L-isfruttar tal-potenzjal tad-data dwar il-mobbiltà

X’inhu l-potenzjal tad-data dwar il-mobbiltà?

Fid-dinja interkonnessa tal-lum, l-ammont kbir ta’ data ġġenerata mill-movimenti ta’ kuljum tan-nies u tal-merkanzija għandu potenzjal għoli. Id-data dwar il-mobbiltà hija xprunatur b’saħħtu għal innovazzjoni u effiċjenza mtejba, għal impatt ambjentali mnaqqas u għal kwalità tal-ħajja mtejba għall-Ewropej kollha. L-ingranaġġ ta’ din id-data jista’ jwassal għal ippjanar aktar intelliġenti, aktar reżiljenti tal-infrastruttura u s-servizzi tat-trasport, traffiku aktar fluwidu, vjaġġi transfruntiera aktar faċli, ktajjen loġistiċi aktar kompetittivi u rapportar aktar sempliċi mill-SMEs. Lil hinn mis-sempliċi ġbir ta’ data, l-isfida hija li jsir aktar faċli li tiġi kondiviża, b’mod sikur u kkontrollat, u li tiġi ttrasformata f’intelliġenza azzjonabbli. L-isfruttament tal-potenzjal mhux sfruttat tad-data dwar it-trasport huwa kruċjali biex jiġi appoġġat l-iżvilupp tal-IA u teknoloġiji oħra tal-fruntiera.

Inizjattivi ewlenin u oqfsa leġiżlattivi

Ġew stabbiliti diversi inizjattivi ewlenin u oqfsa leġiżlattivi biex jiffaċilitaw u jippromwovu l-użu tad-data fis-settur tal-mobbiltà.

L-Istrateġija Ewropea għad-Data implimentata fi Frar 2020 għandha l-għan li tistabbilixxi suq uniku għad-data, filwaqt li tiżgura l-kompetittività tal-Ewropa fi stadju globali. Huwa pjan komprensiv biex jiġu ffaċilitati l-aċċess, il-kondiviżjoni u l-użu tad-data fis-setturi kollha, inkluża l-mobbiltà, filwaqt li jiġi sfruttat il-potenzjal tagħha għall-benefiċċju tal-ekonomija u tas-soċjetà filwaqt li tiġi żgurata s-sovranità tad-data dwar il-privatezza.

Skont din l-Istrateġija, l-adozzjoni tal-AttEwropew dwar id-Data  se tiżgura allokazzjoni ġusta tal-valur mid-data u trawwem l-aċċess u l-użu tad-data. Fis-settur tal-mobbiltà, dan se jiftaħ pereżempju s-suq għal servizzi bbażati fuq id-data tal-vetturi, mit-tiswijiet sal-assigurazzjoni. L-att ta’ implimentazzjoni dwar settijiet tad-data ta’ valur għoli jagħmel settijiet tad-data importanti tas-settur pubbliku disponibbli liberament f’format li jinqara mill-magni, inklużi settijiet tad-data dwar in-networks tat-trasport (passaġġi fuq l-ilma interni). Fl-aħħar nett, l-Attdwar il-Governanza tad-Data għandu l-għan li jżid il-fiduċja fl-intermedjarji tad-data u jsaħħaħ il-mekkaniżmi tal-kondiviżjoni tad-data.

Fil-linji gwida politiċi tagħha għall-2024-2029, il-President tal-Kummissjoni Ursula von der Leyen, ħabbret li l-Kummissjoni se tressaq Strateġija tal-Unjoni Ewropea tad-Data, biex tissimplifika u tirrazzjonalizza l-qafas għan-negozji u l-amministrazzjonijiet biex jikkondividu d-data, abbażi tar-regoli eżistenti.

© carloscastilla - Getty/iStock">

Inizjattivi għad-diġitalizzazzjoni u l-kondiviżjoni tad-data fil-qasam tat-trasport

L-UE qed trawwem ukoll b’mod attiv kollaborazzjoni mal-gvernijiet u l-industrija biex jiġu żviluppati standards komuni u l-aħjar prattiki għall-ġbir, il-ġestjoni u l-użu tad-data fis-settur tat-trasport. Diversi inizjattivi jappoġġaw id-diġitalizzazzjoni tat-trasport, u b’hekk jagħmluha aktar faċli biex tiġi aċċessata u skambjata data relatata mal-mobbiltà. Eżempji jinkludu l-qafas tas-Sistemi ta’ Trasport Intelliġenti(ITS), li jorganizza l-aċċess għal data essenzjali dwar it-trasport permezz ta’Punti ta’ Aċċess Nazzjonali (NAPs) u l-proġettNAPCORE, li għandu l-għan li jarmonizza u jsaħħaħ dawn il-punti ta’ aċċess madwar l-Ewropa. Il-Forumdwar it-Trasport u l-Loġistika Diġitali (DTLF) joħloq ambjenti interoperabbli għall-kondiviżjoni tad-data għall-merkanzija u l-loġistika. Barra minn hekk, il-Faċilità Nikkollegaw l-Ewropa (FNE) Diġitali tappoġġa l-istabbiliment ta’Pjattaformi Diġitali Operazzjonali (ODPs), li se jappoġġaw il-modifika retroattiva tal-infrastruttura tal-enerġija u tat-trasport u jipprovdu riżorsi tal-ICT biex jiffaċilitaw il-fluss, il-ħżin u l-ipproċessar tad-data, u b’hekk jgħinu fl-iżvilupp ta’ servizzi intelliġenti ġodda.

