Data miftuħa

Fl-UE, is-settur pubbliku huwa wieħed mill-aktar data intensiva f’termini tal-ammont ta’ data li jiġġenera, jiġbor u jħallas. Eżempji jinkludu data dwar it-temp, informazzjoni ġeografika, statistika,data ta’ proġetti ta’ riċerka ffinanzjata pubblikament u kotba tal-libreriji diġitizzati. Data pubblika “miftuħa” tirreferi għall-informazzjoni tas-settur pubbliku (PSI) li hija aċċessibbli u li tista’ tintuża mill-ġdid, preferibbilment mingħajr restrizzjonijiet.

Il-fatt li d-data tas-settur pubbliku titħalla terġa’ tintuża għal skopijiet oħra, inklużi dawk kummerċjali, jista’:

• irawwem it-tkabbir ekonomiku u l-innovazzjoni permezz tal-iżvilupp ta’ prodotti u servizzi ġodda;
• tgħin biex jiġu indirizzati l-isfidi tas -soċjetàpermezz ta’ soluzzjonijiet innovattivi, bħalfil-kura tas-saħħa u t-trasport;
• jissaħħaħ it-tfassil tal-politika bbażat fuq l-evidenza u tingħata spinta lill-effiċjenza fl-amministrazzjonijiet pubbliċi;
• isiru assi vitali għall-iżvilupp ta’ teknoloġiji ġodda bħall-intelliġenza artifiċjali (IA), li teħtieġ l-ipproċessar ta’ ammonti kbar ta’ data ta’ kwalità għolja;
• titrawwem il-parteċipazzjoni taċ-ċittadini fil-ħajja politika u soċjali, u tiżdied it-trasparenza tal-gvern.

Id-Direttiva attwalidwar id-data miftuħa u l-użu mill-ġdid tal-informazzjoni tas-settur pubbliku, magħrufa wkoll bħala d-Direttiva dwar id-Data Miftuħa, daħlet fis-seħħ fis-16 ta’ Lulju 2019, u ħadet post id-Direttiva PSI tal-2003. Hija tibni fuq żewġ elementi ewlenin tas-suq intern: it-trasparenza u l-kompetizzjoni ġusta.

Il-pajjiżi tal-UE kienu meħtieġa jittrasponu d-Direttiva dwar id-Data Miftuħa sas-16 ta’ Lulju 2021. Il-miżuri nazzjonali ta’ traspożizzjoni kkomunikati mill-Istati Membri huma disponibbli hawnhekk.

Skont dawn ir-regoli:

• Id-data tas-settur pubbliku li hija aċċessibbli skont il-liġijiet nazzjonali dwar il-libertà tal-informazzjoni hija fil-prinċipju disponibbli għall-użu mill-ġdid. Il-korpi tas-settur pubbliku jenħtieġ li ma jitolbux aktar mill-ispiża marġinali għall-użu mill-ġdid tad-data tagħhom, ħlief f’każijiet limitati ħafna. Dan jippermetti li aktar SMEs u negozji ġodda jidħlu fi swieq ġodda billi jiżviluppaw prodotti u servizzi bbażati fuq id-data.
• Tingħata attenzjoni partikolari lis-settijiet tad-data ta’ valur għoli, li l-użu mill-ġdid tagħhom joffri benefiċċji sinifikanti għas-soċjetà u l-ekonomija. Dawn is-settijiet tad-data jridu jkunu disponibbli mingħajr ħlas, f’formati li jinqraw minn magna, u permezz ta’ APIs u tniżżil f’ammonti kbar. Fil-limiti tal- kampta’ applikazzjoni tematiku stabbilit fl-anness għad-Direttiva, u bl-assistenza ta’ Kumitat magħmul minn rappreżentanti tal-pajjiżi tal-UE, il-Kummissjoni adottat lista ta’ settijiet tad-data speċifiċi ta’ valur għoli.
• Aktar data f’ħin reali, disponibbli permezz tal-APIs, tista’ tippermetti lill-kumpaniji, speċjalment lin-negozji ġodda, joħolqu prodotti u servizzi innovattivi, bħall-apps tal-mobbiltà.
• L-impriżi pubbliċi fis-setturi tat-trasport u tal-utilitajiet jiġġeneraw data ta’ valur meta jipprovdu servizzi fl-interess ġenerali. Meta jagħmlu din id-data disponibbli, huma jridu jaderixxu mal-prinċipji tat-trasparenza, tan-nondiskriminazzjoni u tan-nonesklużjoni u jużaw formati tad-data u metodi ta’ disseminazzjoni xierqa. Huma xorta jistgħu jistabbilixxu imposti raġonevoli biex jirkupraw l-ispejjeż tal-produzzjoni tad-data u biex jagħmluha disponibbli għall-użu mill-ġdid.
• Xi korpi pubbliċi jinvolvu ruħhom fi ftehimiet kumplessi dwar id-data ma’ ditti privati, li jistgħu jwasslu għall-“imblukkar” tal-informazzjoni tas-settur pubbliku minn ftit sħab privati. Id-Direttiva tinkludi salvagwardji biex tissaħħaħ it-trasparenza u jiġu limitati dawn il-ftehimiet.
• Id-Direttiva tkopri wkoll id-data tar-riċerka ffinanzjata mill-fondi pubbliċi: Il-pajjiżi tal-UE jridu jiżviluppaw politiki ta’ aċċess miftuħ għal tali data, filwaqt li jiżguraw regoli armonizzati għall-użu mill-ġdid tagħha meta jkunu aċċessibbli permezz ta’ repożitorji.

