Skip to main content
Kształtowanie cyfrowej przyszłości Europy

Wolność i pluralizm mediów

Unia Europejska podtrzymuje wolność i pluralizm mediów jako filary nowoczesnej demokracji oraz umożliwia swobodne i otwarte debaty.

    Ręka trzyma smartfon patrząc na stronę wiadomości

© image by rclassenlayouts - Getty Images/iStock

Wolność i pluralizm mediów zapewniają przepływ informacji i odgrywają kluczową rolę w utrzymywaniu władzy do odpowiedzialności. Komisja zintensyfikowała prace w tej dziedzinie, umieszczając wolność mediów w centrum sprawozdawczości w zakresie praworządności i nadal finansując różnorodne projekty przynoszące wymierne rezultaty. Komisja zaplanowała również kluczowe inicjatywy mające na celu poprawę pracy i bezpieczeństwa dziennikarzy oraz przyjęła plan działania mający na celu wspieranie rentownego ekosystemu mediów.

Zobowiązania Unii Europejskiej do poszanowania wolności i pluralizmu mediów oraz do przestrzegania wolności wypowiedzi – w tym prawa do otrzymywania i przekazywania informacji bez ingerencji władzy publicznej – są zapisane w art. 11 Karty praw podstawowychUnii Europejskiej (.pdf), który odzwierciedla art. 10 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Prawodawstwo i praworządność

  • Europejski akt o wolności mediów (EMFA), który został politycznie uzgodniony przez Parlament Europejski i Radę w dniu 15 grudnia 2023 r., opiera się na zmienionej dyrektywie o audiowizualnych usługach medialnych. Po raz pierwszy zaproponowany we wrześniu 2022 r. EFMRA ma na celu zwiększenie integralności rynku wewnętrznego, a tym samym ochronę pluralizmu i niezależności mediów w Unii.

    EFMRA:

    • Ochrona niezależności redakcyjnej poprzez zobowiązanie państw członkowskich do poszanowania skutecznej wolności redakcyjnej dostawców usług medialnych, przy jednoczesnej poprawie ochrony źródeł dziennikarskich, w tym przed korzystaniem z oprogramowania szpiegowskiego.
    • Zapewnianie niezależnego funkcjonowania mediów publicznych, w tym poprzez zagwarantowanie odpowiednich, trwałych i przewidywalnych zasobów finansowych oraz wspieranie przejrzystości w powoływaniu kierownika lub członków rad zarządzających mediami publicznymi;
    • Zagwarantowanie przejrzystości własności mediów poprzez ujawnianie ukierunkowanych wymogów dotyczących informacji (np. nazwy prawne, dane kontaktowe, własność);
    • Zapewniają zabezpieczenia przed nieuzasadnionym usuwaniem przez bardzo duże platformy internetowe (wyznaczone na mocy aktu o usługach cyfrowych) treści medialnych produkowanych zgodnie ze standardami zawodowymi, ale uznanych za niezgodne z warunkami korzystania z usług;
    • Wprowadzenie prawa do dostosowywania oferty mediów na urządzeniach i interfejsach, takich jak telewizory podłączone do internetu, umożliwiające użytkownikom zmianę ustawień domyślnych w celu odzwierciedlenia ich własnych preferencji;
    • Zapewnienie, by państwa członkowskie dokonały oceny wpływu koncentracji kluczowych rynków mediów na pluralizm mediów i niezależność redakcyjną poprzez testy pluralizmu mediów;
    • Zapewnić bardziej przejrzystą metodykę pomiaru odbiorców dla dostawców usług medialnych i reklamodawców w celu ograniczenia ryzyka zawyżonych lub stronniczych danych dotyczących odbiorców;
    • Ustanowienie wymogów dotyczących przydzielania reklamy państwowej dostawcom usług medialnych i platformom internetowym w celu zapewnienia przejrzystości i niedyskryminacji.
  • Strona informacyjna EFMRA zawiera przegląd głównych celów. Podczas opracowywania europejskiego aktu o wolności mediów zorganizowano zaproszenie do zgłaszania uwag oraz otwarte konsultacje społeczne.