© Mathis Works - DigitalVision Vectors via Getty Image">

Lejn spazju komuni Ewropew tad-data dwar il-mobbiltà

© funky-data - Getty/iStock">

L-Istrateġija tal-UE għad-Data ħabbret il-ħolqien ta’ spazji komuni Ewropej tad-data f’setturi ewlenin, inkluża l-mobbiltà. Dawn l-ispazji tad-data jipprovdu l-governanza u l-infrastruttura meħtieġa biex jiffaċilitaw l-aċċess għad-data, il-ġbir u l-kondiviżjoni tagħha b’mod ikkontrollat u sigur. 

Filwaqt li ħafna data tiġi ġġenerata fis-settur tal-mobbiltà u tat-trasport, din hija frammentata ħafna. Wisq kumpaniji jsibuha diffiċli biex jiksbu aċċess għad-data li jeħtieġu, filwaqt li kumpaniji kbar tat-teknoloġija barranin jużaw id-data Ewropea biex jagħtu spinta lin-negozju tagħhom.

L-Ispazju Ewropew tad-Data dwar il-Mobbiltà (EMDS) għandu l-għan li jipprovdi qafas tekniku u ta’ governanza komuni biex jippermetti l-interoperabbiltà u jneħħi l-ostakli għall-aċċess u l-kondiviżjoni tad-data fis-settur tal-mobbiltà u tat-trasport. Dan jibni fuq l-ekosistemi eżistenti u emerġenti tad-data dwar it-trasport, u jgħin biex dawn jiġu federati u interkonnessi. Tappoġġja lin-negozji u lill-gvernijiet billi tgħinhom jużaw id-data b’mod effettiv, filwaqt li tmexxi ’l quddiem l-avvanzi fit-teknoloġiji u s-servizzi tat-trasport. 

Azzjonijiet biex jinkiseb l-ispazju komuni Ewropew tad-data dwar il-mobbiltà

Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni  dwar il-ħolqien ta’ spazju komuni Ewropew tad-data dwar il-mobbiltà ħabbret l-objettivi, il-miżuri ta’ appoġġ, l-istadji importanti u t-triq ’il quddiem proposta għall-EMDS. Biex titwettaq il-viżjoni ta’ Spazju komuni Ewropew tad-Data dwar il-Mobbiltà (EMDS), għaddejjin diversi azzjonijiet ikkoordinati.

Fl-ambitu tal-Programm Ewropa Diġitali (DIGITAL),f’Settembru 2023 tlestietazzjoni preparatorjali mmappjat l-inizjattivi eżistenti u identifikat elementi kostitwenti komuni potenzjali. F’Novembru 2023 bdietazzjoni ta’ varar biex tagħmel disponibbli infrastruttura tad-data u mekkaniżmi ta’ governanza li jappoġġaw każijiet ta’ użu f’disa’ bliet u reġjuni, iffukati fuq il-mobbiltà urbana,bħall-ippjanar tar-rotot multimodali, il-monitoraġġ tal-impatti ambjentali tat-traffiku jew li l-modi tat-trasport isiru aktar aċċessibbli għall-persuni b’mobbiltà mnaqqsa. Azzjoni ġdida allokat EUR 15-il miljun biex tiġi stabbilita struttura ta’ kollaborazzjoni sostenibbli u jiġu skjerati aktar każijiet ta’ użu tal-mobbiltà u l-loġistika transfruntiera.

Taħt il-FaċilitàNikkollegaw l-Ewropa (FNE), studju li għaddej bħalissa se jgħin biex tiġi definita l-istruttura ta’ governanza għall-EMDS, u r-rwol tas-saff ta’ interkonnessjoni li se jiffaċilita l-iskopribbiltà u l-aċċessibbiltà tad-data f’ekosistemi differenti. 

Fl-aħħar nett, il-Konsorzji Ewropej għall-InfrastrutturaDiġitali (EDIC)  huma mekkaniżmu ġdid biex jiġu implimentati Proġetti Multinazzjonali, stabbiliti mill-Programmta’ Politika tal-2030 dwar id-DeċennjuDiġitali, imfassla biex jiffaċilitaw l-użu ta’ infrastruttura sostenibbli. It-tħejjija kontinwa tal-EDIC dwar il-Mobbiltà u d-Data Loġistika jista’ jkollha rwol ewlieni fil-ħolqien, l-espansjoni u l-vijabbiltà fit-tul tal-EMDS.

