Computing avvanzat

Illum il-ġurnata, ħafna min-nies jafu x’inhi gigabyte — hija kejl ta’ ħżin tad-data, waħda minnhom hija biżżejjed biex iżżomm 20 album tal-mużika jew 542 kopja ta’ Gwerra u Paċi.

Imma, tafu x’inhi gigaflops? Din daqsxejn iktar ikkumplikata. Gigaflops hija kejl tal-prestazzjoni tal-kompjuter. FLOPS (jew flops) huma operazzjonijiet b’punti varjabbli fis-sekonda, u gigaflops hija bejn wieħed u ieħor biljun operazzjoni b’punt varjabbli fis-sekonda. Il-kompjuter laptop medju jista’ jaħdem bejn 250 gigaflops u 400 gigaflops — biżżejjed għall-ibbrawżjar tal-internet, għat-tħaddim tas-software tal-uffiċċju, għal-logħob, u għat-tħaddim ta’ software li jeditja r-ritratti.

Madankollu, il-laptops mhumiex l-aktar kompjuters b’saħħithom li jeżistu. Dak l-unur jappartjeni għall-magni fil-kategorija tal-computing ta’ prestazzjoni għolja, jew l-HPC fil-qosor. Is-sistemi tal-HPC ma jitkejlux f’gigaflops iżda f’petaflops: miljun biljun operazzjoni fis-sekonda. Dalwaqt jibdew jitkejlu f’exapflops, li jwettqu triljun operazzjoni fis-sekonda — l-istess bħal qawwa komputazzjonali tal-mobiles fl-UE f’daqqa. Eżempju wieħed tal-HPC illum huwa l-kofinanzjament tal-UE Supercomputer LUMI fil-Finlandja, li kapaċi jilħaq 550 petaflops. Dan huwa l-istess bħall-potenza ta’ miljun u nofs laptops f’daqqa. Jekk dawn il-laptops jitqiegħdu fuq xulxin, jagħmlu torri għoli iktar minn 23 kilometru.

Is-sistemi tal-HPC u dak li jagħmlu diġà huma ċentrali għal ħajjitna. Iwettqu kompiti kumplessi fejn jeħtieġ li jiġi analizzat għadd kbir ta’ data u jippermettulna li noħolqu mudelli biex nistudjaw u nifhmu aħjar l-isfidi kumplessi, bħas-simulazzjoni tal-molekuli tad-droga għall-mediċini, l-ippjanar rurali u urban, u t-tfassil ta’ materjali, karozzi u inġenji tal-ajru ġodda.

Fil-futur qarib, se jitħaddmu proġetti ġodda u eċitanti tal-UE, immexxija mis-sistemi tal-HPC, biex tinħoloq tewmija diġitali tad-Dinja; dawn il-proġetti se jkunu qed jissimulaw u jipprevedu aħjar il-bidliet ambjentali u dawk relatati mal-klima, u jgħinu lil dawk li jieħdu d-deċiżjonijiet biex jippjanaw u jiffaċċjaw l-impatti aħjar. Hemm ukoll pjanijiet għal tewmi diġitali tal-bniedem, li teoretikament  jippermettilna nfasslu trattamenti mediċi apposta għal kull individwu.

L-UE tippjana li tiffinanzja proġetti li jgħaqqdu l-mekkanika kwantistika u l-computing ma’ dawn is-sistemi tal-HPC. Dan jippermetti simulazzjonijiet aktar kumplessi f’oqsma bħall-iskoperta tad-drogi, il-komunikazzjoni sigura u kriptata, u arloġġi ultrapreċiżi.

Is-sistemi tal-HPC huma impressjonanti, iżda huma kumplessi u għaljin. L-ebda pajjiż Ewropew wieħed ma jista’ jagħmel dan waħdu u jistenna li jikkompeti globalment fil-ħolqien tas-sistemi tal-HPC. Huwa għalhekk li l-UE ħolqot l-Impriża Konġunta għall-Computing ta’ Prestazzjoni Għolja Ewropew (Impriża Konġunta EuroHPC). Dan il-korp ilaqqa’ flimkien ir-riżorsi mill-UE, mill-pajjiżi parteċipanti u mis-sħab privati, biex isaħħaħ il-pożizzjoni tal-Ewropa bħala potenza ewlenija fl-HPC, u billi jagħmel din ir-riżorsa disponibbli għar-riċerkaturi Ewropej, għall-industrija u għan-negozji iżgħar.

L-UE tippjana li tinvesti €8 biljun aktar sal-2033 fis-sistemi tal-HPC. U, sabiex tgħin lill-UE ssir mexxejja dinjija fil-computing u fit-teknoloġiji kwantistiċi, hi qed tgħin fil-finanzjament ta’ proġetti li jlaqqgħu flimkien riċerkaturi u atturi tal-industrija fil-kwantum.

Żewġ teknoloġiji essenzjali għall-futur tal-computing u ta’ oqsma oħra huma l-fotonika u l-elettronika.

Il-fotonika u l-elettronika huma dawk li bihom jaħdem il-mobile tiegħek, dawk li jżommu l-konnessjoni tal-internet tiegħek rapida u t-trasport sikur. U, joffru soluzzjonijiet fil-kura tas-saħħa, fl-enerġija u fit-tibdil fil-klima.

L-UE żviluppat strateġija biex tiżgura li l-Ewropa tkun minn ta’ quddiem fit-tfassil u fil-manifattura tal-fotonika u l-elettronika. It-tmexxija Ewropea fit-teknoloġiji abilitanti essenzjali (KETs) se ġġib benefiċċji kbar għall-ekonomija matul id-Deċennju Diġitali, inkluża spinta fil-produttività, fit-tkabbir u fl-impjiegi.

B’mod partikolari, il-Kummissjoni qed taħdem biex tiżviluppa approċċ komuni għall-fotonika bil-Pjattaforma Ewropea għat-Teknoloġija Photonics21. Permezz tal-kollaborazzjoni fl-industrija, fix-xjenza u fil-politika, l-Ewropa tista’ taċċellera l-innovazzjoni, tagħti spinta lill-manifattura u ssir mexxejja fil-fotonika.

Meta l-KETs jibdew isiru aktar kumplessi, l-industrija u l-intrapriżi żgħar u medji (SMEs) jibdew isibuha aktar diffiċli biex jibbenefikaw bis-sħiħ mill-potenzjal tal-innovazzjoni li jġibu magħhom. Sabiex ikunu jistgħu jibbenefikaw minn dan il-potenzjal, l-industrija u l-SMEs ikollhom bżonn l-aċċess għal dawn it-teknoloġiji, u l-appoġġ biex jiżviluppaw u jittestjaw l-innovazzjonijiet qabel ma jidħlu fis-suq.

L-istrateġija industrijali l-ġdida tuża l-appoġġ mill-programmi Orizzont Ewropa u Ewropa Diġitali, u anki l-Fondi Strutturali u ta’ Investiment Ewropej, biex tgħin lill-industrija u lill-SMEs jibbenefikaw mill-KETs.