cheap an Coimisiún Eorpach grúpa saineolaithe chun comhairle a chur ar fáil maidir lena straitéis intleachta saorga.
Is tionscnamh de chuid an Choimisiúin Eorpaigh í an Chomhghuaillíocht Eorpach um Intleacht Shaorga chun idirphlé beartais oscailte a bhunú maidir leis an Intleacht Shaorga. Ó seoladh é in 2018, tá thart ar 6000 geallsealbhóir gafa ag an gComhghuaillíocht intleachta saorga trí...