Het handhavingskader in het kader van de wet inzake digitale diensten

Tenuitvoerleggingsprocedure

De algemene datum van toepasselijkheid van de DSA is 17 februari 2024. De DSA is echter van toepassing op aanbieders van onlineplatforms en onlinezoekmachines waarvan de diensten zijn aangewezen als Very Large Online Platforms (VLOP’s) en Very Large Online Search Engines (VLOSE’s) vanaf vier maanden na de kennisgeving van het besluit tot aanwijzing van die diensten als zodanig. 

Op 25 april 2023 heeft de Commissie 17 onlineplatforms aangewezen als VLOP’s en 2 onlinezoekmachines als VLOSE’s. Bijgevolg is de DSA reeds van toepassing op de aanbieders van die VLOP’s en VLOSE’s, waarvoor de Commissie bevoegd is om toezicht te houden en te handhaven. 

Opening van een onderzoek

Na beoordeling van de informatie die tijdens haar toezicht is verkregen, of uit betrouwbare bronnen, kan de Commissie het vermoeden van inbreuk hebben. In dat geval kan de Commissie besluiten een onderzoek in te stellen en haar onderzoeksinstrumenten in te zetten, zoals het uitvaardigen van een verzoek om informatie, het nemen van ondervragingen en inspecties van gebouwen. 

Op elk moment van het onderzoek kan de Commissie haar onderzoeksbevoegdheden uitoefenen om een betrouwbaar en consistent geheel van bewijsmateriaal te verzamelen over de naleving door de VLOP/vlose.

In oktober 2023 heeft de Commissie het allereerste DSA-conformiteitsonderzoek geopend door verzoeken om informatie aan bepaalde VLOP’s te sturen. 

Opening van een procedure

Indien de Commissie na deze onderzoeksstappen een inbreuk op de DSA blijft vermoeden, kan zij een procedure inleiden. Alvorens een besluit tot niet-naleving, een besluit tot oplegging van geldboeten of een besluit tot oplegging van dwangsommen vast te stellen, moet de Commissie de betrokken VLOP of vlose in de gelegenheid stellen te worden gehoord over haar voorlopige bevindingen, met inbegrip van elke aangelegenheid waartegen de Commissie bezwaar heeft gemaakt; en alle maatregelen die de Commissie voornemens is te nemen met het oog op deze voorlopige bevindingen.

Besluit tot niet-naleving

Indien de Commissie een inbreuk op de DSA definitief vaststelt, kan zij een beschikking vaststellen waarbij geldboeten worden opgelegd tot 6 % van de totale omzet van de betrokken VLOP of vlose, en kan zij deze aanbieder gelasten maatregelen te nemen om de inbreuk binnen de door de Commissie vastgestelde termijn aan te pakken. Dat besluit kan ook aanleiding geven tot een periode van verscherpt toezicht om de naleving te waarborgen van de maatregelen die de aanbieder voornemens is te nemen om de inbreuk te verhelpen. Tegen een dergelijk boetebesluit kan beroep worden ingesteld bij de rechtbanken van de EU. 

Voorlopige maatregelen

Indien de Commissie van oordeel is dat er op enig moment tijdens het onderzoek en voordat een definitief besluit wordt genomen, urgent is vanwege het risico van ernstige schade voor de gebruikers van de dienst, kan zij besluiten voorlopige maatregelen vast te stellen die evenredig en tijdelijk zijn om een dergelijk risico te beperken. Voorbeelden van voorlopige maatregelen kunnen wijzigingen in aanbevelingssystemen zijn, meer toezicht op specifieke zoekwoorden of hashtags, of bevelen om vermeende inbreuken te beëindigen of te verhelpen.  

Handhavingsbevoegdheden van de Commissie

In het kader van de DSA heeft de Commissie zowel onderzoeks- als sanctiebevoegdheden.

Onderzoeksbevoegdheden

De Commissie kan:

• stuur een informatieverzoek (RFI) om na te gaan of platforms voldoen aan de DSA. De RFI kan ook bij besluit van de Commissie worden toegezonden. Boetes* kunnen worden opgelegd als een antwoord onjuist, misleidend of onvolledig is.
• toegang te krijgen tot de gegevens en algoritmen van de VLOP’s, bijvoorbeeld om te beoordelen hoe het algoritme/aanbevelingssysteem van een platform illegale inhoud promoot. Boetes* kunnen worden opgelegd als de aanbieder niet voldoet.
• hetvoeren van interviews met personen die mogelijk informatie hebben over het onderwerp van een onderzoek. Interviews kunnen alleen worden gevoerd met toestemming van de persoon en kunnen niet worden gedwongen.
• voert inspecties uit in de gebouwen van de VLOP. Inspecties kunnen alleen worden uitgevoerd na raadpleging van de DSC van de lidstaat van vestiging. Het kan nodig zijn dat de DSC om toestemming van de rechter in de lidstaat van vestiging verzoekt. Boetes* kunnen worden opgelegd als de aanbieder weigert zich aan inspectie te onderwerpen.

* Boetes tot 1 % van de wereldwijde jaaromzet kunnen worden opgelegd. Periodieke sancties tot 5 % van de gemiddelde dagelijkse wereldwijde omzet kunnen worden opgelegd voor elke dag vertraging bij het beantwoorden van RFI bij besluit of het toestaan van inspectie.

Sanctiebevoegdheden

Vanaf 17 februari 2024 kan de Commissie:

• boetes opleggen tot 6 % van de wereldwijde jaaromzet in geval van:
  • Niet-nakoming van DSA-verplichtingen
  • Niet-naleving van voorlopige maatregelen
  • Niet-nakoming van verbintenissen
• periodieke sancties opleggen tot 5 % van de gemiddelde dagelijkse wereldwijde omzet voor elke dag vertraging bij de nakoming van rechtsmiddelen, voorlopige maatregelen, verbintenissen (na gebrekkige naleving van het besluit van het college waarbij corrigerende maatregelen worden opgelegd, voorlopige maatregelen worden genomen of bindende verbintenissen worden aangegaan).

Indien de inbreuk in laatste instantie voortduurt en de gebruikers ernstige schade berokkent en strafbare feiten met zich meebrengt die een bedreiging vormen voor het leven of de veiligheid van personen, kan de Commissie na een specifieke procedure verzoeken om tijdelijke opschorting van de dienst:

• de Commissie verzoekt belanghebbenden binnen een termijn van ten minste 14 werkdagen schriftelijke opmerkingen in te dienen, waarin zij de maatregelen beschrijft die zij voornemens is aan te vragen en de beoogde geadresseerde of geadresseerden te identificeren.
• de Commissie verzoekt de DSC van de lidstaat van vestiging de bevoegde rechterlijke instantie van haar lidstaat te verzoeken de toegang tot de bij de inbreuk betrokken dienst tijdelijk te beperken.
• de coördinator voor digitale diensten vraagt het bevel van de rechter.
• Het bevel moet worden uitgevaardigd door een rechter in de lidstaat van vestiging.

Een overzicht van de onderzoeksstappen die de Commissie sinds 25 augustus 2023 in het kader van de DSA heeft genomen met betrekking tot specifieke VLOP’s en VLOSE’s is beschikbaar.

Het nemen van dergelijke maatregelen mag niet worden genomen om te impliceren dat de aanbieders van de diensten inbreuk hebben gemaakt op de DSA. Zij doen geen afbreuk aan verdere onderzoeksstappen die de Commissie kan nemen met betrekking tot die aanbieders in het kader van de DSA.