Il-Kummissjoni tmexxi bl-eżempju, b’qafas legalisolidu għall-użu mill-ġdid tad-data tagħha stess, ikkumplimentata mill-portal uffiċjali ffinanzjat mill-UEgħad-data Ewropea. Settijiet ta’ data mill-Istati Membri tal-UE u l-istituzzjonijiet u l-aġenziji tal-UE huma disponibbli fuq il-portal, kif ukoll materjal ta’ taħriġ dwar l-użu mill-ġdid ta’ data miftuħa u bażi tad-data ta’ studji ta’ riċerka u stejjer ta’ suċċess.

Sfond

Fl-2003, il-Kummissjoni Ewropea stabbilietqafas legali għall-użu mill-ġdid tal-informazzjoni tas-settur pubbliku (PSI), li aktar tard ġie rivedut bid -Direttiva 2013/37/UE. l-istudju li jappoġġa l-valutazzjoni tal- impatt għar-rieżami tad- Direttiva tal-2003jipproġetta li l-valur ekonomiku dirett totali tal-PSI jiżdied minn EUR 52 biljun fl-2018 (UE27 u r-Renju Unit) għal EUR 194 biljun fl-2030.

Id-Direttiva tal-2013 tiffoka fuq l-aspetti ekonomiċi tal-użu mill-ġdid tal-informazzjoni, filwaqt li l-kwistjoni ta’ liema informazzjoni għandha ssir pubblika hija indirizzata l-aktar fil-livell tal-Istati Membri fil-liġijiet dwar il-libertà tal-informazzjoni.

Il-Kummissjoni wettqet reviżjoni tad-Direttiva PSI, infurmata minn konsultazzjoni pubblika, evalwazzjoni estensiva tad-Direttiva PSI u valutazzjoni tal-impatt. Id-Direttiva attwali dwar id-data miftuħa u l-użu mill-ġdid tal-PSI, adottata u ppubblikata fl-20 ta’ Ġunju 2019, hija r-riżultat ta’ dan il-proċess.

Il-bidliet ewlenin meta mqabbla mad-Direttiva PSI ffukaw fuq:

• it-tnaqqis tal-ostakli għad-dħul fis-suq, speċjalment għall-SMEs, billi jiġu limitati l-eċċezzjonijiet li jippermettu lill-korpi pubbliċi jitolbu aktar minn spejjeż marġinali ta’ disseminazzjoni għall-użu mill-ġdid tad-data tagħhom;
• tiżdied id-disponibbiltà tad-data billi jiġu inklużi tipi ġodda ta’ data pubblika u ffinanzjata pubblikament fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva. Dan jinkludi data miżmuma minn impriżi pubbliċi fis-setturi tal-utilitajiet u tat-trasport kif ukoll data ta’ riċerka ffinanzjata pubblikament;
• il-minimizzazzjoni tar-riskju ta’ vantaġġ eċċessiv ta’ min jidħol l-ewwel, li jiffavorixxi lill-kumpaniji l-kbar u jillimita lill-utenti potenzjali tad-data mill-ġdid, billi jirrikjedi proċess trasparenti għall-arranġamenti tad-data pubblika-privata;
• tingħata spinta lill-opportunitajiet tan-negozju permezz tal-promozzjoni tat-tixrid dinamiku tad-data permezz tal-APIs.