Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych – zasady ogólne

Neutralność technologiczna

Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych obejmuje wszystkie usługi zawierające treści audiowizualne, niezależnie od technologii wykorzystywanej do dostarczania tych treści. Przepisy mają zastosowanie niezależnie od tego, czy oglądasz wiadomości lub inne treści audiowizualne w telewizji, Internecie, telewizji kablowej czy na urządzeniu mobilnym. Biorąc pod uwagę stopień wyboru i kontroli użytkowników nad usługami, w dyrektywie o audiowizualnych usługach medialnych rozróżnia się usługi linearne (transmisje telewizyjne) i nielinearne (na żądanie).

Regulacja stopniowana

Rozróżnienie między tradycyjnymi kanałami telewizyjnymi a usługami na żądanie stanowi podstawę dwupoziomowego podejścia regulacyjnego. W dyrektywie uznano zestaw podstawowych wartości społecznych mających zastosowanie do wszystkich audiowizualnych usług medialnych. Zapewnia jednak lżejsze regulacje dla usług na żądanie, w których użytkownicy odgrywają bardziej aktywną rolę, decydując o treści i czasie oglądania.

Wszystkie audiowizualne usługi medialne muszą być zgodne z podstawowymi obowiązkami w następujących obszarach:

• identyfikacja dostawców usług medialnych
• zakaz nawoływania do nienawiści
• dostępność dla osób niepełnosprawnych
• wymogi jakościowe dotyczące informacji handlowych
• sponsorowanie
• lokowanie produktu

W odniesieniu do programów telewizyjnych przewidziano bardziej rygorystyczne przepisy w dziedzinie reklamy i ochrony małoletnich ze względu na ich wpływ na społeczeństwo.

Zakres stosowania

Audiowizualne usługi medialne

Audiowizualne usługi medialne to:

• transmisja telewizyjna;
• treści wybrane przez widzów ("na żądanie") za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej (zazwyczaj telewizorów podłączonych do internetu, urządzeń mobilnych lub Internetu) do oglądania w wybranym przez nich czasie;
• reklama audiowizualna.

Dokładniej rzecz ujmując, takie treści są dostarczane:

• komercyjnie, tj. nie na stronach internetowych osób prywatnych;
• dla ogółu społeczeństwa, tj. bez jakiejkolwiek formy korespondencji prywatnej;
• jako program, z wyłączeniem stron internetowych zawierających pomocnicze elementy audiowizualne, takie jak elementy graficzne lub krótkie reklamy;
• na odpowiedzialność redakcyjną dostawcy usług medialnych – co oznacza, że kontroluje on wybór i organizację audycji.

Transmisje telewizyjne – usługi linearne

Programy dostarczane przez dostawcę usług medialnych w zaplanowanym czasie i oglądane jednocześnie przez widzów.

Przepisy dyrektywy, które mają zastosowanie wyłącznie do programów telewizyjnych:

• wydarzenia o doniosłym znaczeniu i krótkie relacje informacyjne (rozdział V)
• limity na promocję i dystrybucję europejskich programów telewizyjnych (rozdział VI)
• terminy reklamy telewizyjnej i telezakupów (rozdział VII)
• surowsze przepisy dotyczące ochrony małoletnich (rozdział VIII)
• prawo do odpowiedzi (rozdział IX)

Usługi na żądanie – usługi nielinearne

Użytkownicy programów wybierają z katalogu oferowanego przez dostawcę usług medialnych programy do oglądania we własnym zakresie.

Przepisy dyrektywy, które mają zastosowanie wyłącznie do usług na żądanie (rozdział IV):

• ochrona małoletnich (art. 12)
• ogólna promocja i dystrybucja utworów europejskich (art. 13)

Wspólne zasady

Dyrektywa zawiera następujące przepisy, które mają zastosowanie zarówno do programów telewizyjnych, jak i treści na żądanie:

• zachęcanie do stosowania systemów współregulacji i samoregulacji (art. 4 ust. 7)
• identyfikacja dostawcy usług medialnych (art. 5)
• nawoływanie do nienawiści (art. 6)
• dostępność dla osób niepełnosprawnych (art. 7)
• przekazywanie utworów kinematograficznych (art. 8)
• wymogi dotyczące handlowych przekazów audiowizualnych (art. 9)
• sponsorowanie (art. 10)
• lokowanie produktu (art. 11)

Swoboda odbioru & retransmisji

Rządy państw UE nie mogą ograniczać, które audycje ludzie mogą odbierać ani jakie audycje zagraniczni nadawcy mogą retransmitować w swoim kraju, jeżeli audycje te są zgodne z dyrektywą UE o audiowizualnych usługach medialnych w kraju, z którego pochodzą. W przypadku sporów między państwami, w których dochodzi do obchodzenia przepisów, dyrektywa przewiduje dwuetapową procedurę.

Rządy UE mogą ograniczyć odbiór niektórych treści, takich jak nawoływanie do nienawiści, które mogą nie być zakazane w kraju pochodzenia, ale naruszają lokalne przepisy.

Wszelkie ograniczenia muszą najpierw zostać zatwierdzone przez Komisję zgodnie z ustaloną procedurą i są dozwolone wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach.

