Prawo autorskie UE

Ustanawiając zharmonizowane normy, unijne prawo autorskie zmniejsza rozbieżności krajowe i gwarantuje poziom ochrony niezbędny do wspierania kreatywności i inwestycji w kreatywność. Zharmonizowane normy promują różnorodność kulturową i zapewniają konsumentom i przedsiębiorstwom lepszy dostęp do treści i usług cyfrowych w całej Europie. 

Dorobek prawny UE

Unijne ramy regulacyjne dotyczące praw autorskich i praw pokrewnych (dorobekprawny UE)obejmują:

• Dyrektywa w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym („dyrektywaInfoSoc”),22 maja 2001 r.
• Dyrektywa w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej („dyrektywaw sprawie najmu i użyczenia”),12 grudnia 2006 r.
• Dyrektywa w sprawie prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego dzieła sztuki („dyrektywaw sprawie prawa autora do wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży”),27 września 2001 r.
• Dyrektywa w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową („dyrektywaw sprawie przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową”),27 września 1993 r.
• Dyrektywa w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych („dyrektywaw sprawie oprogramowania”),23 kwietnia 2009 r.
• Dyrektywa w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej („dyrektywaw sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej”),29 kwietnia 2004 r.
• Dyrektywa w sprawie ochrony prawnej baz danych („dyrektywaw sprawie baz danych”),11 marca 1996 r.
• Dyrektywa w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych zmieniająca poprzednią dyrektywę z 2006 r. („dyrektywaterminowa”),27 września 2011 r.
• Dyrektywa w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z utworów osieroconych („dyrektywaw sprawie utworów osieroconych”),25 października 2012 r.
• Dyrektywa w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym („dyrektywaw sprawie surowców krytycznych”),26 lutego 2014 r.
• Dyrektywa w sprawie niektórych dozwolonych sposobów korzystania z niektórych utworów i innych przedmiotów chronionych prawem autorskim i prawami pokrewnymi z korzyścią dla osób niewidomych, słabowidzących lub osób z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie sięz drukiem (dyrektywa wdrażająca traktat z Marrakeszu w UE),13 września 2017 r.
• Rozporządzenie w sprawie transgranicznej wymiany między Unią a państwami trzecimi kopii utworów w formacie umożliwiającym dostęp osobom niepełnosprawnym do określonych utworów i innych przedmiotów chronionych prawem autorskim i prawami pokrewnymi z korzyścią dla osób niewidomych, słabowidzących lub osób z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie sięz drukiem (rozporządzenie wykonawcze do Traktatu z Marrakeszu w UE),13 września 2017 r.
• Rozporządzenie w sprawie możliwości transgranicznego przenoszenia na rynku wewnętrznym usług online w zakresie treści („rozporządzeniew sprawie możliwości przenoszenia”),14 czerwca 2017 r.
• Dyrektywa w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym (dyrektywao jednolitym rynku cyfrowym),17 kwietnia 2019 r.
• Dyrektywa w sprawie wykonywania praw autorskich i praw pokrewnych mających zastosowanie do niektórych transmisji online prowadzonych przez organizacje radiowe i telewizyjne oraz do retransmisji programów telewizyjnych i radiowych („satelitarnai kablowa II”),17 kwietnia 2019 r.

Trzy dodatkowe instrumenty (dyrektywa87/54/WE, decyzja Rady 94/824/WE i decyzja Rady 96/644/WE)harmonizują ochronę prawną topografii produktów półprzewodnikowych. Ponadto dyrektywa o handlu elektronicznym i dyrektywa o warunkowym dostępie zawierają również przepisy dotyczące wykonywania i egzekwowania praw autorskich.

Ogólnym celem działań harmonizacyjnych UE jest umożliwienie swobodnego przepływu towarów chronionych prawem autorskim (np. książek, muzyki, filmów, oprogramowania itp.) i usług (np. usług oferujących dostęp do tych towarów) na rynku wewnętrznym.

Ramy międzynarodowe

Wiele dyrektyw UE odzwierciedla zobowiązania państw członkowskich wynikające z konwencji berneńskiej i konwencji rzymskiej, a także zobowiązania UE i jej państw członkowskich wynikające z porozumienia TRIPS Światowej Organizacji Handlu oraz dwóch traktatów Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO)z 1996 r. dotyczących internetu (traktat WIPO o prawie autorskim oraz traktat WIPO oartystycznych wykonaniach i fonogramach).

W ostatnich latach UE podpisała dwa inne traktaty WIPO: traktat pekiński o ochronie wykonań audiowizualnych oraz traktat z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów osobom niewidomym, słabowidzącym i osobom z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem.

Ponadto umowy o wolnym handlu, które UE zawarła z dużą liczbą państw trzecich, odzwierciedlają wiele przepisów prawa UE.

Wdrażanie ram UE

Komisja monitoruje terminowe i prawidłowe wdrażanie unijnego prawa autorskiego, a w ostatnich latach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) opracował orzecznictwo merytoryczne interpretujące przepisy dyrektyw.

Przyczyniło się to w znacznym stopniu do spójnego stosowania przepisów dotyczących praw autorskich w całej UE.