Kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji z 2022 r.

Ustanowiony w 2018 r. kodeks postępowania został znacznie wzmocniony w 2022 r. w celu uznania go za kodeks postępowania na mocy aktu o usługach cyfrowych.

W dniu 13 lutego 2025 r. Komisja i Europejska Rada ds. Usług Cyfrowych zatwierdziły włączenie kodeksu postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji z 2022 r. jako kodeksu postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji do aktu o usługach cyfrowych.

Droga, która doprowadziła do przyjęcia kodeksu postępowania z 2022 r.

Uznając znaczenie dostosowania kodeksu do przyszłych wyzwań, sygnatariusze zgodzili się ustanowić ramy dalszej współpracy za pośrednictwem stałej grupy zadaniowej. Kodeks zawiera również wzmocnione ramy monitorowania oparte na jakościowych elementach sprawozdawczości i wskaźnikach poziomu usług mierzących skuteczność jego wdrażania. Sygnatariusze utworzyli Centrum Przejrzystości, które zapewnia społeczeństwu jasny przegląd strategii politycznych wdrożonych w celu realizacji swoich zobowiązań i regularnie aktualizuje je o odpowiednie dane.

Zobowiązania wynikające z kodeksu postępowania

Proces jego przeglądu rozpoczęto w czerwcu 2021 r., a po podpisaniu i przedstawieniu zmienionego kodeksu w dniu 16 czerwca 2022 r. nowy kodeks stał się częścią szerszych ram regulacyjnych, w połączeniu z przepisami dotyczącymi przejrzystości i targetowania reklamy politycznej oraz aktem o usługach cyfrowych.

Udoskonalony kodeks postępowania zawiera 44 zobowiązania i 128 konkretnych środków w następujących obszarach.

• Demonetyzacja: ograniczenie zachęt finansowych dla podmiotów rozpowszechniających dezinformację

  Wzmocniony kodeks ma na celu zapewnienie, aby podmioty rozpowszechniające dezinformację nie czerpały korzyści z przychodów z reklam. Sygnatariusze zobowiązują się do wprowadzenia bardziej zdecydowanych środków zapobiegających umieszczaniu reklam obok dezinformacji, a także rozpowszechnianiu reklam zawierających dezinformację. Kodeks ustanawia również skuteczniejszą współpracę między podmiotami sektora reklamy, umożliwiając bardziej zdecydowane wspólne działania.  

• Przejrzystość reklamy politycznej

  Uznając znaczenie reklamy politycznej w kształtowaniu życia publicznego, wzmocniony kodeks zobowiązuje sygnatariuszy do wprowadzenia bardziej rygorystycznych środków przejrzystości, umożliwiających użytkownikom łatwe rozpoznawanie reklam politycznych poprzez zapewnienie skuteczniejszego etykietowania, zobowiązanie się do ujawniania sponsora, wydatków na reklamę i okresu wyświetlania.  Ponadto sygnatariusze zobowiązują się do wprowadzenia wydajnych i możliwych do przeszukiwania bibliotek reklam na potrzeby reklamy politycznej.

• Zapewnienie integralności usług

  Kodeks wzmocni środki mające na celu ograniczenie zachowań manipulacyjnych wykorzystywanych do rozpowszechniania dezinformacji (np. fałszywe konta, wzmacnianie oparte na botach, podszywanie się pod inne osoby, złośliwe deepfake) oraz nawiąże ściślejszą współpracę między sygnatariuszami w celu zwalczania wyzwań związanych z takimi technikami. Sygnatariusze uzgodnią międzywydziałowe rozumienie niedozwolonych zachowań i praktyk manipulacyjnych mających na celu rozpowszechnianie dezinformacji. Będą one również zobowiązane do okresowego przeglądu wykazu taktyk, technik i procedur stosowanych przez podmioty działające w złych zamiarach oraz wdrożą jasną politykę obejmującą szereg zidentyfikowanych zachowań i praktyk.