  • W kwietniu 2022 r. Komisja opublikowała wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie strategicznych procesów sądowych przeciwko udziałowi społeczeństwa (SLAPP). Strategiczne pozwy przeciwko udziałowi społeczeństwa, powszechnie znane jako „SLAPP”, są szczególną formą nękania, wykorzystywanego przede wszystkim przeciwko dziennikarzom i obrońcom praw człowieka w celu zapobiegania lub karania wystąpień w sprawach leżących w interesie publicznym. Proponowana dyrektywa zapewnia sądom i celom SLAPP narzędzia do zwalczania ewidentnie bezpodstawnych lub stanowiących nadużycie postępowań sądowych. Proponowane zabezpieczenia będą miały zastosowanie w sprawach cywilnych o skutkach transgranicznych.
  • Komisja przyjęła europejski plan działania na rzecz demokracji. Będzie ściśle współpracować z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami w celu poprawy bezpieczeństwa dziennikarzy. Zapewni zrównoważone finansowanie projektów koncentrujących się na pomocy prawnej i praktycznej dla dziennikarzy w UE i poza nią. W marcu 2021 r. rozpoczęto dialog z zainteresowanymi stronami w ramach Europejskiego Forum Mediów Informacyjnych, przy czym zainteresowane strony mogą przekazywać informacje zwrotne na temat zalecenia w sprawie ochrony, bezpieczeństwa i wzmocnienia pozycji dziennikarzy i innych pracowników mediów przyjętego we wrześniu 2021 r. Plan przewiduje również promowanie przejrzystego i sprawiedliwego przydziału reklamy państwowej, wspieranie różnorodności mediów oraz opracowanie europejskiego podejścia do znaczenia audiowizualnych usług medialnych świadczonych w interesie ogólnym. Ogłoszono zaproszenie do składania ofert w celu przeprowadzenia badania w tym zakresie.
  • Mechanizm na rzecz praworządności poświęcony jest wolności i pluralizmowi mediów, który analizuje organy i organy regulacyjne mediów, przejrzystość własności mediów i ingerencję rządu oraz ramy ochrony dziennikarzy. Pierwsze sprawozdanie na temat praworządności, obejmujące wszystkie 27 państw członkowskich, zostało opublikowane w dniu 30 września 2020 r. Przedstawiono w nim syntezę zarówno sytuacji w zakresie praworządności w UE, jak i ocenę sytuacji w każdym państwie członkowskim, koncentrując się na czterech głównych filarach: system wymiaru sprawiedliwości, ramy antykorupcyjne, pluralizm mediów oraz inne mechanizmy kontroli i równowagi instytucjonalnej. 
  • Ogromna siła, jaką dysponują największe platformy internetowe, uzasadnia rozważenie szczególnych zasad ex ante w celu ochrony konkurencji i wyboru konsumentów w internecie. Akt o usługach cyfrowych znacznie usprawnia mechanizmy usuwania nielegalnych treści i skutecznej ochrony praw podstawowych użytkowników w internecie, w tym wolności słowa.
  • Zmieniona dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych wzmacnia zabezpieczenia prawne w kilku obszarach objętych monitorem pluralizmu mediów, a mianowicie moderowaniu treści online, niezależności organów regulacyjnych ds. mediów, przejrzystości własności mediów i umiejętności korzystania z mediów. Komisja uważnie śledzi proces transpozycji.
  • Prawodawca Unii przyjął przepisy dotyczące bardziej sprawiedliwego rynku wraz z art. 17 nowej dyrektywy o prawie autorskim. Przepisy te mają pomóc podmiotom praw autorskich w lepszym położeniu w odniesieniu do niektórych platform udostępniania online. Zapewniają one podmiotom praw otrzymywanie godziwszego wynagrodzenia za korzystanie z ich treści. Jeśli chodzi o nowe prawo dla wydawców prasy (art. 15 nowej dyrektywy o prawie autorskim), będzie to sprzyjać pluralizmowi, niezależnemu i wysokiej jakości dziennikarstwu poprzez lepszą pozycję negocjacyjną wydawców prasowych wobec podmiotów rynku internetowego.

