Ogólne zasady dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych

Neutralność technologiczna

Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych (AVMSD) obejmuje wszystkie usługi zawierające treści audiowizualne, niezależnie od technologii wykorzystywanej do dostarczania treści. Zasady mają zastosowanie niezależnie od tego, czy oglądasz wiadomości lub inne treści audiowizualne w telewizji, Internecie, kablu lub urządzeniu mobilnym. Biorąc pod uwagę stopień wyboru usług i kontrolę użytkowników nad nimi, dyrektywa o audiowizualnych usługach audiowizualnych wprowadza rozróżnienie na usługi linearne (transmisje telewizyjne) i nieliniowe (na żądanie).

Stopniowa regulacja

Rozróżnienie między tradycyjnymi kanałami telewizyjnymi a usługami na żądanie stanowi podstawę dwupoziomowego podejścia regulacyjnego. W dyrektywie uznano zbiór podstawowych wartości społecznych mających zastosowanie do wszystkich audiowizualnych usług medialnych. Zapewnia jednak łagodniejszą regulację usług na żądanie, w których użytkownicy odgrywają bardziej aktywną rolę, decydując o treści i czasie oglądania.

Wszystkie audiowizualne usługi medialne muszą przestrzegać podstawowego poziomu obowiązków w następujących obszarach:

• identyfikacja dostawców usług medialnych
• zakaz podżegania do nienawiści
• dostępność dla osób niepełnosprawnych
• wymogi jakościowe dotyczące komunikatów handlowych
• sponsoring
• lokowanie produktu

W odniesieniu do programów telewizyjnych przewiduje się bardziej rygorystyczne przepisy w dziedzinie reklamy i ochrony małoletnich ze względu na ich wpływ na społeczeństwo.

Zakres działania

Audiowizualne usługi medialne

Audiowizualne usługi medialne to:

• transmisja telewizyjna;
• treści wybierane przez widzów („na żądanie”) za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej (zwykle podłączonych telewizorów, urządzeń mobilnych lub Internetu) do oglądania w wybranym przez siebie momencie;
• reklama audiowizualna.

Dokładniej rzecz ujmując, takie treści są dostarczane:

• komercyjnie, tj. nie na stronach internetowych osób prywatnych;
• dla ogółu społeczeństwa, tj. nie obejmuje żadnej formy prywatnej korespondencji;
• jako audycję, z wyłączeniem stron internetowych zawierających dodatkowe elementy audiowizualne, takie jak elementy graficzne lub krótkie reklamy;
• pod odpowiedzialność redakcyjną dostawcy usług medialnych – co oznacza, że kontroluje wybór i organizację programów.

Transmisje telewizyjne – usługi liniowe

Programy dostarczane przez dostawcę usług medialnych w wyznaczonym czasie i oglądane jednocześnie przez widzów.

Przepisy dyrektywy, które mają zastosowanie wyłącznie do programów telewizyjnych:

• wydarzenia o doniosłym znaczeniu i krótkie doniesienia informacyjne (rozdział V)
• kontyngenty na promocję i dystrybucję europejskich programów telewizyjnych (rozdział VI)
• terminy reklam telewizyjnych i telezakupów (rozdział VII)
• bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące ochrony małoletnich (rozdział VIII)
• prawo do odpowiedzi (rozdział IX)

Usługi na żądanie – usługi nieliniowe

Użytkownicy programów wybierają z katalogu oferowanego przez dostawcę usług medialnych do oglądania we własnym zakresie.

Przepisy dyrektywy mające zastosowanie wyłącznie do usług na żądanie (rozdział IV):

• ochrona małoletnich (art. 12)
• ogólna promocja i dystrybucja utworów europejskich (art. 13)

Wspólne zasady

Dyrektywa zawiera następujące zasady, które mają zastosowanie zarówno do programów telewizyjnych, jak i do treści na żądanie:

• zachęcanie do współregulacji i systemów samoregulacji (art. 4 ust. 7)
• identyfikacja dostawcy usług medialnych (art. 5)
• podżeganie do nienawiści (art. 6)
• dostępność dla osób niepełnosprawnych (art. 7)
• transmisja utworów kinematograficznych (art. 8)
• wymogi dotyczące handlowych przekazów audiowizualnych (art. 9)
• sponsorowanie (art. 10)
• lokowanie produktu (art. 11)

Swoboda przyjmowania i retransmisji

Rządy UE nie mogą ograniczać tego, które audycje mogą odbierać, ani jakie programy zagraniczne nadawcy mogą retransmitować w swoim kraju, jeżeli transmisje są zgodne z unijną dyrektywą o audiowizualnych usługach medialnych w kraju, z którego pochodzą. W przypadku sporów między państwami, w których dochodzi do obchodzenia przepisów, dyrektywa zawiera dwuetapową procedurę.

Rządy UE mogą ograniczyć przyjmowanie pewnych treści, takich jak podżeganie do nienawiści, które nie mogą być zakazane w kraju pochodzenia, ale naruszają lokalne prawo.

Wszelkie ograniczenia muszą najpierw zostać zatwierdzone przez Komisję zgodnie z ustaloną procedurą i są dozwolone jedynie w wyjątkowych okolicznościach.