• Wzmocnienie pozycji użytkowników

  Użytkownicy będą lepiej chronieni przed dezinformacją dzięki udoskonalonym narzędziom rozpoznawania, rozumienia i sygnalizowania dezinformacji, dostępowi do wiarygodnych źródeł oraz inicjatywom na rzecz umiejętności korzystania z mediów. W szczególności kodeks zapewni wprowadzenie bezpiecznych praktyk projektowych w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się dezinformacji i zapewnienia większej przejrzystości ich systemów rekomendacji, dostosowując je do ograniczenia rozprzestrzeniania się dezinformacji.

• Wzmocnienie pozycji naukowców

  Kodeks przewiduje, że platformy internetowe zapewniają lepsze wsparcie dla badań nad dezinformacją. Naukowcy będą mieli lepszy i szerszy dostęp do danych z platform. Oznacza to zapewnienie zautomatyzowanego dostępu do danych nieosobowych, zanonimizowanych, zagregowanych lub w sposób oczywisty upublicznionych oraz działanie na rzecz wprowadzenia struktury zarządzania w celu uproszczenia dostępu do danych wymagających dodatkowej kontroli.

• Wzmocnienie pozycji społeczności zajmującej się weryfikacją faktów

  Nowy kodeks rozszerzy zakres weryfikacji faktów we wszystkich państwach członkowskich UE i językach oraz zagwarantuje, że platformy będą spójniej wykorzystywać weryfikację faktów w swoich usługach. Ponadto kodeks dąży do zapewnienia sprawiedliwego wkładu finansowego na rzecz pracy weryfikatorów informacji oraz lepszego dostępu weryfikatorów informacji do informacji ułatwiających ich codzienną pracę.

• Centrum przejrzystości i grupa zadaniowa

  Centrum przejrzystości, dostępne dla wszystkich obywateli, umożliwi łatwy przegląd wdrażania środków przewidzianych w kodeksie, zapewniając przejrzystość i regularne aktualizacje odpowiednich danych. Stała grupa zadaniowa będzie dbać o to, by kodeks nie ulegał dezaktualizacji i był adekwatny do zakładanych celów, poprzez ustanowienie forum – między innymi – w celu przeglądu i dostosowania zobowiązań do zmian technologicznych, społecznych, rynkowych i legislacyjnych. Grupa zadaniowa składa się z przedstawicieli sygnatariuszy, Europejskiej Grupy Regulatorów ds. Audiowizualnych Usług Medialnych (ERGA), Europejskiego Obserwatorium Mediów Cyfrowych (EDMO) i Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, a przewodniczy jej Komisja.

• Wzmocnione ramy monitorowania

  Kodeks zawiera solidne ramy monitorowania, w tym wskaźniki poziomu usług służące do pomiaru wdrażania kodeksu w całej UE i na szczeblu państw członkowskich. W styczniu 2023 r. sygnatariusze przekazująKomisji pierwsze sprawozdania bazowe z wdrażania kodeksu. Następnie bardzo duże platformy internetowe, zgodnie z definicją zawartą w akcie o usługach cyfrowych, ponownie składają sprawozdaniapo sześciu miesiącach, podczas gdy inni sygnatariusze składają sprawozdaniaco roku. Wzmocniony kodeks zawiera również wyraźne zobowiązanie do działania na rzecz ustanowienia wskaźników strukturalnych umożliwiających pomiar ogólnego wpływu kodeksu dezinformacji. Pierwszy wstępny zestaw został już opublikowany. 

• Wskaźniki strukturalne

Wzmocniony kodeks zawiera również wyraźne zobowiązanie do działania na rzecz ustanowienia wskaźników strukturalnych umożliwiających pomiar ogólnego wpływu kodeksu dezinformacji. Opublikowano już pierwszy wstępnyzestaw wskaźników strukturalnych.

• Współpraca podczas wyborów

Sygnatariusze kodeksu zobowiązali się do współpracy i koordynacji swoich prac podczas wyborów, gdy zagrożenie kampaniami dezinformacyjnymi jest szczególnie wysokie. Jak przewidziano w kodeksie, sygnatariusze ustanowilisystem szybkiego reagowania, aby zapewnić szybką i skuteczną współpracę między platformami, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i weryfikatorami faktów w okresach wyborczych – działający w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego w czerwcu 2024 r.