Nibnu fuq l-ekosistemi u l-pjattaformi tad-data madwar l-UE

Minbarra dawn l-inizjattivi tal-UE, diversi ekosistemi tad-data, inizjattivi, pjattaformi u swieq – xprunati mill-Istati Membri jew minn atturi privati – ifittxu li jiffaċilitaw il-kondiviżjoni tad-data fis-settur tal-mobbiltà. Eżempji ewlenin jinkludu:

• Spazju tad-Data dwaril-Mobbiltà: appoġġata mill-gvern Ġermaniż, din l-ekosistema deċentralizzata miftuħa tippermetti lill-fornituri tad-data dwar il-mobbiltà jikkondividu d-data filwaqt li jżommu l-kontroll u jgħaqqdu l-pjattaformi eżistenti tad-data dwar il-mobbiltà. 

• Eona-X: dan l-ispazju tad-data għall-mobbiltà, it-trasport u t-turiżmu twaqqaf minn atturi privati ewlenin inklużi kumpaniji tal-linji tal-ajru, ferrovjarji, tal-ajruporti, awtomobilistiċi u tat-teknoloġija tal-ivvjaġġar. Parti mill-inizjattiva GAIA-X, għandha l-għan li tipprovdi integrazzjoni bla xkiel tad-data dwar l-ivvjaġġar f’diversi modi ta’ trasport biex ittejjeb l-esperjenza tal-ivvjaġġar.

• Infrastruttura tad-Data Bażika (BDI): dan is-sett ta’ ftehimiet immirati lejn is-settur tal-loġistika jippermetti lill-partijiet parteċipanti jiżviluppaw b’mod konġunt network tal-IT li jappoġġa l-kondiviżjoni ta’ data kunfidenzjali filwaqt li jiżgura s-sovranità tad-data. L-iżvilupp u l-applikazzjoni tiegħu huma appoġġjati mill-gvern Olandiż. 

• Ekosistema tad-Data dwar it-Traffiku: din is-sħubija pubblika-privata li tinvolvi madwar 200 organizzazzjoni mill-Finlandja u lil hinn minnha, tiżviluppa regoli għall-kondiviżjoni effettiva tad-data fil-qasam tat-traffiku biex jinħolqu soluzzjonijiet innovattivi għall-użu tad-data u ekonomija tad-data ġusta. Huwa appoġġjat minn Fintraffic.

L-ispazju komuni Ewropew tad-data dwar il-mobbiltà se jibni fuq id-diversi inizjattivi eżistenti. Se tippromwovi l-interoperabbiltà bejniethom, billi tikkontribwixxi għodod biex tappoġġa l-konverġenza tagħhom, u tiffaċilita l-iskoperta tad-data u l-aċċess fl-ekosistemi kollha.

Il-promozzjoni tal-interoperabbiltà bejn is-setturi

L-ingranaġġ tas-sinerġiji ma’ spazji komuni Ewropej oħra tad-data (bħat-turiżmu, il-komunitajiet intelliġenti, il-Patt Ekoloġiku u l-manifattura) huwa essenzjali, peress li wħud mill-aktar opportunitajiet promettenti jinsabu bejn is-setturi. Pereżempju, it-teħid ta’ vantaġġ mill-ispazji tad-data dwar l-enerġija u l-mobbiltà se jagħmilha possibbli li tiġi sfruttata d-data dwar l-elettromobbiltà, filwaqt li jiġu ottimizzati l-produzzjoni u d-domanda tal-enerġija. 

Biex tippermetti l-interoperabbiltà bejn l-ispazji tad-data settorjali, l-UE qed tappoġġa l-iżvilupp ta’ pjan ta’ azzjoni komuni, standards kondiviżi u elementi kostitwenti komuni. Il-Programm Ewropa Diġitali qed jiffinanzja b’mod partikolariċ-Ċentru ta’ Appoġġ għall-Ispazji tad-Data u l-iżvilupp ta’Simpl,il-middleware intelliġenti b’sors miftuħ għall-ispazji tad-data Ewropej. 

Tgħallem Aktar

• Konklużjonijiet tal-azzjoni preparatorja għall-EMDS 

• Attivitajiet ta' skjerament tal-EMDS, l-azzjoni ta' skjerament li għaddejja

• Teknoloġiji ewlenin biex tingħata spinta lid-diġitalizzazzjoni tat-trasport

• Il-paġna  webtal-Istrateġija għal Mobbiltà Sostenibbli u Intelliġentigħal inizjattivi u miżuri settorjali marbuta mad-data dwar il-mobbiltà