• w przypadku programów telewizyjnych (art. 3 ust. 2–3) muszą wystąpić jawne i poważne naruszenia godności ludzkiej (podżeganie do nienawiści) lub dzieci (np. pornografia, bezinteresowna przemoc).
• w odniesieniu do treści na żądanie (art. 3 ust. 4–6) ograniczenia są również uzasadnione, jeżeli stanowią poważne zagrożenie dla innych aspektów porządku publicznego, zdrowia lub bezpieczeństwa lub konsumentów.

Ograniczenia muszą być proporcjonalne i stosowane wyłącznie w państwie przyjmującym. Kraj, z którego pochodzą treści, musi zostać powiadomiony z wyprzedzeniem.

Dyrektywa zawiera dwuetapową procedurę rozstrzygania sporów między państwami w przypadku obchodzenia bardziej rygorystycznych przepisów:

Niewiążący wniosek

Jeżeli dany kraj sprzeciwia się treści zagranicznej transmisji telewizyjnej skierowanej do niego w całości lub w większości, może zwrócić się do władz kraju pochodzenia transmisji o wydanie niewiążącego wniosku o przestrzeganie przez nadawcę przepisów państwa docelowego. Czynniki decydujące o tym, czy dany kraj jest „ukierunkowany”, obejmują: pochodzenie przychodów z reklam lub subskrypcji, główny język, reklamy ukierunkowane i inne.

Wiążące ograniczenia

Jeżeli nadawca obejdzie przepisy kraju zgłaszającego sprzeciw, organy mogą nałożyć wiążące ograniczenia za uprzednią zgodą Komisji i pod warunkiem, że środki te są wyłącznie odpowiedzią na obejście. Wiążące środki mogłyby obejmować zakaz retransmisji (kabel, naziemny, IPTV), reklamę audycji lub programów, reklamę lokalnych firm (pod własną jurysdykcją), publikację w drukowanych lub elektronicznych przewodnikach po programach lub sprzedaż abonamentów/kart inteligentnych do płatnej telewizji.

Bardziej rygorystyczne zasady

Państwa członkowskie mają swobodę stosowania bardziej szczegółowych lub surowszych przepisów w dziedzinach koordynowanych przez dyrektywę o audiowizualnych usługach medialnych wobec dostawców usług medialnych podlegających ich jurysdykcji, pod warunkiem że przepisy te są zgodne z ogólnymi zasadami prawa Unii.

Na przykład państwa członkowskie są w stanie ustanowić bardziej szczegółowe lub bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące reklamy telewizyjnej. Przepisy te muszą jednak być zgodne z prawem UE i nie mieć zastosowania do retransmisji programów pochodzących z innych państw członkowskich.

Państwa członkowskie mają również swobodę utrzymywania lub ustanawiania bardziej szczegółowych lub surowszych przepisów w odniesieniu do reklamy telewizyjnej w celu zapewnienia pełnej i właściwej ochrony interesów widzów telewizyjnych. W pewnych okolicznościach mogą one ustanowić różne warunki dla nadawców telewizyjnych podlegających ich jurysdykcji.

Wymagania dotyczące przejrzystości

Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia użytkownikom łatwego i bezpośredniego dostępu w dowolnym momencie do informacji o dostawcy usług medialnych. Użytkownicy usług muszą mieć dostęp do nazwy i adresu dostawcy, w tym jego adresu elektronicznego lub strony internetowej oraz właściwego organu regulacyjnego lub nadzorczego.

Jurysdykcja

Organy w każdym kraju UE muszą zapewnić zgodność wszystkich audiowizualnych usług medialnych pochodzących z tych usług z własnymi przepisami krajowymi wprowadzającymi w życie dyrektywę o audiowizualnych usługach medialnych. System zapewnia również, że nadawcy, którzy mają wpływ na odbiorców w UE, są objęci dyrektywą, nawet jeśli nie mają siedziby w UE. Organy UE mogą korzystać z uprawnień za pośrednictwem łącz w górę znajdujących się na ich terytorium lub poprzez wykorzystanie przepustowości satelitarnej.

Zasada kraju pochodzenia

Usługodawcy muszą jedynie przestrzegać przepisów danego państwa członkowskiego, a nie w wielu krajach, co ułatwia świadczenie usług, zwłaszcza tym, którzy chcą rozwijać działalność transgraniczną.

Jeżeli którekolwiek państwo UE przyjmie przepisy krajowe, które są bardziej rygorystyczne niż dyrektywa, mogą one być stosowane wyłącznie w odniesieniu do usługodawców znajdujących się w tej jurysdykcji.

W jaki sposób ustalana jest jurysdykcja?

Aby uniknąć przypadków podwójnej jurysdykcji lub braku jurysdykcji, każdy dostawca usług medialnych podlega jurysdykcji jednego i tylko jednego państwa UE do celów dyrektywy.

Będzie to zależeć głównie od tego, gdzie znajduje się ich centralna administracja i gdzie podejmowane są decyzje zarządcze dotyczące programowania lub wyboru treści. Dalsze kryteria obejmują lokalizację siły roboczej i wszelkich połączeń satelitarnych oraz wykorzystanie pojemności satelitarnej danego kraju.