Finansowanie bezpośrednie

UE finansuje liczne projekty:

  • Kilka trwających lub w trakcie przygotowywania projektów i zaproszeń do składania wniosków, których celem jest:
    • mapowanie naruszeń wolności mediów;
    • bronić dziennikarzy pod groźbą zagrożenia;
    • monitorowanie zagrożeń dla pluralizmu mediów;
    • wspieranie wspólnego dziennikarstwa, współpracy i wymiany najlepszych praktyk.
  • Projekty prowadzone przez Europejskie Centrum Wolności Prasy i Mediów (ECPMF) i jego partnerów, których celem jest przeciwdziałanie łamaniu wolności i pluralizmu mediów w państwach członkowskich UE i krajach kandydujących.
  • Dotacje dla Centrum Pluralizmu Mediów i Wolności Mediów (CMPF) na opracowanie i wdrożeniemonitora pluralizmu mediów(MPM), który zawiera kompleksowy przegląd zagrożeń dla wolności i pluralizmu mediów w całej Europie, z uwzględnieniem czterech głównych obszarów:
    1. ochrona podstawowa
    2. pluralizm rynku
    3. niezależność polityczna
    4. włączenie społeczne
  • Projekt pilotażowy monitorowania własności mediów, który zwiększy przejrzystość własności mediów.
  • Program „ Kreatywna Europa” na lata 2021–2027, którego planowany budżet wyniesie około 2,5 mld EUR, co stanowi wzrost o 80 % w porównaniu z poprzednim okresem (2014–2020) w UE-27. Będzie promować europejską współpracę w zakresie różnorodności kulturowej i konkurencyjności przemysłowej w sektorze kultury i sektorze kreatywnym. Opublikowano zaproszenie do partnerstw dziennikarskich mających na celu promowanie współpracy transgranicznej między specjalistami w dziedzinie mediów informacyjnych w całej Europie. Aby zwiększyć finansowanie i zapewnić długoterminowe wsparcie dla projektów na rzecz wolności, pluralizmu i umiejętności korzystania z mediów, z tego programu zapewniono specjalną pulę środków w wysokości co najmniej 75 mln EUR.

Środki wsparcia

Od początku pandemii COVID-19 Komisja przedstawiła szereg środków wspierających gospodarkę i wezwała państwa członkowskie do jak najlepszego wykorzystania ich w celu wsparcia sektora mediów.

  • Szybko wprowadzono i przedłużono tymczasowe ramy pomocy państwa. Opublikowano również specjalny wzór wytycznych dotyczących pomocy państwa na potrzeby cyfryzacji mediów informacyjnych, aby pomóc państwom członkowskim w opracowywaniu ich krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności.
  • Wsparcie finansoweREACT-EU koncentruje się na najważniejszych priorytetach małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) lub kreatywnych MŚP w sektorze kultury uznawanych za priorytet. Fundusze te obejmują dotacje na zatrudnienie, krótkoterminowe programy pracy oraz płynność i wypłacalność MŚP.  
  • Tymczasowe wsparcie w celu zmniejszenia zagrożeń związanych z bezrobociem w sytuacji nadzwyczajnej (SURE) jest instrumentem dostępnym dla państw członkowskich w celu zwalczania niekorzystnych skutków gospodarczych i społecznych pandemii COVID-19.
  • Dostosowano istniejące narzędzia, w tym większą elastyczność w realizacji wspieranych projektów. Na przykład istniejący instrument gwarancyjny dla MŚP w sektorze kultury i sektorze kreatywnym, w tym w mediach, pozwala na większą elastyczność w spłacie pożyczek i ułatwia udzielanie pożyczek poprzez zapewnienie większego bezpieczeństwa instytucjom finansowym.
  • Komisja przyjęła plan działania na rzecz wsparcia odbudowy i transformacji sektora mediów i sektora audiowizualnego. Sektory te, szczególnie dotknięte kryzysem związanym z koronawirusem, mają zasadnicze znaczenie dla demokracji, różnorodności kulturowej i autonomii cyfrowej Europy. Plan działania koncentruje się na trzech obszarach działania i 10 konkretnych działaniach. Pomogą one sektorowi mediów wyjść z kryzysu poprzez ułatwienie i poszerzenie dostępu do finansowania. Pomogą one również w transformacji sektora mediów poprzez stymulowanie inwestycji w celu uwzględnienia dwojakiej transformacji cyfrowej i ekologicznej, przy jednoczesnym zapewnieniu przyszłej odporności tego sektora. Wreszcie wzmocnią one pozycję europejskich obywateli i przedsiębiorstw.

