De richtlijn betreffende open gegevens en het hergebruik van overheidsinformatie bevat gemeenschappelijke regels voor een Europese markt voor overheidsgegevens.
De richtlijn inzake open data en het hergebruik van overheidsinformatie, ook bekend als de richtlijn inzake open data, is op 16 juli 2019 in werking getreden ter vervanging van de richtlijn overheidsinformatie (PSI).
Het herzieningsproces dat heeft geleid tot de vaststelling van de richtlijn inzake open data is in 2017 van start gegaan. De Europese Commissie heeft een openbare onlineraadpleging geopend over de herziening van Richtlijn 2013/37/EU, waarbij de richtlijn overheidsinformatie is gewijzigd.
Voortbouwend op de resultaten van de raadpleging heeft de Europese Commissie op 25 april 2018 samen met een uitgebreide evaluatie van de richtlijn en een effectbeoordeling een voorstel voor een herziening van de richtlijn goedgekeurd.
De onderhandelaars van het Europees Parlement, de Raad van de EU en de Commissie hebben in januari 2019 overeenstemming bereikt over de door de Commissie voorgestelde herziening. Toen de richtlijn in juni 2019 werd aangenomen, werd de richtlijn omgedoopt tot de richtlijn inzake open data en overheidsinformatie en zal zij de publieke sector en door de overheid gefinancierde gegevens herbruikbaar maken.
De richtlijn overheidsinformatie richt zich op de economische aspecten van het hergebruik van informatie in plaats van op de toegang tot informatie voor burgers. Zij moedigt de EU-landen aan om zoveel mogelijk informatie beschikbaar te stellen voor hergebruik. Het gaat over materiaal dat in handen is van overheidsinstanties in de EU-landen, op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Dit omvat materiaal dat in handen is van ministeries, overheidsinstellingen, gemeenten en organisaties die voornamelijk worden gefinancierd door of onder controle van overheidsinstanties zoals meteorologische instituten.
Inhoud die in het bezit is van musea, bibliotheken en archieven valt ook onder het toepassingsgebied van de richtlijn na de herziening in 2013.
De richtlijn heeft betrekking op geschreven teksten, databanken, audiobestanden en filmfragmenten. Het is niet van toepassing op de richtlijn inzake onderwijs, wetenschap en open data.
De richtlijn is opgebouwd rond twee belangrijke onderdelen van de interne markt: transparantie en eerlijke concurrentie.
Zodra de nieuwe regels volledig op nationaal niveau zijn omgezet, zullen zij:
- de publicatie van dynamische gegevens en het gebruik van Application Programme Interfaces (API’s) stimuleren;
- beperking van de uitzonderingen op grond waarvan overheidsinstanties momenteel meer dan de marginale verspreidingskosten voor het hergebruik van hun gegevens in rekening kunnen brengen;
- het toepassingsgebied van de richtlijn uitbreiden tot:
- Gegevens die in het bezit zijn van overheidsbedrijven, volgens een specifieke reeks regels. In beginsel is de richtlijn alleen van toepassing op gegevens die de ondernemingen voor hergebruik ter beschikking stellen. De kosten voor het hergebruik van dergelijke gegevens kunnen hoger liggen dan de marginale kosten voor verspreiding;
- Onderzoeksgegevens die voortvloeien uit overheidsfinanciering — de lidstaten zullen worden verzocht beleid te ontwikkelen voor open toegang tot door de overheid gefinancierde onderzoeksgegevens. Nieuwe regels zullen ook de herbruikbaarheid van onderzoeksgegevens die reeds in open repositories zijn opgenomen, vergemakkelijken.
- de transparantievereisten voor publiek-private overeenkomsten op het gebied van overheidsinformatie aanscherpen en exclusieve regelingen vermijden.
De richtlijn inzake open gegevens vereist de vaststelling door de Commissie via een toekomstige uitvoeringshandeling van een lijst van hoogwaardige datasets die kosteloos moet worden verstrekt. Deze datasets, die moeten worden geïdentificeerd binnen een thematisch bereik dat wordt beschreven in de bijlage bij de richtlijn, hebben een groot commercieel potentieel en kunnen de opkomst van EU-brede informatieproducten met toegevoegde waarde versnellen. Ze zullen dienen als belangrijke gegevensbronnen voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.
Omzetting in nationaal recht
De EU-landen moesten Richtlijn (EU) 2019/1024 uiterlijk op 16 juli 2021 omzetten.
Zie ons gedetailleerde overzicht van de wetgeving ter uitvoering van de vroegere „PSI-richtlijn” in elk EU-land en de landen van de Europese Economische Ruimte.
Naar een lijst met high-Value datasets
De richtlijn introduceert het concept van hoogwaardige datasets. Het hergebruik van hoogwaardige datasets, gedefinieerd als documenten, houdt verband met belangrijke voordelen voor de samenleving en de economie. Ze zijn onderworpen aan een aparte reeks regels die ervoor zorgen dat ze gratis beschikbaar zijn, in machinaal leesbare formaten. Ze worden aangeboden via Application Programming Interfaces (API’s) en, indien relevant, als een bulk download. Het thematische toepassingsgebied van hoogwaardige datasets is opgenomen in een bijlage bij de richtlijn.
De thematische categorieën van hoogwaardige datasets als bedoeld in artikel 13, lid 1, van de richtlijn zijn:
- geospatiale
- aardobservatie en omgeving
- meteorologische
- statistieken
- bedrijven en bedrijfseigendom
- mobiliteit
In 2021 zal de Commissie door middel van een uitvoeringshandeling een lijst van specifieke hoogwaardige datasets vaststellen. Dit gebeurt binnen de gestelde grenzen en met de hulp van een Comité voor open data en het hergebruik van overheidsinformatie, bestaande uit vertegenwoordigers van EU-landen.
Meer informatie over het Comité open data en het hergebruik van overheidsinformatie (Code: C51600) is beschikbaar in het comitologieregister.
Hoe zit het met de documenten van de Commissie?
De richtlijn legt alleen verplichtingen op aan de lidstaten. Daarom heeft de Commissie een afzonderlijk besluit genomen om het hergebruik van haar eigen documenten toe te staan — die verder gaat dan de regels van de vroegere „PSI-richtlijn”.