• w przypadku programów telewizyjnych (art. 3 ust. 2–3) muszą wystąpić oczywiste i poważne naruszenia godności ludzkiej (podżeganie do nienawiści) lub dzieci (np. pornografia, bezinteresowna przemoc).
• w przypadku treści na żądanie (art. 3 ust. 4–6) ograniczenia są również uzasadnione, jeżeli stanowią poważne zagrożenie dla innych aspektów porządku publicznego, zdrowia lub bezpieczeństwa lub dla konsumentów.

Ograniczenia muszą być proporcjonalne i stosowane wyłącznie w kraju przyjęcia. Kraj, z którego pochodzą treści, musi zostać powiadomiony z wyprzedzeniem.

Dyrektywa zawiera dwuetapową procedurę rozstrzygania sporów między państwami w przypadku obejścia bardziej rygorystycznych przepisów:

Niewiążący wniosek

Jeżeli dane państwo sprzeciwia się treści zagranicznej transmisji telewizyjnej w całości lub w przeważającej części skierowanej do niego, może zwrócić się do organów w kraju pochodzenia transmisji o wystosowanie niewiążącego wniosku do nadawcy o przestrzeganie przepisów państwa docelowego. Czynniki decydujące o tym, czy dany kraj jest „ukierunkowany”, obejmują: pochodzenie przychodów z reklam lub subskrypcji, główny język, reklama ukierunkowana i inne.

Wiążące ograniczenia

W przypadku obejścia przez nadawcę przepisów państwa zgłaszającego sprzeciw władze tego państwa mogą za uprzednią zgodą Komisji nałożyć wiążące ograniczenia, pod warunkiem że środki te stanowią wyłącznie reakcję na obejście przepisów. Wiążące środki mogłyby obejmować zakaz retransmisji (przewodowej, naziemnej, IPTV), reklamę programów lub programów, reklamę lokalnych przedsiębiorstw (podlegających własnej jurysdykcji), publikację w drukowanych lub elektronicznych przewodnikach po programach lub sprzedaż abonamentów/kart inteligentnych dla płatnej telewizji.

Bardziej rygorystyczne przepisy

Państwa członkowskie mają swobodę stosowania bardziej szczegółowych lub surowszych przepisów w dziedzinach koordynowanych przez dyrektywę o audiowizualnych usługach medialnych w odniesieniu do dostawców usług medialnych podlegających ich jurysdykcji, pod warunkiem że przepisy te są zgodne z ogólnymi zasadami prawa Unii.

Na przykład państwa członkowskie mogą ustanowić bardziej szczegółowe lub surowsze przepisy dotyczące reklamy telewizyjnej. Przepisy te muszą być jednak zgodne z prawem UE i nie mogą mieć zastosowania do retransmisji programów pochodzących z innych państw członkowskich.

Państwa członkowskie mogą również utrzymać lub ustanowić bardziej szczegółowe lub surowsze przepisy dotyczące reklamy telewizyjnej w celu zapewnienia pełnej i właściwej ochrony interesów telewidzów. W pewnych okolicznościach mogą one ustanawiać różne warunki dla nadawców telewizyjnych podlegających ich jurysdykcji.

Wymogi dotyczące przejrzystości

Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia użytkownikom łatwego i bezpośredniego dostępu w dowolnym momencie do informacji o dostawcy usług medialnych. Użytkownicy usług muszą mieć dostęp do nazwy i adresu dostawcy, w tym jego adresu elektronicznego lub strony internetowej oraz właściwego organu regulacyjnego lub nadzorczego.

Jurysdykcja

Organy w każdym kraju UE muszą zapewnić, aby wszystkie audiowizualne usługi medialne pochodzące z tego kraju były zgodne z ich własnymi przepisami krajowymi wdrażającymi dyrektywę o audiowizualnych usługach medialnych. System ten gwarantuje również, że nadawcy, którzy mają wpływ na odbiorców w UE, są objęci dyrektywą, nawet jeśli nie mają siedziby w UE. Organy UE mogą wykonywać swoje uprawnienia za pośrednictwem łączy up-link znajdujących się na ich terytorium lub poprzez wykorzystanie przepustowości satelitarnej.

Zasada kraju pochodzenia

Usługodawcy muszą jedynie przestrzegać przepisów danego państwa członkowskiego, a nie wielu krajów, co ułatwia działanie usługodawcom, zwłaszcza tym, którzy chcą rozwijać działalność transgraniczną.

Jeżeli którekolwiek państwo UE przyjmie przepisy krajowe, które są bardziej rygorystyczne niż przepisy dyrektywy, tak jak ma do tego prawo, mogą one mieć zastosowanie wyłącznie do usługodawców w tej jurysdykcji.

W jaki sposób ustalana jest jurysdykcja?

Aby uniknąć przypadków podwójnej jurysdykcji lub braku jurysdykcji, do celów dyrektywy każdy dostawca usług medialnych podlega jurysdykcji jednego i tylko jednego państwa UE.

Będzie to zależało głównie od tego, gdzie znajduje się ich centralna administracja i gdzie podejmowane są decyzje zarządcze dotyczące programowania lub wyboru treści. Dalsze kryteria obejmują lokalizację siły roboczej i wszelkie łącza satelitarne oraz wykorzystanie przepustowości satelitarnej danego kraju.