 

Konkluzje Rady w sprawie wolności i pluralizmu mediów

7 grudnia 2020 r. Rada Unii Europejskiej przyjęła konkluzje w sprawie ochrony wolnego i pluralistycznego systemu mediów.

W dniu 14 listopada 2018 r. Rada Unii Europejskiej przyjęła konkluzje w sprawie wzmocnienia europejskich treści w gospodarce cyfrowej.

Wcześniej w dniu 26 listopada 2013 r. Rada przyjęła konkluzje w sprawie wolności i pluralizmu mediów w środowisku cyfrowym.

Kolokwium na temat praw podstawowych poświęconych pluralizmowi mediów i demokracji

W listopadzie 2016 r. Komisja Europejska zorganizowała seminarium na temat praw podstawowych poświęcone pluralizmowi mediów i demokracji. Debatę poparto notami do dyskusji, specjalnym badaniem Eurobarometru, a także wynikami konsultacji publicznychWyniki kolokwium opublikowano w grudniu 2016 r.

Najnowsze wiadomości

KOMUNIKAT PRASOWY |
Komisja wspiera 8 projektów mediów informacyjnych kwotą 12 mln euro

Komisja ogłosiła dziś wyniki trzeciego zaproszenia do składania wniosków dotyczących partnerstw dziennikarskich, w ramach którego osiem konsorcjów organizacji informacyjnych otrzymało łącznie prawie 12 mln euro na wsparcie odporności sektora mediów informacyjnych.

Podobne tematy

W szerszej perspektywie

Media i kultura cyfrowa

Komisja broni europejskich mediów i kultury cyfrowej za pomocą strategii politycznych, które wzmacniają pozycję obywateli i sprzyjają pluralizmowi mediów.

Szczegółowe wyjaśnienia

Działania multimedialne

Działania multimedialne UE mają na celu wzmocnienie informacji o sprawach UE z perspektywy europejskiej.

Umiejętność korzystania z mediów

Umiejętność korzystania z mediów nigdy nie była tak ważna jak dzisiaj. Umożliwia obywatelom w każdym wieku poruszanie się po nowoczesnym środowisku informacyjnym i podejmowanie świadomych decyzji.

Zwalczanie dezinformacji w internecie

Komisja zajmuje się rozpowszechnianiem dezinformacji i dezinformacji w internecie w celu zapewnienia ochrony wartości europejskich i systemów demokratycznych.

Zobacz też

Wirtualne światy pasują do ludzi

Wirtualne światy, zwane również metawersami, zapewnią zarówno możliwości, jak i wyzwania. Komisja dopilnuje, by odzwierciedlały one wartości UE i prawa podstawowe oraz wspierały innowacje dla przedsiębiorstw.

Usługi audiowizualne i medialne

W dzisiejszych czasach możemy oglądać nasze ulubione programy nie tylko w telewizji, ale także online. Pokazy te podlegają zasadom jednolitego rynku.

Wspieranie mediów i kultury cyfrowej

Komisja promuje spójne podejście do polityki medialnej, obejmujące prawodawstwo dotyczące usług medialnych i zachowanie europejskiego dziedzictwa kulturowego.

Cyfrowe dziedzictwo kulturowe

Dziedzictwo kulturowe szybko ewoluuje dzięki technologiom cyfrowym. Impulsem jest teraz zachowanie naszego dziedzictwa kulturowego i wprowadzenie go w tę cyfrową dekadę.

Prawa autorskie

Komisja Europejska dostosowuje unijne przepisy dotyczące praw autorskich do nowych zachowań konsumenckich w Europie, która ceni jej różnorodność kulturową.